Czy wymogi, które — zgodnie z projektem zmian ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych — mają być nałożone na osoby samozatrudnione dla zakwalifikowania ich przychodów jako pochodzących z działalności gospodarczej w rozumieniu ustawy o PIT, spowodują, że w razie ich niespełnienia zleceniodawca będzie zobowiązany do pobierania składek na PIT — tak jak od pracowników albo zleceniobiorców?
- Warto przypomnieć, że zgodnie ze wspomnianym projektem (art. 5b) za samodzielną działalność gospodarczą (samozatrudnienie) nie uznaje się czynności, jeżeli:
„1. wszelką odpowiedzialność wobec osób trzecich (...) ponosi zlecający wykonanie tych czynności, i
2. są one wykonywane pod kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez zlecającego te czynności, i
3. wykonujący te czynności nie ponosi ryzyka gospodarczego (...)”.
Projekt nie wprowadza jednak mechanizmu, który pozwalałby na uznanie, że w razie niespełnienia warunków z art. 5b przychody osiągane przez osobę niespełniająca tych warunków będą uznawane za pochodzące ze stosunku pracy albo umowy-zlecenia (o dzieło itp). Osoba wypłacająca wynagrodzenie podmiotowi prowadzącemu działalność gospodarczą nie ma więc obowiązku pobierania z tytułu tych wypłat zaliczek na PIT. W innym wypadku przedsiębiorca zlecający wykonanie usług podmiotowi prowadzącemu działalność gospodarczą miałby de facto obowiązek badania, czy osoba ta spełnia wszystkie warunki umożliwiające uznanie uzyskanych przez nią przychodów za pochodzące z działalności gospodarczej — co byłoby bardzo trudne lub niemożliwe.
Co oznacza „ponoszenie ryzyka gospodarczego”, które powoduje, że przychody są kwalifikowane jako przychody z działalności gospodarczej w świetle PIT?
- Autorzy projektu nie zdecydowali się na zdefiniowanie tego terminu. W praktyce ponoszenie ryzyka gospodarczego powinno być interpretowane jako sytuacja, w jakiej podatnik w związku z prowadzoną działalnością ponosi koszty, nie mając gwarancji ich zwrotu przez osobę (osoby) na rzecz której świadczy usługę. A więc jeżeli podatnik wynajmuje biuro, zatrudnia pracowników, ponosi koszty wynajmu, np. sprzętu biurowego itp — to niewątpliwie ponosi ryzyko gospodarcze (chyba że np. stała umowa o świadczenie usług gwarantuje mu zwrot wszystkich poniesionych kosztów).
Paweł Mazurkiewicz
MDDP Michalik Dłuska Dziedzic i Partnerzy spółka doradztwa podatkowego