Polska jest czerwonym punktem, a nawet plamą na mapie Europy, jeśli chodzi o zanieczyszczenie powietrza szkodliwymi dla zdrowia pyłami. Pod koniec lutego 2017 r. wiceminister Jadwiga Emilewicz zapewniała, że Ministerstwo Rozwoju pracuje nad kompleksowym rozwiązaniem problemu smogu.
Ocieplić dziurawe domy
Oprócz rozporządzeń dotyczących kotłów i jakości paliw wdrożony ma być monitoring stanu powietrza, akcje edukacyjne, a także zapewnione wsparcie dla termomodernizacji domów jednorodzinnych.
— Tak, by ocieplić te 60 proc. dziurawych jak szwajcarski ser polskich domów — mówiła wiceminister.
Z zapowiedzi ucieszyli się ekolodzy, producenci materiałów izolacyjnych, okien i drzwi, ale też mieszkańcy. Bo problem ze smogiem często wynika z ubóstwa energetycznego.Ludzie spalają paliwa złej jakości tylko dlatego, że na nic innego ich nie stać. Według Instytutu Badań Strukturalnych w Polsce ubóstwo energetyczne dotyka 9,6 proc. gospodarstw domowych, czyli ponad 4 mln osób. Najbardziej zagrożeni są ludzie samotni, mieszkający w dużych domach na wsi, lokatorzy starych komunalnych kamienic w miastach, rodziny wielodzietne w dużych wiejskich domach oraz ubodzy mieszkańcy wolnostojących domów na wsi i w małych miejscowościach.
Nie chcemy wyręczać rządu
Ministerstwo Energii przedstawiło projekt Krajowego Planu Działań na Rzecz Efektywności Energetycznej 2017. Zgodnie z dyrektywami unijnymi każde państwo musi przedstawić taki dokument Komisji Europejskiej. Obecny jest już czwarty. W formie uchwały musi go zatwierdzić Rada Ministrów, dopiero wtedy zostanie przekazany do KE. Konsultacje zakończyły się 5 lipca. Uwagi będą przyjmowane do końca miesiąca. Organizacje działające w ramach Inicjatywy Efektywna Polska przekazały Ministerstwu Energii koncepcję Krajowego Programu Modernizacji Budynków (KPMB). Zwracają przy tym uwagę, że w budownictwie jednorodzinnym rząd deklaruje realizację praktycznie nieistniejącego już programu Ryś.
— Nie chcemy wyręczać rządu, to nie jest gotowy program, ale nasza konstruktywna propozycja modernizacji budynków jednorodzinnych. Bo taki program musi przygotować rząd, nasza koncepcja może w tym pomóc — tłumaczy Marek Zaborowski, wiceprezes Instytutu Ekonomii Środowiska. Realizacja KPMB pozwoliłaby na rozwój sektora budowlanego, przyczyni łaby się do wdrażania zasad gospodarki niskoemisyjnej, a także pozwoliłaby zrealizować zobowiązania wynikające z Ustawy o efektywności energetycznej oraz dotyczące zmian klimatu i redukcji emisji gazów cieplarnianych. W efekcie byłoby to jedno z głównych narzędzi poprawy jakości powietrza w Polsce. KPMB zawiera m.in. dane statystyczne, przykłady podobnych programów z innych krajów, wyniki badań dotyczących najpilniejszych potrzeb modernizacyjnych, ale także najważniejsze zasady jak należy zbudować program, jak mierzyć jego efekty i skąd wziąć na niego pieniądze.
— Główną ideą jest bazowanie programu na systemie podatkowym — uldze modernizacyjneji odejście od dotacji jako głównego mechanizmu wsparcia. Do tego atrakcyjny bezpieczny kredyt modernizacyjny, udzielany na 5-25 lat na co najmniej 40 tys. zł. Dotacje powinny stanowić wsparcie programu np. dla osób nie mających dochodów. Źródła finansowania to m.in. Fundusz Efektywności Energetycznej czy Fundusz Modernizacyjny w ramach reformy unijnego systemu handlu prawami do emisji — EU ETS — mówi Marek Zaborowski. Inicjatywa Efektywna Polska niebawem zamierza zaprezentować swoją koncepcję szerzej. Trwają ostatnie prace redakcyjne.
Modernizować z głową
W styczniu 2017 r. zmieniły sie przepisy dotyczące charakterystyki energetycznej budynków. Wskaźnik EP, który określa roczne zapotrzebowanie budynku na energię pierwotną, został obniżony ze 120 kWh na mkw. do 95, a po 2021 r. będzie wynosił nie więcej niż 70 kWh na mkw. — Oznacza to konieczność zwiększenia oporu cieplnego izolacji oraz zamontowania okien i drzwi o podwyższonych parametrach izolacyjnych. Wszystko po to, aby ograniczyć straty energii — wyjaśnia Adam Buszko, ekspert Stowarzyszenia Producentów Wełny Mineralnej: Szklanej i Skalnej (MIWO). Również Międzynarodowa Agencja Energetyczna (IEA) zwraca uwagę, że wymagania dla nowych budynków są ambitne, ale wiele starszych obiektów w Polsce wymaga remontów. IEA zaleca stworzenie mechanizmu finansowania tych potrzeb.
— Pierwszym i najważniejszym krokiem do zmniejszenia zużycia energii jest termomodernizacja, czyli inwestycja w ograniczenie energochłonności starszych budynków — akcentuje Adam Buszko. Stąd apele o aktywną politykę państwa w zakresie termomodernizacji w szczególności domów jednorodzinnych. To one w dużej mierze odpowiadają za smog. Słaba izolacja termiczna i niska jakość paliwa do ogrzewania powodują zwiększenie spalania i emisji szkodliwych związków.
— Często modernizuje się obiekty zbudowane 10-15 lat temu, dlatego najważniejsze jest systemowe podejście do tego wyzwania. Przepisy powinny obejmować i jasno określać zasady termomodernizacji domów jednorodzinnych, by remont był efektywny. Warto stworzyć programy, z których można uzyskać dofinansowanie takich działań. To z pewnością przyczyniłoby się do zwiększenia liczby domów, które zostałyby poddane kompleksowej termomodernizacji — uważa Andrzej Kielar, prezes Rockwool Polska.
Firma ta w ubiegłym roku zainwestowała 330 mln zł w nową linię produkcyjną w Cigacicach. To najbardziej na świecie zaawansowana technologicznie instalacja do wytwarzania wełny skalnej. Zastosowane rozwiązania techniczne opracowano na podstawie doświadczeń zdobytych przy realizacji podobnych projektów w Danii i USA. Teraz firma przygotowuje przebudowę fabryki w Małkini, co przyniesie zwiększenie mocy produkcyjnych i poprawę jakości produktów. Planowane nakłady przekroczą 100 mln zł, a nowa instalacja będzie gotowa w pierwszym kwartale 2018 r. Andrzej Kielar zwraca też uwagę na przepisy dotyczące ochrony przeciwpożarowej. W większości tworzono je w latach 90.,co powoduje, że pewne wymagania nie odzwierciedlają realiów na budowach.
— Potrzebne są modyfikacje odnoszące się do nowych rozwiązań konstrukcyjnych, technologicznych i materiałowych, w tym coraz większej ilości materiałów palnych w naszym otoczeniu, zarówno wyposażenia, jak i elementów budowlanych. Szczególne znaczenie mają nieznane dawniej palne elewacje i dachy. Jakie skutki mogą mieć zaniedbania w tej dziedzinie, mogliśmy zaobserwować w Londynie podczas tragicznego w skutkach pożaru Grenfell Tower. Również w Polsce wciąż na dużą skalę dopuszcza się stosowanie palnych materiałów. Próby zmiany standardów powodują opór, ale warto wzorem innych krajów systematycznie aktualizować przepisy, starając się równoważyć pojawiające się zagrożenia przez wprowadzanie rozwiązań ograniczających ryzyko — podkreśla prezes Rockwool Polska. Ruchy społeczne w sprawie smogu robią wiele. Zmierzą przekroczenia zanieczyszczeń pod Wawelem, w stolicy, ale także w Brzeszczach. Wszystko po to, by zmobilizować władze do działania.
19,5 mln Tylu Polaków mieszka w domach jednorodzinnych, wynika z narodowego spisu powszechnego ludności i mieszkań z 2011 r. ...
70 proc. ...a tyle domów jednorodzinnych jest ocieplonych słabo lub wcale.