Do ujawniania informacji finansowych w sposób mniej lub bardziej rozbudowany polskie firmy są przyzwyczajone. Do ujawniania informacji środowiskowych, społecznych i związanych z ładem korporacyjnym, czyli tzw. raportowania ESG (z ang. environmental, social, and governance) dopiero się przyzwyczajają. Nie mają zresztą wyjścia w obliczu rosnącej presji legislacyjnej.
Firma doradcza KPMG postanowiła po raz drugi zbadać, jak z raportowaniem ESG radzą sobie największe przedsiębiorstwa w Polsce. Wyniki opisała w opublikowanym właśnie raporcie „Benchmark klimatyczno-środowiskowy. Analiza raportowania zrównoważonego rozwoju”.
Setka pod lupą
Pod lupę eksperci z KPMG wzięli ujawnienia niefinansowe 100 największych podmiotów działających na polskim rynku. Nazwy tych firm w raporcie się nie pojawiają, ale wiadomo, że największy jest Orlen, a za nim plasują się m.in. Jeronimo Martins (właściciel sieci Biedronka), państwowe firmy energetyczne i finansowe (m.in. PGE, PZU), Lidl i jego siostrzany Kaufland, ArcelorMittal Poland, Volkswagen Poznań czy banki z kapitałem zagranicznym. W pierwszej setce są zatem spółki zróżnicowane pod względem wielkości, branży, pochodzenia kapitału właścicielskiego czy obecności na giełdzie. Najwięcej, jak zaznacza KPMG, jest jednak wśród nich spółek handlowych (w tym z sektora FMCG), produkcyjnych (motoryzacyjnych i produkujących żywność), finansowych oraz przemysłowych (szczególnie firmy energetyczne, wydobywcze i chemiczne).
Badacze analizowali sprawozdania według dziesięciu kryteriów, odnoszących się do sposobu prezentowania czynników ryzyka i wyliczeń związanych np. ze zużyciem energii, wody, surowców czy emisjami dwutlenku węgla, a także z zakresu bioróżnorodności.
Brak powodów do radości
Wyniki badania KPMG nie dają powodów do przesadnego optymizmu. Po pierwsze, wśród 100 największych firm w Polsce tylko 56 opublikowało ujawnienia klimatyczne i środowiskowe. To wynik o zaledwie jedną firmę lepszy niż rok temu. Po drugie, przedsiębiorstwa raportujące działania pozafinansowe dostały od KPMG noty słabsze od tych z zeszłego roku. Średni wynik wyniósł 5,08 w 10-stopniowej skali. Rok temu było to średnio 5,27 punktu.
- Stagnacja w skali ujawnień w porównaniu do wyników z zeszłego roku budzi nasz niepokój. Wejście w życie unijnej dyrektywy o raportowaniu zrównoważonego rozwoju powinno motywować biznes do podnoszenia poprzeczki – również po to, by nie zostać w tyle za konkurencją – komentuje Justyna Wysocka-Golec, partnerka w KPMG i liderka zespołu ESG, Dekarbonizacji i Bioróżnorodności.
Zmiana na pozycji lidera
W ujęciu branżowym warto zwrócić uwagę na awans sektora chemicznego i budowlanego, który – jak podkreśla KPMG - poszerzył zakres ujawnień, szczególnie w kontekście zasobów i bioróżnorodności.
- Wpływ sektora chemicznego i budowlanego na środowisko i otoczenie społeczne jest widoczny gołym okiem, a oczekiwania klientów, konsumentów i regulatorów wymuszają na nim pozyskiwanie i ujawnianie danych, na podstawie których każdy może ocenić poziom zmian w modelach biznesowych – tłumaczy Justyna Wysocka-Golec.
Zeszłoroczny branżowy numer jeden, czyli firmy naftowe, gazowe i energetyczne, nadal pozostaje na podium.
- Warto też odnotować poprawę pozycji instytucji finansowych w naszym zestawieniu. To ważne, ponieważ poza obowiązkiem raportowania aspektów środowiskowych związanych z ich własną działalnością, odpytują z tego swoich klientów. Ponadto na bazie dostępnych informacji podejmują decyzje o przyznawaniu finansowania. Ich rola w zielonej transformacji gospodarczej jest zatem ogromna – podkreśla Justyna Wysocka-Golec.
Giełdowi lepiej raportują
Badacze z KPMG analizowali też zależność poziomu ujawnień od cech firmy, np. pochodzenia kapitału właścicielskiego spółki, obecności na Giełdzie Papierów Wartościowych, liczby pracowników oraz branży.
Okazuje się, że informacji lokalnych, odnoszących się konkretnie do polskiego rynku, brakować może w raportach międzynarodowych grup kapitałowych. Takie organizacje chętniej podają całościowe, globalne wskaźniki, pomijając wskaźniki pochodzące z firm-córek.
Ponadto relatywnie mniej skłonne do ujawnień są spółki pozagiełdowe.
„Przewaga firm notowanych na giełdzie wynika z tego, że są bardziej bezpośrednio zależne od swoich interesariuszy oraz są wnikliwiej analizowane przez rynki. Pewne praktyki związane z gromadzeniem, przetwarzaniem, analizowaniem i komunikowaniem danych mają więc przećwiczone” – tłumaczy w raporcie KPMG.
W ujęciu branżowym KPMG stwierdza zaś, że zaskakująco skryte są firmy produkcyjne.
„To istotny brak, biorąc pod uwagę środowiskową kosztochłonność produkcyjnej działalności na skalę przemysłową” – piszą eksperci KPMG.
Rola pochodzenia kapitału w firmie nie jest znacząca, a ponadto, wraz z rosnącą rolą legislacji, będzie malała.
- W ostatnich latach zielony zwrot w politykach zrównoważonego rozwoju ma coraz bardziej wyraźny charakter. Swoje własne, odmienne od europejskiego, podejścia do zielonej transformacji opracowały Stany Zjednoczone i Chiny. Oznacza to, że dla firm odkładających ten temat na bok ryzyka biznesowe coraz bardziej rosną – konkluduje Justyna Wysocka-Golec.
Kiedyś pracowałem w giełdowym Orange Polska, a dziś pracuję w pozagiełdowym i rodzinnym Leroy Merlin Polska. Jestem więc w stanie porównać różne typy firm i różne typy raportowania. Bez wątpienia spółki giełdowe mają większe doświadczenie w ujawnianiu wszelakich danych, a niegiełdowe często dopiero się takiej otwartości uczą, ale to dlatego, że wcześniej nikt od nich takich danych nie wymagał. Orange i Leroy Merlin to grupy z kapitałem francuskim, co akurat ma znaczenie. Kraj pochodzenia determinuje czasem zasady raportowania, a Francja jest w tym obszarze ambitna. Francuskie firmy już od pewnego czasu publikują sprawozdania z działalności pozafinansowej. Według mnie przejrzysta komunikacja to dla firmy wartość sama w sobie. Również wtedy, gdy coś firmie wyjdzie słabiej i trzeba to interesariuszom wyjaśnić. W Leroy Merlin Polska od początku uważaliśmy, że do raportowania ESG nie należy podchodzić jak do dopustu bożego, tylko wyciągać z niego korzyści. Analiza danych ESG może przecież wykazać nieefektywności finansowe lub niewykorzystane szanse, na przykład w obszarze zużycia energii czy wytwarzania odpadów. Poza tym raporty ESG przyciągają coraz większą uwagę klientów i młodych kandydatów do pracy. O kwestie ESG pytają nas ludzie np. przy okazji targów pracy. Trzeba też pamiętać, że raportowanie ESG to proces, który nie od razu owocuje perfekcyjnym dokumentem. Czasem trzeba pokazać, co nie wyszło, a czasem uwzględnić nowe wyzwania. Generalnie im spółka jest dojrzalsza w raportowaniu, tym więcej wskazuje obszarów do poprawy. Na przełomie sierpnia i września opublikujemy raport ESG za 2023 r., opisujący działalność Leroy Merlin w Polsce zgodnie z międzynarodowym standardem GRI. Co ważne, raport przejdzie audyt zewnętrzny.
