Początek lat 60. XX wieku. Eunice Kennedy Shriver, siostra ówczesnego prezydenta USA, organizuje pierwsze letnie półkolonie sportowe dla dzieci z niepełnosprawnością intelektualną. To doświadczenie udowadnia, że aktywność fizyczna i rywalizacja mają ogromne znaczenie dla rozwoju tych osób.
Idea rozlewa się na cały świat. W 1968 r. w Chicago odbywają się pierwsze oficjalne Igrzyska „Special Olympics” z udziałem blisko tysiąca sportowców z USA i Kanady. Wkrótce ta idea dociera również do Polski. W latach 70. i 80. XX w. rodzice, nauczyciele i organizacje społeczne dostrzegają potrzebę systematycznej aktywności fizycznej i integracji osób z niepełnosprawnością intelektualną. Organizowane są obozy rehabilitacyjne połączone ze sportową rywalizacją.
Formalnie narodowy program „Special Olympics Poland” zostaje założony w 1985 r., a pięć lat później na mocy uchwały ówczesnego Głównego Komitetu Kultury Fizycznej, Sportu i Turystyki powołane zostaje stowarzyszenie sportowe dla osób z niepełnosprawnością intelektualną „Olimpiady Specjalne Polska”, które zostaje przyjęte w poczet członków Polskiego Komitetu Olimpijskiego.
Olimpiady Specjalne Polska są programem akredytowanym przez międzynarodowy ruch Special Olympics Inc., którego główną działalnością jest organizowanie treningów i zawodów sportowych.
Dziś stowarzyszenie skupia blisko 17,5 tys. sportowców, 2 tys. trenerów i instruktorów oraz niespełna 5 tys. wolontariuszy. Olimpiady Specjalne Polska to 18 oddziałów regionalnych, ponad 507 klubów Olimpiad Specjalnych, w których organizowane są zawody w 27 dyscyplinach sportowych.
Włoskie sukcesy polskich zawodników
Uroczysta gala 40-lecia Olimpiad Specjalnych w Polsce odbyła się w warszawskiej Kinotece. Miejsce wybrano nieprzypadkowo. Atrakcją wieczoru był bowiem pokaz filmu „Od Turynu do historii”, poświęcony udziałowi polskich sportowców z niepełnosprawnością intelektualną w XII Światowych Zimowych Igrzyskach Olimpiad Specjalnych, które odbyły się w Turynie w marcu 2025 r. Sportowcy ze 102 krajów rywalizowali w narciarstwie biegowym, alpejskim, unihokeju, łyżwiarstwie szybkim, figurowym, biegach na rakietach śnieżnych, snowboardzie i tańcu sportowym. Nasi reprezentanci zdobyli 7 złotych, 10 srebrnych i 11 brązowych medali. Łącznie to 28 medali, co przy 32‑osobowej polskiej reprezentacji daje bardzo dobry wynik i powód do dumy.
Gala, która odbywała się pod hasłem kampanii społecznej „#GrajmyRazem!”, była też okazją do wspomnień, podsumowań oraz podziękowań dla osób, organizacji, sponsorów i partnerów wspierających Olimpiady Specjalne. Jednym z wyróżnionych był dr Mariusz Damentko, jeden z założycieli Olimpiad Specjalnych Polska oraz pierwszy dyrektor sportowy tej organizacji. Jako wyraz wdzięczności za wkład w tworzenie i rozwój organizacji otrzymał gromkie brawa i owację na stojąco.
Wśród wyróżnionych znalazł się Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych, reprezentowany przez Bożenę Borowiec, zastępcę prezesa PFRON ds. programowych.
– Misją PFRON jest wspieranie aktywności niepełnosprawnych zarówno w zakresie rehabilitacji społecznej, jak i zawodowej. Aktywność przez sport, sukcesy, zwycięstwa to jedna z bardziej skutecznych aktywności w ramach rehabilitacji społecznej. Dzięki naszemu wsparciu te osoby mogą przeżywać życiową przygodę, na którą zapracowały – powiedziała w rozmowie z „Pulsem Biznesu” Bożena Borowiec.
Podkreśliła, że nie chodzi tylko o start na olimpiadzie, ale również o poprzedzający go czas wyrzeczeń, treningów, determinacji, w czym osoby z niepełnosprawnością intelektualną niczym nie ustępują pełnosprawnym, a nawet ich determinacja jest większa, ponieważ chcą pokazać swoją sprawność w niepełnosprawności.
– Zadziwia to, że u tych osób nie ma żadnego fałszu, żadnej manipulacji, oni szczerze, z pełną determinacją walczą dla trenerów, rodziców, kolegów i koleżanek. Fakt, że zostali wylosowani do udziału w olimpiadzie, sprawia, że chcą dać z siebie wszystko. I osiągają sukcesy, z czego możemy być dumni – mówi Borowiec, dodając, że sportowe sukcesy ważą na przyszłości tych osób, bo dzięki nim zdobywają wiarę i siłę w swoje możliwości, co pozwala im na bardziej samodzielne życie.
#GrajmyRazem!
Izabela Ziętka, podsekretarz stanu w Ministerstwie Edukacji Narodowej – instytucji również wyróżnionej przez Olimpiady Specjalne – przyznała, że jubileusz jest dla niej ważny z powodów osobistych.
– Moi rodzice organizowali Olimpiady Specjalne w woj. lubuskim. To doświadczenie nauczyło mnie zupełnie innego postrzegania osób z niepełnosprawnościami. Później sama organizowałam tego typu wydarzenia. Zawsze dostrzegałam ogromną dumę i szczerość tych ludzi, którzy zmagają się sami ze sobą. Nie są inni niż wyczynowi sportowcy, bo dają z siebie wszystko na miarę swoich możliwości – powiedziała Izabela Ziętka.
Symboliczna statuetka powędrowała także do Huawei Polska, głównego sponsora Olimpiad Specjalnych Polska.
– Jesteśmy zaszczyceni, że od wielu lat możemy wspierać wyjątkową społeczność tworzoną przez Olimpiady Specjalne Polska. To dla nas coś znacznie więcej niż tylko współpraca partnerska – to wspólna droga, na której każdego dnia uczymy się, czym jest odwaga, konsekwencja i przełamywanie barier. Chciałabym wyrazić głębokie uznanie dla zawodniczek i zawodników, trenerów, wolontariuszy i organizatorów. To dzięki wam sport staje się przestrzenią dla prawdziwej, inkluzywnej równości, w której każdy ma szansę pokazać swój talent, charakter i realizować marzenia. Dziękujemy, że pozwalacie nam być częścią waszej historii – powiedziała Aleksandra Kolarczyk, Corporate PR Manager w Huawei Polska.
Obecny na gali poseł Tadeusz Tomaszewski, przyjaciel Olimpiad Specjalnych Polska, przypomniał z kolei o zmianach w prawie, dzięki którym możliwe jest dziś wspieranie w sposób systemowy osób z niepełnosprawnościami. Wymienił znowelizowaną w 1994 r. ustawę o grach liczbowych, na mocy której powstał Fundusz Rozwoju Kultury Fizycznej.
– To sprawiło, że są środki na sport osób z niepełnosprawnościami. Kiedy w 2000 r. wprowadziliśmy świadczenia dla medalistów olimpijskich, szybko doszliśmy do wniosku, że nie może być tak, że pozostałe środowisko jest niedostrzegane. Dziś również sportowcy – medaliści z niepełnosprawnościami – mają prawo do tych świadczeń – powiedział Tomaszewski.
Sportowcy z wyjątkowością
Joanna Styczeń-Lasocka, dyrektor generalna Olimpiad Specjalnych Polska, podkreśliła, że stowarzyszenie powstało z myślą o osobach z niepełnosprawnością intelektualną, ale po 40 latach śmiało może stwierdzić, że to miejsce dla ludzi pełnosprawnych.
– Daje szansę stać się kimś lepszym, poznawać wartościowych ludzi i każe pamiętać o tym, że miejsce osób z niepełnosprawnościami jest wśród nas, a nie obok nas. I że czasami warto stanąć i posłuchać, bo ci ludzie mówią naprawdę piękne rzeczy o życiu, świecie i relacjach.
Olimpiady Specjalne to sport, od którego stowarzyszenie się wywodzi, ale jego istotą są relacje między ludźmi.
– Dzięki naszym partnerom, sponsorom, mamy szansę pokazywać tym ludziom codzienność nie tylko sportową. Oni wychodzą z domów, korzystają z komunikacji, latają samolotami, jeżdżą za granicę. Pokazując swoje umiejętności sportowe, mają szansę poznawać siebie, uczyć się funkcjonować, jak w przyszłości być partnerem, partnerką, rodzicem czy dobrym pracownikiem. Olimpiady Specjalne dają im szansę być dumnymi, pełnoprawnymi obywatelami. Małymi krokami można wspiąć się naprawdę wysoko – zapewniała Joanna Styczeń-Lasocka.
Podobnie o Olimpiadach Specjalnych Polska myśli prezes stowarzyszenia Tomasz Wolny.
– Sport jest tylko platformą, początkiem do tego, żeby pokazać światu wyjątkowość naszych sportowców. Oczywiście, że świat o nich mówi „sportowcy z niepełnosprawnością intelektualną”. Ale gdy ktoś ich lepiej pozna, to zaczyna o nich mówić tak jak ja – „sportowcy z wyjątkowością”, którzy pokazują światu, jacy my powinniśmy być na co dzień, jak powinniśmy trenować, rywalizować – nie za wszelką cenę, nie tylko z drugim sportowcem, ale przede wszystkim z własną wyjątkowością albo trudnością – powiedział Wolny.
Dodał, że funkcję prezesa pełni społecznie, ale to, co dostaje od zawodników, rodziców, opiekunów i trenerów, czyni go najbogatszym prezesem na świecie.
Partnerem publikacji są Olimpiady Specjalne Polska