Przepisy o urlopach wypoczynkowych przewidują kilka uprawnień, o których osoby zatrudnione najczęściej przypominają sobie dopiero w czasie wakacji. Jednym z nich jest prawo pracownika do jednego w roku ciągłego wypoczynku trwającego nie mniej niż 14 dni kalendarzowych.
Według raportu „Zdrowie psychiczne w miejscu pracy”, autorstwa Polskiego Towarzystwa Psychiatrycznego, osoby regularnie korzystające z urlopu są w mniejszym stopniu narażone na wypalenie zawodowe.
– Urlop jest niezbędny dla utrzymania prawidłowej kondycji psychicznej i fizycznej. Osoby, które nie wypoczywają, są narażone na większe ryzyko zawału. Wskaźnik Głównego Urzędu Statystycznego dotyczący zachorowalności na schorzenia związane ze stresem, w tym m.in. na nadciśnienie tętnicze, obniżył się o 15 proc. wśród osób systematycznie korzystających z urlopu. Inne korzyści wynikające z wypoczynku to zwiększony poziom energii i motywacji do wykonywania obowiązków służbowych oraz wzrost wydajności pracy i satysfakcji z życia zawodowego – wylicza Karolina Garbowicz, ekspert ds. BHP w firmie doradczej W&W Consulting.
Zaległy urlop
Karolina Garbowicz zwraca uwagę, że pracownicy, którzy mają jeszcze zaległy urlop z poprzedniego roku, mogą z niego skorzystać do końca września. Jeżeli pracodawca nie udzieli go w tym terminie i nie uzasadni odmowy w odpowiedni sposób, wówczas może grozić mu kara nakładana przez inspekcję pracy.
– Pracodawcy muszą pamiętać o tym, że wybór terminu urlopu wypoczynkowego nie jest jednostronną decyzją pracownika. Szef zawsze musi wyrazić na to zgodę. Dlatego jeśli podwładny planuje urlop w konkretnym terminie, a pracodawca ma ważne, obiektywne powody, aby zatrzymać go w tym czasie w firmie, może zaproponować mu wypoczynek w innym czasie. Skorzystanie przez pracownika z urlopu bez zgody pracodawcy będzie nieusprawiedliwioną nieobecnością i może się wiązać nawet z dyscyplinarnym rozwiązaniem umowy o pracę – zaznacza Maciej Andrzejewski, adwokat CMS specjalizujący się w prawie pracy.
W uzasadnionych przypadkach szef może przywołać do pracy podwładnego przebywającego na wypoczynku.
– Musi to jednak być sytuacja wyjątkowa. To znaczy taka, w której zagrożony jest ważny interes firmy. Natomiast pracownik nie może być zastąpiony przez inną osobę zatrudnioną. W takim przypadku podwładny może domagać się od pracodawcy zwrotu kosztów poniesionych w związku z przerwanym urlopem i udzielenia go w innym terminie – wyjaśnia Maciej Andrzejewski.
Umowa zlecenie a urlop
Warto podkreślić, że w czasie wakacji wielu przedsiębiorców zwiększa firmowy zespół. Tak jest m.in. w firmach działających w branży gastronomicznej lub prowadzących programy praktyk letnich. Przedstawiciele biznesu najczęściej proponują kandydatom umowy cywilnoprawne – zlecenie lub o dzieło.
Warto też zwrócić uwagę na to, czy nie jest tak, że jedna osoba w firmie wykonuje pracę na podstawie wspomnianych umów, a inne realizują dokładnie te same zadania, ale na podstawie umowy o pracę – podkreśla Maciej Andrzejewski. Zauważa, że choć osoby zatrudnione na umowę zlecenie nie mają zagwarantowanego prawa do urlopu wypoczynkowego, to jednak przedsiębiorcy udzielają im dni wolnych. Natomiast to, czy taka osoba zachowa prawo do wynagrodzenia za czas urlopu, zależy od decyzji szefa firmy.
Weź udział w kongresie “HR Summit”, 26-27 września 2023, Warszawa >>
Test dla przedsiębiorców
Agnieszka Sokołowska, ekspert w kancelarii Skłodowscy, nie ma wątpliwości, że okres urlopów dla wielu przedsiębiorców jest również testem. W tym czasie dowiedzą się, czy ich firmy są dobrze zorganizowane i jak sobie radzą podczas nieobecności kluczowych pracowników.
– W odpowiednio zarządzanym przedsiębiorstwie wakacje nie powinny wpłynąć na jakość obsługi klientów czy powtarzalność firmowych procesów. W praktyce okaże się, jak osoby zatrudnione angażują się w sprawy firmy. W małej spółce będzie widać jak na dłoni, komu zależy na pracy, a kto jest tu tylko na chwilę. To również szansa na weryfikację kompetencji poszczególnych pracowników. Najlepsi poczują się docenieni, najgorsi po prostu odejdą – podkreśla Agnieszka Sokołowska.
Eksperci agencji pracy Tikrow zwracają uwagę na wydatki firm związane z urlopami wypoczynkowymi. Wyliczyli, że dwutygodniowy urlop pracownika sklepu może kosztować pracodawcę nawet 7 tys. zł. Na tę kwotę, oprócz wynagrodzenia, składają się koszty wewnętrznych zastępstw, składki ubezpieczeniowe i podatki. Trzeba zauważyć, że od 1 lipca wydatki pracodawców wzrosły - z powodu podwyżki minimalnej płacy i stawki godzinowej.
– To trudny czas dla pracodawców. Przez kolejne dwa miesiące będą musieli przeorganizować pracę zespołów. Obciążenia dla firm związane z okresem wakacyjnym są również utraconymi zyskami – podkreśla Krzysztof Trębski, wiceprezes spółki Tikrow.