22 grudnia 2008 r., niemal równo miesiąc po upadku Lehman Brothers, Getin International finalizuje kupno Sombelbanku na Białorusi. — Potencjał rynku oraz sytuacja gospodarcza na Białorusi stwarzają korzystne warunki do rozwoju biznesu w tym kraju — mówi Bernard Afeltowicz, szef spółki.
— Oczywiście bierzemy pod uwagę sytuację polityczną na Białorusi. Niemniej uważamy, że jest na tyle stabilna, że możemy i będziemy potrafili tam zainwestować — dodaje spec od PR Getinu. Wartość transakcji to tylko niespełna 15 mln zł. Sombelbank, choć działa już pięć lat, ma ledwie siedem oddziałów i aktywa o wartości 15 mln EUR. Po ośmiu latach bank, który dziś nazywa się Idea, znów trafia pod młotek — Getin zaczął szukać kupca, w czym pomaga mu Rothschild oraz firma doradcza FinPoint z Ukrainy. — Pierwsze zapytania zostały już wysłane do instytucji finansowych na Białorusi — mówi osoba zbliżona do oferty, zastrzegając anonimowość.
Niezdrowy klimat
Idea Białoruś jest bankiem z drugiej dziesiątki lokalnych instytucji finansowych. Przez kilka lat po zakupie przez Getin wegetował w formie przetrwalnikowej w sytuacji galopującej inflacji. W 2012 r. nabierał przyspieszenia — w getinowym stylu: budował placówki, których sieć rozrosła się do ponad 100 oddziałów, mikroplacówek i punktów obsługi, i rozwijał sprzedaż kredytów konsumenckich. Idea była bowiem bankiem wyłącznie detalicznym.
W październiku 2013 r. holding kupił do pary drugi bank: Białoruski Bank Małego Biznesu, płacąc za niego 4,8 mln EUR, a jesienią ubiegłego roku włączył go do Idei. W I kw. 2016 r. zysk połączonego banku wyniósł 4,7 mln zł wobec 5,4 mln zł przed rokiem. Aktywa skurczyły się z 869 do 600 mln zł. Galopująca inflacja systematycznie zjada kapitały banku, których wartość na koniec marca wyniosła 143 wobec 178 mln zł rok wcześniej. Oceniając sytuację na Białorusi, Getin stwierdził w raporcie, że „warunki makroekonomiczne złe, ale zgodne z oczekiwaniami”.
Klimat biznesowy u wschodniego sąsiada nigdy nie był specjalnie zdrowy, a ostatnio jest trudny do zniesienia. Szczególnie dla banków. Lokalny nadzór mnoży obostrzenia: obowiązek utrzymywania kapitałów w lokalnej walucie czy limity wysokości odsetek od depozytów i kredytów, co bardzo mocno uderzyło w biznes Idei, która — podobnie jak spółki Leszka Czarneckiego w Polsce — dobrze płaciła za lokaty, ale dużo liczyła sobie za kredyt...
Do tego dochodzi trudna sytuacja gospodarcza Białorusi — w 2015 r. PKB skurczył się o 3,7 proc., konsumpcja spadła o 5 proc., a inflacja wyniosła 13,6 proc. Rubel stracił na wartości wobec złotego 34,2 proc. W tym roku nie jest lepiej. W marcu agencja Moody’s potwierdziła rating dla sektora finansowego na poziomie Caa1 z negatywną perspektywą. „Spodziewamy się, że jakość aktywów białoruskich banków będzie się pogarszać przez najbliższe 12-18 miesięcy wraz ze spadkiem eksportu, recesją, deprecjacją rubla, osłabiającymi popyt kredytowy” — napisali analitycy agencji.
O słabości sektora finansowego, na którym działa ponad 20 banków, może świadczyć to, że w ubiegłym roku bank centralny zawiesił cztery licencje bankowe, a jeden bank ogłosił upadłość.
Nieliczne grono
Wszystko to stanowi wystarczający powód do podjęcia decyzji o wycofaniu z Białorusi. Do tego jednak dochodzą problemy biznesów Leszka Czarneckiego w Polsce z Getin Noble, który jest w procesienaprawczym, na czele. Inwestor stopniowo wyprzedaje spółki niezwiązane z podstawową działalnością w kraju i ogranicza działalność za wschodnią granicą.
— Stara zasada głosi, że łatwo jest kupić, trudniej sprzedać. Sądzę, że tak będzie w przypadku banku na Białorusi. Z rozmów z menedżerami Getin Holdingu pozostało mi w pamięci, że jest to bardzo ciekawy rynek, z niewielką liczbą graczy i niewieloma inwestorami nim zainteresowanymi. Skoro tak, to sądzę, że nie będzie łatwo znaleźć kupca — mówi Andrzej Powierża, analityk DM Citi Handlowego.
Białoruski sektor bankowy jest zdominowany przez banki państwowe — kontrolują 75 proc. rynku. Największym zagranicznym inwestorem jest austriacki Raiffeisen. Sporej wielkości banki mają rosyjskieSbierbank, VTB i Alfa Bank. Grono potencjalnych nabywców Idei ogranicza się, zdaniem naszych rozmówców, do inwestorów z Rosji. O tym, że niełatwo o kupca na Wschodzie, Leszek Czarnecki przekonał się przy okazji sprzedaży spółki leasingowej w Rosji — Carcade.
Dwóch inwestorów podpisało warunkowe umowy kupna, po czym w ostatniej chwili wycofało się z transakcji. Z naszych informacji wynika, że Getin Holding wstrzymał proces sprzedaży Carcade. Na prośbę o komentarz do naszych informacji Wojciech Sury, rzecznik holdingu, odpowiedział, że „jako spółka publiczna nie komentujemy jakichkolwiek spekulacji rynkowych, dotyczących zarówno nas, jak i podmiotów wchodzących w skład naszej grupy kapitałowej. O ewentualnych transakcjach spółka będzie informować za pośrednictwem raportów giełdowych”. © Ⓟ
Wschodnie imperium
W 2007 r. Leszek Czarnecki podzielił swoją grupę finansową na dwie części: Getin Holding, który miał zajmować się biznesami krajowymi, i Getin International do rozwijania działalności za granicą, głównie na Wschodzie. Podwaliny pod wschodnie imperium zostały położone pod koniec 2006 r., kiedy Getin podpisał umowę kupna Prikarpattya Bank z Iwano-Frankowska na Ukrainie, który później zmienił szyld na Plus Bank, a następnie na Idea Bank. Celem numer jeden było jednak przejęcie banku w Rosji, uważanej za bardziej perspektywiczny rynek. Bez rezultatów — dobicie targu z rosyjskimi kontrahentami okazało się przedsięwzięciem bardzo trudnym. W maju 2008 r. Getin był już po słowie ze sprzedawcą banku Moskwie, warunki transakcji zostały uzgodnione, ale do podpisania umowy nie doszło. Kupno Sombelbanku było efektem wielomiesięcznych peregrynacji za wschodnią granicę oraz rosnącej desperacji menedżerów Getin International w doprowadzeniu do pomyślnego finału negocjacji w sprawie przejęcia banku w Rosji. Dopiero w październiku 2010 r., za 7. podejściem, udało się włączyć do grupy Getin Holding (przejął zagraniczne inwestycje od Getin International) KubanBank z Krasnodaru. Był to właściwie start-up z licencją bankową, za który grupa zapłaciła około 6 mln zł. Z czasem bank zmienił nazwę na „firmowy” szyld — Idea. W kwietniu ubiegłego roku holding sprzedał Ideę za 3,4 mln zł. Za wschodnią granicą nie udało się również sklonować nieźle radzących sobie w swoim czasie Open Finance i Home Brokera oraz TU Europa. Liczba zagranicznych spółek Leszka Czarneckiego wciąż jest jednak pokaźna: Idea Bank na Ukrainie, Białorusi, Rumunii oraz spółka leasingowa w Carcade w Rosji.