Świadomość społeczna i ekologiczna w biznesie zyskuje na znaczeniu, a wraz z nią rosną oczekiwania wobec przedsiębiorstw. Unijna dyrektywa CSRD (Corporate Sustainability Reporting Directive), która nakłada obowiązek raportowania niefinansowego na coraz większą liczbę firm, to tylko jeden z przykładów zmian, które zachodzą na rynku. Od przyszłego roku duże organizacje oraz spółki notowane na giełdzie będą musiały przedstawić strategię ESG, aby spełnić nowe standardy narzucane przez przepisy. W praktyce jednak presja na transparentność i odpowiedzialność za środowisko, pracowników oraz lokalne społeczności dotyka już niemal wszystkich firm – niezależnie od ich wielkości czy sektora. Organizacje, które chcą zachować konkurencyjność, powinny więc postrzegać zrównoważoną transformację nie jako obowiązek, lecz jako kluczowy element efektywnego zarządzania i długoterminowego rozwoju. Dlatego warto zastanowić się, czy nasza firma powinna mieć strategię ESG, od czego zacząć proces zmian oraz czy będzie się to rzeczywiście opłacać.
Zrównoważony rozwój dla każdego?
Strategia ESG staje się coraz bardziej uniwersalnym sposobem zarządzania, a jej znaczenie wykracza daleko poza regulacyjne wymagania. Firmy, które wdrażają odpowiedzialne praktyki biznesowe, budują nie tylko swoją reputację, ale także umacniają pozycję na rynku. Dostosowanie działań do standardów zrównoważonego rozwoju to wyzwanie, które może przynieść realne korzyści, jeśli zostanie dobrze zaplanowane.
Eksperci są zgodni: każda firma powinna posiadać strategię ESG. Choć dyrektywa CSRD obecnie wymaga raportowania czynników pozafinansowych jedynie od dużych firm, obowiązek prowadzenia działalności w sposób zrównoważony obejmuje także mniejsze podmioty, które są częścią łańcuchów dostaw.
– Jeśli funkcjonujesz w łańcuchach wartości, to posiadanie strategii ESG staje się koniecznością. Firmy, które stawiają na zrównoważony rozwój, budują długofalową przewagę, gdyż ich model biznesowy opiera się na wartościach, które są coraz bardziej cenione przez rynek – mówi Tomasz Smorgowicz, audytor i wdrożeniowiec ds. ESG i raportowania pozafinansowego, wykładowca i ekspert Uniwersytetu WSB MERITO.
– Posiadanie strategii ESG to sposób na lepsze zrozumienie relacji z interesariuszami – od pracowników przez klientów po partnerów biznesowych – dodaje.
Dla wielu mniejszych firm ESG może wydawać się zbyt ambitnym celem, ale oczekiwania ze strony partnerów handlowych i instytucji finansowych stają się coraz bardziej odczuwalne. Włączenie zrównoważonych działań do strategii firmy może pomóc nie tylko w budowaniu wizerunku, ale także w bardziej efektywnym zarządzaniu ryzykiem.
– Warto zdawać sobie sprawę, że implementacja ESG to nie tylko spełnienie wymogów regulacyjnych. To także okazja do precyzyjnego określenia, które obszary zrównoważonego rozwoju są dla firmy strategiczne z biznesowego punktu widzenia, co pozwala wskazać, w które – wybrane – zagadnienia warto inwestować pieniądze, a także czas i energię pracowników – wyjaśnia Marta Karwacka, starsza menedżerka w zespole ds. zrównoważonego rozwoju, Deloitte.
Zrównoważony rozwój nie powinien być postrzegany jako kolejny obowiązek, ale jako kluczowy element zarządzania, który może wspierać pracę każdej organizacji.
- Strategia ESG to nie tylko kolejny dokument do opracowania, ale praktyczne narzędzie do priorytetyzacji działań związanych ze zrównoważonym rozwojem, które wspierają rozwój biznesu – przekonuje Aleksandra Stanek-Kowalczyk, partnerka i Consulting Sustainability Leader w EY Polska.
Od audytu do działania
Sformułowanie strategii ESG wymaga dobrze przemyślanego planu. Przed rozpoczęciem wdrażania niezbędna jest dokładna analiza sytuacji firmy oraz ustalenie priorytetów. Tomasz Smorgowicz sugeruje, aby pierwszym krokiem był wewnętrzny audyt, który pozwoli ocenić, na jakim etapie organizacja znajduje się obecnie w kontekście zrównoważonych działań.
– Trzeba przeprowadzić rewizję wewnętrznych procesów, zanim przystąpimy do wyznaczania celów. Firmy już przed opracowaniem strategii podejmują wiele inicjatyw związanych z ESG, często nawet nie zdając sobie z tego sprawy, ale są one rozproszone i niespójne. Audyt pozwala zidentyfikować, co funkcjonuje dobrze, a co wymaga optymalizacji – podkreśla ekspert.
Kolejnym istotnym krokiem jest zrozumienie kontekstu rynkowego oraz oczekiwań interesariuszy. Joanna Sobótka-Klimczak, Sustainability Expert w ING Banku Śląskim, zaznacza, że działania z obszaru ESG powinny być integralną częścią strategii biznesowej firmy.
– Pierwszym krokiem jej budowania jest zrozumienie, co zrównoważony rozwój oznacza dla organizacji i jakie konkretne korzyści jej przynosi. Warto przeprowadzić analizę istotności oraz wejść w dialog z interesariuszami, żeby zrozumieć, jakie są główne obszary wpływu firmy na otoczenie i jak otoczenie oddziałuje na nią – tłumaczy Joanna Sobótka-Klimczak.
Analiza podwójnej istotności jest kluczowym elementem na etapie wyznaczania priorytetów. Pozwala ona zidentyfikować, które obszary działalności są najbardziej znaczące z perspektywy firmy oraz jej otoczenia. Aleksandra Stanek-Kowalczyk wskazuje, że taki proces uwzględnia zarówno dane rynkowe, opinie interesariuszy, jak i cele organizacji.
– Wiedząc, gdzie są nasze wpływy, ryzyka i szanse, możemy zastanowić się nad tym, jak nimi zarządzać zarówno w krótszej, jak i dłuższej perspektywie – dodaje ekspertka EY.
Skuteczne wdrożenie strategii ESG wymaga także zaangażowania decydentów – od zarządu po liderów poszczególnych działów. Marta Karwacka podkreśla, że świadomość ryzyk związanych z kryzysem klimatycznym i wyzwaniami społecznymi pomaga przyjąć strategiczne podejście do zrównoważonego rozwoju, które przynosi firmie wymierne korzyści.
– Akceptacja i poparcie członków zarządu umożliwia określenie ambicji, a także angażowanie przedstawicieli różnych departamentów w ustalanie zarówno strategicznych, jak i operacyjnych celów w obszarze środowiskowym, społecznym oraz ładu korporacyjnego – mówi Marta Karwacka.
Proces tworzenia strategii powinien uwzględniać specyfikę działalności danej firmy, ponieważ każda branża będzie miała inne priorytety. Nie można zapominać, że ESG obejmuje trzy kluczowe obszary, które wymagają indywidualnego podejścia oraz szczegółowej analizy.
Zrównoważona polityka, realne korzyści
Włączenie zrównoważonych działań do strategii biznesowej często rodzi pytania o ich opłacalność. Czy inwestycje w obszary ESG rzeczywiście przynoszą korzyści finansowe?
Tu również eksperci mówią jednym głosem - zrównoważony rozwój to nie tylko odpowiedzialność społeczna, ale także ekonomiczna szansa.
- Opłacalność może oznaczać mitygację ryzyk, które mogą mieć istotny wpływ na wyniki finansowe firmy - wyjaśnia Julia Patorska, partnerka, liderka zespołu ds. zrównoważonego rozwoju, Deloitte.
Analiza korzyści płynących z wdrożenia strategii ESG pokazuje, że firmy, które dbają o odpowiednie relacje z pracownikami oraz klientami, zyskują na długoterminowej stabilności. Niższa fluktuacja pracowników, większa satysfakcja zespołu oraz lepsze relacje z interesariuszami przekładają się na wzrost efektywności oraz lepsze wyniki finansowe. Joanna Sobótka-Klimczak zwraca uwagę, że młodsze pokolenia coraz częściej oczekują od pracodawców zaangażowania w kwestie społeczne i środowiskowe.
- Wraz ze zmianą pokoleniową rosną również oczekiwania pracowników obejmujące relacje w miejscu pracy, kulturę organizacyjną czy zrównoważone zarządzanie zasobami ludzkimi - podkreśla ekspertka z ING.
Firmy inwestujące w innowacje proekologiczne i poprawę warunków pracy mogą zyskać pozycję liderów rynkowych w swoich branżach. Redukcja zużycia energii, optymalizacja procesów czy wykorzystanie odnawialnych źródeł energii to tylko niektóre z działań, które mogą przyczynić się do obniżenia kosztów operacyjnych i zwiększenia rentowności. Co więcej, zrównoważony rozwój często otwiera dla przedsiębiorstw nowe możliwości.
- Dzięki wdrożeniu strategii ESG firmy dostrzegają nowe niezagospodarowane dotąd obszary biznesowe stanowiące potencjał do rozwoju zarówno w obszarze środowiskowym, jak i społecznym – podsumowuje Julia Patorska.
ESG to prawdopodobnie najczęściej wymieniane litery alfabetu w ostatnim czasie. To oczywiście wynik wymogów UE związanych z obowiązkiem raportowania niefinansowego i jednocześnie aktualny trend działań przedsiębiorstw.
I tu powstaje ważne pytanie – czy wszystkich firm? I czy rzeczywiście ESG spędza sen z powiek przedsiębiorcom w Polsce?
Kantar Polska na zlecenie BASF Polska przeprowadził w tym roku badanie na firmach produkcyjnych obecnych w naszym kraju, pytając m. in. o to, czy posiadają strategię zrównoważonego rozwoju. Odpowiedzi na to pytanie mogą niektórym wydać się zaskakujące, mianowicie tylko 30 proc. firm jest w trakcie opracowywania bądź ma już taką strategię rozwoju dla swojego przedsiębiorstwa. Jeśli skonfrontujemy to z obowiązkiem przygotowania raportów ESG, który już ciąży na dużych firmach, a w najbliższych latach będzie obowiązkowy dla wszystkich, to nie jest to optymistyczna wizja. Jeśli nie wiemy, co chcemy osiągnąć (tzn. nie mamy strategii), to jak możemy przygotować raport z działań, których prawdopodobnie też nie ma?
Strategia ESG może być osobnym dokumentem firmy, ale może też być integralną częścią strategii rozwoju firmy.
BASF, jako jedna z największych firm chemicznych na świecie, rozpoczęła raportowanie związane z kryteriami ESG w różnych formach już w latach 90. ubiegłego wieku. W 1997 r. firma opublikowała swój pierwszy raport dotyczący zrównoważonego rozwoju, który zawierał informacje na temat jej działań w zakresie ochrony środowiska oraz odpowiedzialności społecznej.
Od tego czasu regularnie aktualizujemy swoje raporty, aby dostarczać interesariuszom szczegółowych informacji na temat naszych osiągnięć i strategii związanych ze zrównoważonym rozwojem. W miarę jak wzrastało zainteresowanie kwestiami ESG wśród inwestorów i klientów, dostosowywaliśmy swoje raportowanie, aby spełniać rosnące oczekiwania dotyczące transparentności i odpowiedzialności.
W 2015 r. firma przyjęła cele zrównoważonego rozwoju ONZ i zaczęła integrować je w swoje strategie biznesowe, co dodatkowo wzmocniło jej podejście do ESG. Od tego czasu BASF skupia się na raportowaniu nie tylko wyników finansowych, ale także na wpływie swoich działań na środowisko i społeczeństwo.
W ostatnich latach BASF była wielokrotnie wyróżniana w raportach platformy EcoVadis, co świadczy o jej silnej pozycji w zakresie zrównoważonego rozwoju i odpowiedzialności społecznej. W 2024 r. zdobyliśmy złoty medal, co plasuje nas w gronie najlepszych 5 proc. ocenianych firm w swojej branży.
Takie działania są potrzebne i konieczne, a nie tylko opłacalne. To wymagania naszych klientów i konsumentów, a znajdując się na początku łańcucha wartości, BASF może dawać dobry przykład i tworzyć standardy w branży chemicznej w zakresie działań ESG.
