Dominuje dziś optymistyczna narracja: sztuczna inteligencja nie odbierze nam pracy, lecz przejmie rutynowe zadania, byśmy mogli oddać się zajęciom wymagającym kreatywności i empatii. Dzięki AI – słyszymy – zyskamy więcej czasu na odpoczynek, rozwój osobisty i przyjemności. Codzienność stanie się prostsza, zamożniejsza, komfortowa. Będziemy żyć długo, ciesząc się doskonałym zdrowiem. A głód, cierpienie czy samotność? Mają przejść do historii – jak relikt nieoświeconej epoki.
Bolesna diagnoza
Profesor Andrzej Zybertowicz, socjolog, doradca prezydentów RP, patrzy na tę wizję z rosnącym sceptycyzmem. Jak przekonuje w podcaście PB Out Of The Box, technoentuzjazm jest nie tyle przejawem nadziei, ile niebezpiecznej naiwności – braku wyobraźni i instynktu samozachowawczego. Choć gość „Pulsu Biznesu" nie bagatelizuje takich wyzwań jak katastrofa klimatyczna czy ryzyko globalnego konfliktu, to właśnie ślepa wiara w technologię jawi mu się jako największe zagrożenie dla przetrwania naszego gatunku.
Destrukcyjne oddziaływanie AI widać już teraz – podkreśla autor „Cyber kontra real. Cywilizacja w techno-pułapce". Algorytmicznie sterowany obieg informacji przeciąża nasze umysły i rozbija więzi społeczne – działa poza demokratyczną kontrolą. Tymczasem nowinki IT, które miały być owocem wolnej konkurencji, doprowadziły do powstania cyfrowych molochów: monopoli i oligopoli blokujących uczciwą rywalizację na wielu frontach.
Pomysły na leczenie
Jak więc wyrwać się z zaklęcia technologicznego postępu i przywrócić innowacjom ich pierwotną rolę – służbę człowiekowi, a nie jego zastępowanie? O tym prof. Andrzej Zybertowicz mówi . Droga nie będzie łatwa – cyfrowe korporacje i rządy zrobią wiele, by z pomocą technologii uczynić z nas nieświadomych, posłusznych konsumentów i bezwolnych obywateli.
Socjolog, publicysta, profesor nauk społecznych. W latach 2008–10 pełnił funkcję doradcy prezydenta Lecha Kaczyńskiego ds. bezpieczeństwa państwa, a od 2015 r. jest społecznym doradcą prezydenta Andrzeja Dudy oraz doradcą szefa Biura Bezpieczeństwa Narodowego. W 2006 r. był ekspertem Komisji Weryfikacyjnej ds. Wojskowych Służb Informacyjnych. Autor i współautor wielu publikacji, m.in. „Transformacja podszyta przemocą. O nieformalnych mechanizmach przemian instytucjonalnych", „Samobójstwo Oświecenia. Jak neuronauka i nowe technologie pustoszą ludzki świat", a także „Cyber kontra real. Cywilizacja w techno-pułapce" oraz „AI Eksploracja".