Państwo zwolniło — czasowo — z opłacania składek na ubezpieczenia społeczne najmniejszych płatników, którzy odczuwają finansowe skutki pandemii COVID-19. Prawo takie uzyskali przedsiębiorcy zatrudniający mniej niż 10 osób, za które odprowadzają tę daninę, a także osoby prowadzące jednoosobowo działalność gospodarczą, które płacą wyłącznie na własne ubezpieczenie społeczne lub zdrowotne.
Uwaga – w tekście prezentujemy obowiązujący stan prawny. Obecnie trwają prace nad nową wersją tarczy antykryzysowej, w której te przepisy mogą być zmienione (m.in. grono odbiorców ulg ma być poszerzone do firm zatrudniających od 10 do 49 pracowników, które będą mogły liczyć na 50-procentową ulgę w składkach przez trzy miesiące). Taka propozycja projektu nowelizacji została zaprezentowana wczoraj przez Jadwigę Emilewicz, minister rozwoju.
Bez wpłat do czerwca
Według aktualnie obowiązującego prawa przedsiębiorcy, którzy opłacają składki za mniej niż 10 osób, są zwolnieni do czerwca tego roku z odprowadzania do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (ZUS) należności na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne, na Fundusz Pracy, Fundusz Solidarnościowy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych lub Fundusz Emerytur Pomostowych. Państwo umorzyło płatności należne z tych tytułów za okres od 1 marca 2020 r. do 31 maja 2020 r., wykazane w deklaracjach rozliczeniowych złożonych w tym czasie. Z tego prawa może skorzystać ten, kto przed 1 lutego 2020 r. zgłosił się do ZUS jako płatnik składek.
Taki sam okres zwolnienia wprowadzono dla przedsiębiorców działających na własne nazwisko, którzy nikogo nie zatrudniają — i pod warunkiem, że prowadzili swój biznes już przed 1 lutego. Jest jednak jeszcze jeden wymóg — przychód z działalności (liczony jak przy rozliczaniu podatku dochodowego od osób fizycznych, czyli PIT) z pierwszego miesiąca objętego zwolnieniem nie może przekroczyć 300 proc. prognozowanego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia brutto w gospodarce narodowej w 2020 r.
Według danych rządu wynagrodzenie to wynosi 5 227 zł, co oznacza, że maksymalny przychód uprawniający do ulgi jest równy 15 681 zł. Mikroprzedsiębiorca, który spełnia te warunki, ma prawo do umorzenia składek na obowiązkowe ubezpieczenia emerytalne, rentowe i wypadkowe, dobrowolne chorobowe, a także na ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy i Fundusz Solidarnościowy. Zwolnieniem są objęte także osoby współpracujące z prowadzącymi działalność gospodarczą. Uwaga — ustawa zastrzega, że zwolnienie osób prowadzących działalność gospodarczą i z nimi współpracujących z obowiązku opłacaniadaniny obejmuje należności ustalone od obowiązującej je najniższej podstawy wymiaru składek. Taka sama zasada dotyczy wykonujących pracę na podstawie umów agencyjnej i zlecenia oraz tzw. samozatrudnionych.
Obowiązkowe deklaracje
Żeby skorzystać ze zwolnienia od składek (umorzenia nieopłaconych), trzeba złożyć wniosek do ZUS — nie później niż do 30 czerwca. Może mieć formę papierową albo elektroniczną. W drugim przypadku konieczny jest kwalifikowany podpis elektroniczny, zaufany albo osobisty, złożony za pomocą profilu informacyjnego utworzonego w systemie teleinformatycznym udostępnionym przez ZUS. Jednocześnie za marzec, kwiecień i maj płatnik musi przesyłać deklaracje rozliczeniowe lub imienne raporty miesięczne (jeśli zatrudnia ludzi) według dotychczasowych zasad — nie później niż do 30 czerwca.
ZUS zwolni natomiast z opłacania składek w terminie nie dłuższym niż 30 dni po przesłaniu tych deklaracji lub raportów — za ostatni miesiąc wskazany we wniosku o ulgę, albo nie później niż w ciągu 30 dni od daty, w której przedsiębiorca zwolniony z obowiązku składania deklaracji lub raportów powinien uiścić daninę za ostatni ulgowy miesiąc. O przyznaniu zwolnienia ze składek płatnik zostanie poinformowany przez ZUS. Przedsiębiorca, który utworzy wspomniany profil informacyjny w systemie teleinformatycznym zakładu, informację taką znajdzie tylko tam. Natomiast odmowa przyznania zwolnienia będzie wydana w decyzji. Płatnik może wówczas złożyć wniosek do prezesa ZUS o ponowne rozpatrzenie sprawy.
Zwolnienie z wpłat na ubezpieczenie emerytalne osób prowadzących działalność gospodarczą i z nimi współpracujących zostanie odnotowane na koncie ubezpieczonego. Składki te będą tam zaewidencjonowane jako wpłacone. Jednocześnie osobom tym będą przysługiwać świadczenia z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, jeżeli podlegały one ubezpieczeniu chorobowemu w dniu 1 lutego. Podobnie jest z zachowaniem prawa do świadczeń opieki zdrowotnej w związku ze zwolnieniem z opłacania składki zdrowotnej. Ustawa przewiduje możliwość wprowadzenia innych okresów zwolnienia ze składek z uwagi na trwający stan zagrożenia epidemicznego lub epidemii oraz na ich skutki. W tej sprawie rząd będzie mógł wydać rozporządzenie.