Pora wrócić do partnerstwa publiczno-prywatnego
Będziemy budować szybką kolej, metro oraz parkingi. Wespół w zespół — zapewnia Cezary Grabarczyk, minister infrastruktury.
Platforma Obywatelska obiecywała, że zaprzęgnie prywatny kapitał do budowy infrastruktury. Wszystko w ramach partnerstwa publiczno-prywatnego (PPP). Dotychczas mocno kulejącego — poza przygotowywanymi od lat projektami autostradowymi A1 i A2. Cezary Grabarczyk, minister infrastruktury, twierdzi, że nad PPP zaświeci wreszcie słońce. Na duże inwestycje w tym systemie może liczyć kolej.
— Powołany został zespół międzyresortowy, który opracuje koncepcję budowy kolei dużych prędkości, jakie połączą Warszawę z Łodzią, Poznaniem, Wrocławiem. Finansowanie projektu może być prowadzone właśnie w systemie PPP — mówi Cezary Grabarczyk.
Resort przygotowuje projekt ustawy, która usprawni wdrażanie takich projektów. Nowe prawo pomoże też samorządom. Przykład dali Hiszpanie. W Madrycie lokalne władze wspólnie z prywatnymi firmami zrealizowały projekt metra. W Polsce może być podobnie.
— Samorządy wraz z prywatnymi firmami mogą też inwestować w parkingi, obiekty użyteczności publicznej czy remonty dworców — uważa Cezary Grabarczyk.
Zaangażowanie prywatnego kapitału może usprawnić inwestycje samorządowe. Niedawno Elżbieta Bieńkowska, minister rozwoju regionalnego, stwierdziła, że z powodu wzrostu kosztów materiałów i robocizny samorządom zabrakło 2 mld zł na inwestycje w transport i środowisko. W konsekwencji mają problem z wykorzystaniem pieniędzy z unijnego Funduszu Spójności. Gdyby część projektów realizowano w systemie PPP, być może takich problemów udałoby się uniknąć.
Ekspresy po EURO
Wkrótce do Sejmu ma też trafić projekt nowelizacji ustaw o drogach publicznych i autostradach. Po pierwsze, zakłada on zniesienie winiet dla ciężarówek. Po drugie, wprowadza elektroniczny pobór myta na określonej sieci autostrad i dróg ekspresowych. Skoro ekspresówki też mają być płatne, być może warto pomyśleć o ich budowie w PPP?
— Teoretycznie wyobrażam sobie taką możliwość, ale tu potrzebne są dodatkowe analizy. Jeśli chodzi o odpłatność, w pierwszym etapie chcemy przywrócić opłaty na autostradach, a później wprowadzić je na ekspresowych drogach — dodaje minister.
Opłaty na drogach ekspresowych mogą dotyczyć nie tylko aut ciężarowych. Trwają bowiem analizy dotyczące tzw. zewnętrznych skutków rozwoju transportu — takich, jak hałas, niszczenie środowiska, emisja gazów cieplarnianych, np. CO2. Po ich zakończeniu zapadnie decyzja o opłatach dla aut osobowych. Jeśli zostaną wdrożone, to nie przed piłkarskimi mistrzostwami Europy w 2012 r.
Rezerwa i akcyza
Minister przypomina, że na przygotowanie dróg do EURO 2012 Polska ma 121 mld zł. Mimo że to olbrzymia suma, to — jak sam przyznaje — bez rozwoju systemu PPP pieniędzy nie wystarczy. Wojciech Malusi, szef Ogólnopolskiej Izby Gospodarczej Drogownictwa, uważa natomiast, że nawet tej kwoty państwo nie zapewni. Jej znaczna część pochodzi bowiem z tzw. rezerwy integracyjnej, którą trudno drogowcom wykorzystać.
— W marcu uruchomimy pieniądze z rezerwy. Mamy też kapitał w Krajowym Funduszu Drogowym. W tym roku jest to 2,8 mld zł — informuje minister.
Branża drogowa liczy także na to, że Cezary Grabarczyk przekona ministra finansów do zwiększenia odpisu z akcyzy paliwowej na drogi i w ten sposób zapewni finansowanie.
— Jeśli przez cztery lata pokażemy, że potrafimy wykorzystywać dostępną pulę pieniędzy, to postaram się przekonać ministra finansów do zwiększenia odpisu akcyzowego — zapowiada Cezary Grabarczyk.
O co chodzi w ppp...
System partnerstwa publiczno-prywatnego stosowany jest przez instytucje samorządowe i rządowe, którym brakuje pieniędzy na inwestycje infrastrukturalne. Budowę finansuje zwykle podmiot prywatny — często korzystając z kredytów Europejskiego Banku Inwestycyjnego (EBI) — i przez 30-40 lat ma prawa do czerpania korzyści z eksploatacji. Później przekazuje drogę, linię metra itp. stronie publicznej. Często to ona płaci partnerowi za utrzymanie infrastruktury (gdy pieniądze od użytkowników nie pokrywają kosztów budowy i eksploatacji). W Polsce rządowe agendy dążą do tego, by projekty PPP były realizowane wówczas, gdy gwarantują firmie zwrot z inwestycji.
...i jak to się robi w Europie
Metro Malaga (Hiszpania)
Na pierwszy etap hiszpańskiej inwestycji w modelu PPP EBI przekazał 50 mln EUR. W sumie zaangażowanie w budowę metra bank ocenił na 260 mln EUR.
Tunel w Tesalonikach (Grecja)
Grecy zdecydowali się budować w systemie PPP płatny tunel w obrębie obwodnicy Tesalonik. EBI zgodził się dołożyć 152 mln EUR. Polscy urzędnicy od lat obiecują, że u nas płatnych tuneli i obwodnic nie będzie, więc pomysł raczej nie zostanie przeniesiony na rodzimy grunt.
EkspresÓwki w Hiszpanii
Hiszpanie postanowili zainwestować w drogi ekspresowe w systemie PPP. Chodzi o połączenia między miejscowościami Cuellar i Valladolid (wartość 46,4 mln EUR) oraz Reus i Alcover w Katalonii (25,7 mln EUR).
Autostrady w Wielkiej Brytanii i Irlandii
Pod koniec 2007 r. EBI zgodził się dać prawie 170 mln EUR na autostrady i sieć drogową w Irlandii Północnej. Obiecał też współfinansować kosztem 70 mln EUR inwestycję w płatną drogę dwukierunkową Galway — Ballinasloe.
Katarzyna Kapczyńska