Przedsiębiorca nie może zlecać obowiązków służbowych osobie będącej na zwolnieniu lekarskim, nawet jeśli ta wykonuje pracę zdalną. Oznacza to, że szef nie ma prawa wymagać od niej podejmowania jakiejkolwiek aktywności zawodowej w czasie L4, a tym bardziej zmuszać jej do powrotu do firmy, co jest dopuszczalne podczas urlopów wypoczynkowych. Warto podkreślić, że przedsiębiorca nie może żądać od zatrudnionego – w celu obejścia zakazu świadczenia pracy - podjęcia współpracy na innej podstawie, np. umowy zlecenia.
Wyjątki od reguły
Choć nie wynika to wprost z przepisów, są jednak sytuacje, w których wykonywanie obowiązków służbowych przez zatrudnionego w okresie zwolnienia chorobowego, w tym na polecenie szefa, jest legalne i nie stanowi naruszenia art. 17 ustawy zasiłkowej, w której mowa o utracie prawa do zasiłku chorobowego.
– Na zwolnieniu lekarskim pracownik powinien powstrzymać się od realizacji obowiązków zawodowych. Może jednak, a w pewnych sytuacjach nawet powinien, podjąć pewne czynności, jeśli jego stan zdrowia na to pozwala. Mowa przede wszystkim o poinformowaniu przedsiębiorcy o nieobecności. Wbrew powszechnemu przekonaniu nie wystarczy bowiem, żeby do pracodawcy dotarło zwolnienie elektroniczne - mówi Katarzyna Maladyn-Krupa, adwokat prowadząca własną kancelarię.
Jak dodaje, zdarzają się również sytuacje wyjątkowe, w których wykonanie wymuszonych okolicznościami czynności będzie uzasadnione. Co zatem pracownik może robić podczas L4?
– Należy sięgnąć do bogatego orzecznictwa sądowego. Na zwolnieniu lekarskim można podejmować jedynie ograniczone czasowo i funkcjonalnie czynności, w szczególności związane z potrzebami życia codziennego. Niemniej jednak wykonywanie czynności formalno-prawnych [np. podpisanie umowy - przyp. red.] nie stanowi przesłanki do stwierdzenia, że zatrudniony podejmował czynności niezgodne z celem zwolnienia lekarskiego lub wykonywał pracę - informuje Karolina Niedzielska, prezes zarządu Perfecta Instytut Kadr i Płac.
Oznacza to, że w wyjątkowych sytuacjach w okresie L4 pracownik może na polecenie przedsiębiorcy wykonać czynności służbowe bez poniesienia negatywnych konsekwencji z tego tytułu.
– Przykładowo do takich czynności można zaliczyć przekazanie obowiązków innym współpracownikom, np. poinformowanie osoby, która ma zastępować chorego, gdzie znajdują się ważne dokumenty, na których ten pracował tuż przed chorobą, przekazanie ustaleń dotyczących planowanej rozmowy z ważnym kontrahentem, a ponadto zwrot mienia firmowego, np. pojazdu lub laptopa, choć niekoniecznie połączony ze stawieniem się w miejscu pracy - zaznacza adwokat.
Weź udział w konferencji “Employer Branding w praktyce”, 22-23 listopada 2023, Warszawa >>
Skutki pracy na L4
Należy mieć na uwadze, że jakiekolwiek czynności służbowe zatrudnionego wykonywane podczas zwolnienia lekarskiego na polecenie przedsiębiorcy mogą zostać zakwestionowane przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Z czym się to wiąże?
– Wykonywanie pracy w okresie zwolnienia lekarskiego może skutkować utratą prawa do zasiłku chorobowego za cały okres zwolnienia. Oznacza to, że pracownik, który chociażby przez jeden dzień będzie wykonywał obowiązki zawodowe nawet leżąc w łóżku, np. odpisywał na mejle kontrahentów lub sporządzał projekty, może stracić prawo do zasiłku chorobowego za cały okres L4 obejmujący np. dwa tygodnie - informuje Katarzyna Maladyn-Krupa.
Pracownik nie może wykonywać również innych, niezawodowych czynności, które mogłyby przedłużyć jego powrót do zdrowia. Przykładowo, jeśli wystawiono tzw. L4 leżące, czyli zwolnienie lekarskie z kodem 1, nie może podróżować lub pracować w ogrodzie.
To nie koniec - jeśli pracownik wykonywał obowiązki służbowe podczas L4, a zasiłek nie został jeszcze wypłacony, ZUS może odmówić mu wypłaty świadczenia. Natomiast gdy zatrudniony już je otrzymał, urząd może zobowiązać go do jego zwrotu.