W tym roku, 2 listopada, przypada 150 rocznica urodzin Bronisława Piłsudskiego - wybitnego naukowca, badacza i podróżnika, którego zasługi dla etnografii Dalekiego Wschodu docenione zostały pomnikami na Sachalinie i Hokkaido.
Piłsudski nie był naukowcem, skończył prawo, zaangażował się w działalność niepodległościową i to jej konsekwencje połączyły go z etnologią. Za udział w spisku mającym na celu zamach na cara Aleksandra III skazany został przez władze na karę śmierci, zamienioną później na 15 lat katorgi. Przebywając na zesłaniu na Sachalinie - wyspie na Oceanie Spokojnym zwanej Wyspą Katorżników - zainteresował się kulturą rdzennej ludności. Jako naukowiec samouk badał życie, język, obyczaje i tradycje ginących plemion - Ajnów, Niwchów i Oroków. Dzięki jego pracy można było stworzyć podstawę ważnych badań etnologicznych i językowych.
Przebywając z przerwami w Zakopanem (w latach 1906-1914), zaangażował się w prowadzenie badań nad folklorem Podtatrza. W tym celu powołał Sekcję Ludoznawczą przy Towarzystwie Tatrzańskim (1911 r.). Wniósł również wkład w rozwój Muzeum Tatrzańskiego im. Dra Tytusa Chałubińskiego w Zakopanem. Juliusz Zborowski, wieloletni dyrektor tej placówki, widział w Bronisławie Piłsudskim pierwszego na Podhalu nowoczesnego etnografa, wybitnego muzealnika i pioniera badań etnograficznych prowadzonych na Podhalu i dla Podhala.
Jako wolny człowiek Piłsudski osiadł na Dalekim Wschodzie i założył rodzinę. Jego potomkowie żyją obecnie w Japonii i utrzymują kontakt z Polską.
Badając Ajnów na Hokkaido Piłsudski zarejestrował ich język oraz śpiewy za pomocą fonografu Edisona. Owoc tego działania - 100 wałków woskowych przechowywanych jest Centrum Kultury i Techniki „Manggha” w Krakowie. Na początku lat 80. XX w. wałki te zostały wypożyczone z Polski przez Japończyków, a firma SONY skonstruowała specjalny laserowy odpowiednik urządzenia do ich odczytu (fonografu Edisona), dzięki któremu udało się po wielu latach znów usłyszeć zapisane na nich dźwięki.
Na Sachalinie, w Rosji i na Hokkaido stanęły upamiętniające go pomniki, a w gmachu Biblioteki Naukowej PAU i PAN w Krakowie wisi poświęcona mu tablica. Ma symboliczną mogiłę na Starym Cmentarzu w Zakopanem (jego grób znajduje się na cmentarzu Montmorency pod Paryżem).
Mimo wielkich zasług dla światowej nauki Bronisław Piłsudski znany jest niewielkiemu gronu specjalistów i pasjonatów. W Polsce nazwisko Piłsudski kojarzy się wyłącznie z jego młodszym bratem Józefem, pierwszym Marszałkiem Polski.
Na wystawie w Muzeum Tatrzańskim prezentujemy trzy bloki tematyczne:
- Kolekcja etnograficzna Bronisława Piłsudskiego w Muzeum Tatrzańskim
- Wśród Ajnów
- Zakopiańskie lata Bronisława Piłsudskiego (1906-1914)
Zwiedzający mogą zobaczyć portret Adomasa Varnasa Bronisław Piłsudski „Król Ajnów” z 1912 roku (odnaleziony w 2015 r. po wielu latach poszukiwań), strój ajnuski, fotografie, dokumenty rękopiśmienne, nagrania, materiał filmowy – w tym dokumenty do tej pory nie publikowane.