Początek dał Silicon Valley Bank.

Bank SVB ostatecznie upadł w piątek 10. marca i został podczas weekendu sprzedany. Pojawiło się podstawowe pytanie: czy to jest większy, systemowy problem sektora bankowego w USA, czy może jednorazowe wydarzenie? Od dawna ostrzegał przed tym szef FDIC (odpowiednik BFG). Powstał bowiem ciąg przyczynowo-skutkowy. Małe firmy przestraszone tym, że nadciąga spowolnienie gospodarcze, a może nawet recesja, rzuciły się po swoje depozyty, bo potrzebowały gotówki.

Bank musiał sprzedawać kupione drogo obligacje (wtedy, kiedy rentowności były biskie zeru), czym doprowadził do strat (około 2 mld USD). To zaś doprowadziło do jego upadku. Nie byłoby problemu, gdyby właśnie nie konieczność sprzedawania obligacji dla zaspokojenia posiadaczy depozytów. W normalnej sytuacji bank przetrzymałby obligacje do dnia zapadalności, otrzymałby nominalną wartość, po której je kupował plus odsetki. Sytuacja jednak normalna nie była.

Dużo się mówiło o złym zarządzaniu ryzykiem w tym banku i to rzeczywiście był też powód doprowadzenia go do beznadziejnej sytuacji. Nawiasem mówiąc członkowie zarządu przed upadkiem zdążyli sprzedać swoje akcje, a akcjonariusze już zapowiedzieli procesy sadowe przeciwko zarządowi.

SVB posiadał depozyty o wielkości nieco powyżej 200 mld dolarów, czyli jak na warunki amerykańskie niedużo, ale na polskie warunki blisko 1 bilion złotych to zsumowane aktywa największych polskich banków. Duże banki amerykańskie są jednak dziesięć razy większe. Sektor mniejszych banków w USA to 97% liczby banków (4,5 tysiąca), a aktywa to 14% całego sektora (około 3,5 biliona USD – naszego biliona, nie amerykańskiego). Sporo.

Przed inwestorami stanęło pytanie: czy bardziej istotny jest problem sektora bankowego, czy to, że pod jego wpływem Fed spowolni lub nawet zatrzyma swoją krucjatę przeciwko inflacji? Nikt nie był w stanie odpowiedzieć na to pytanie. Nomura twierdziła, że 22.03 FOMC obniży stopy o 25 pb, Goldman Sachs uważał, że pozostawi bez zmian, a ja uważałem, że zostaną podniesione o 25 pb (tak, żeby nie pokazać, że Fed się boi).

Wynikiem były spadki indeksów (when in doubt sell out), przecena sektora bankowego, spadek rentowności obligacji oraz wzrost ceny złota. Reakcja wydawała się być przesadna (w minionym tygodniu indeks KBW sektora bankowego stracił 16%), bo duże banki amerykańskie nie były zagrożone, ale małe, lokalne banki mogły przeżyć „bank run” i chyba go częściowo przeżywały, bo duże banki odnotowały lawinowy napływ nowych klientów – wycofywali kapitały z małych banków i przenosiły do tych „za dużych, żeby upaść”. Pozostawało zapytać ekspertów od psychologii tłumu o to, co będzie się działo dalej.

Poza tym czekano na to, jak tłum zareaguje na środki zaradcze. FDIC (ubezpiecza depozyty do 250 tys. USD) i Fed już w trakcie weekendu stworzyli warunki dla zabezpieczenia wyższe depozyty w bankach, które mają kłopoty. To na chwilę uspokoiło nastroje, chociaż rozbudziło też głosy niezadowolonych, bo rodziło coś, co Amerykanie nazywają „moral hazard” (po polsku to chyba „pokusa nadużycia”). Jedno było pewne – „jastrzębie” w bankach centralnych zaczną tracić apetyt na podwyżki stóp.

Potem jednak rozwinął się problem z Credit Suisse – bankiem szwajcarskim o aktywach cztery razy większych niż bank SVB. Odnotował ona stratę w 2022 roku w wysokości około 8 mld dolarów i zarząd przyznał, że w poprzednich dwóch latach raporty finansowe zawierały „nieprawidłowości”. I to już był problem, który kazał niektórym ekspertom mówić o nowym przypadku typu upadłość Lehman Brothers w 2008 roku.

W dniu pisania tekstu (15. marca) akcje baku taniały o ponad dwadzieścia procent, bo główny akcjonariusz z Arabii Saudyjskiej odmówił dokapitalizowania banku. Zarząd twierdził, że nie prosi rządu Szwajcarii o pomoc, ale nie ulegało żadnej wątpliwości, że w tym przypadku rząd nie pozwoli na jego upadek. Obawy o stan całego, globalnego, sektora finansów doprowadzał do głębokiej przeceny banków, bo przecież nikt nie był pewny jak to się rozwinie).

Nie wierzę, żeby rządy i banki centralne pozwoliły na rozwinięcie się kryzysu bankowego na te instytucje z sektora TBTF (za duże, żeby upaść). Gdyby bowiem na to pozwolono to wynurzyłby się wieloryb, o którym od dawne się mówi, że ma potężne problemy (jeden z niemieckich banków, kto będzie chciał to znajdzie). a potem…Najpewniej więc znowu okaże się, że stracili ci inwestorzy, którzy powodowania strachem sprzedawali akcje. Najpewniej, a nie na pewno.