Podstawowy problem podatników związany z faktoringiem wynika z braku jasnych reguł jego opodatkowania podatkiem VAT.
Przepisy nowej ustawy VAT wyłączyły ze zwolnienia z opodatkowania usługi ściągania długów oraz faktoringu. Jednocześnie jednak w ustawie nie zawarto definicji faktoringu, jak również precyzyjnych zasad ustalania podstawy opodatkowania tych usług.
Nie został również rozstrzygnięty problem opodatkowania sprzedaży przez faktorantów tzw. wierzytelności własnych. W konsekwencji, brak kryteriów pozwalających na odróżnienie faktoringu od innych usług obrotu wierzytelnościami, które jako usługa finansowa nadal powinny korzystać ze zwolnienia z podatku VAT. Szczególnie w sytuacji, gdy nabywanie wierzytelności jest przedmiotem pojedynczych transakcji, a nie następuje na podstawie stałej umowy zawartej ze zbywcą, usługi takie nie powinny być uznawane za faktoring. Ustawa VAT nie daje jednak podstaw do przyjęcia takiego rozróżnienia.
Wbrew prezentowanemu przez organy podatkowe stanowisku, brak jest podstaw do wyłączenia z opodatkowania VAT sprzedaży przez przedsiębiorców tzw. wierzytelności własnych, w tym również na rzecz firm faktoringowych.
Ta sprzedaż nie może być traktowana w jakiś szczególny sposób i powinny w tym przypadku znaleźć zastosowanie zasady ogólne dotyczące sprzedaży wierzytelności, czyli zwolnienie z podatku VAT.
Zaaprobowanie stanowiska organów podatkowych prowadziłoby do wniosku, że od sprzedaży wierzytelności własnych konieczne byłoby uiszczanie podatku od czynności cywilnoprawnych w wysokości równej jednemu procentowi wartości tych wierzytelności.
Nie jest też oczywiste, które składniki wynagrodzenia faktoranta wchodzą do podstawy opodatkowania podatkiem VAT. W tym zakresie wątpliwości dotyczą opodatkowania dyskonta oraz odsetek, które w przeważającej opinii organów podatkowych również podlegają opodatkowaniu.
Tymczasem opodatkowanie dyskonta w skrajnych przypadkach może prowadzić do sytuacji, w której kwota podatku należnego przewyższy wynagrodzenie faktora (dotyczy to nabycia wierzytelności przeterminowanych, których cena sprzedaży może wynosić np. 10 proc., wtedy opodatkowaniu podlega 90 proc. wartości nominalnej wierzytelności).
Jeśli natomiast chodzi o odsetki, to stanowią one wynagrodzenie za usługę kredytową, która powinna być z opodatkowania zwolniona.
Andrzej Dębiec radca prawny, partner w kancelarii Lovells