Od lat w debatach gospodarczych powraca ten sam wniosek: kluczem do budowania trwałej konkurencyjności jest innowacyjność. Niestety w unijnych rankingach innowacji Polska historycznie plasuje się w ogonie, przyjmując raczej rolę kraju, który goni Zachód, niż tego, który wyznacza nowe kierunki. Pojawienie się sztucznej inteligencji stawia nas jednak w wyjątkowym miejscu. O tym, jak budować przewagi konkurencyjne na bazie AI, będzie toczyć się rozmowa na Igrzyskach Wolności 2025 w Łodzi.
Pułapka: innowacja czy imitacja?
Głównym zagrożenie jest scenariusz, w którym polska gospodarka zostanie sprowadzona do roli wiecznego podwykonawcy, stając się jedynie konsumentem i wykonawcą wdrożeń zagranicznej technologii. Taki scenariusz zrealizuje się, jeśli w Polsce i UE firmy będą koncentrować się głównie na kupowaniu i wdrażaniu systemów AI pochodzących ze Stanów Zjednoczonych i Chin w celu optymalizacji procesów, bez podejmowania prób ich głębokiej adaptacji i rozwoju.
Diagnoza polskiej gotowości w zakresie AI
Międzynarodowy Fundusz Walutowy opracował wskaźnik gotowości na erę sztucznej inteligencji (AIPI – AI Preparedness Index). Bierze on pod uwagę cztery kluczowe obszary: infrastrukturę cyfrową, kapitał ludzki i politykę rynku pracy, innowacje i integrację gospodarczą oraz kwestie regulacyjne i etyczne.
Polska na tle światowych liderów, takich jak Singapur czy USA, wypada słabo. Jednak w porównaniu ze średnią unijną nasza pozycja nie jest już tak zła. Prawdziwy problem ujawnia się, gdy przyjrzymy się składowym wskaźnika.
Naszą piętą achillesową jest obszar innowacji i integracji gospodarczej. Wskaźnik MFW, który uwzględnia m.in. wydatki na badania i rozwój w dziedzinie AI oraz dostęp do kredytu dla sektora prywatnego, ocenia Polskę bardzo nisko. To może tłumaczyć, dlaczego firmy w Polsce wciąż rzadko wdrażają zaawansowane rozwiązania AI. Często wynika to nie tylko z braku zaufania czy wiedzy, ale przede wszystkim z braku możliwości finansowania odważnych, innowacyjnych projektów. Problem ten potęgują dodatkowo niedostatki krajowego i brak wspólnego, unijnego rynku kapitałowego.
Z drugiej strony Polska ma mocną kartę w ręku w postaci dynamicznie rozwijającej się infrastruktury cyfrowej.
Rozwój sztucznej inteligencji jest nierozerwalnie związany z dostępem do ogromnej mocy obliczeniowej, co przekłada się na rosnące zapotrzebowanie na specjalistyczne centra danych. W tym zakresie Polska notuje znaczące postępy. Inwestycje takie jak budowa krajowego centrum danych na potrzeby cyberbezpieczeństwa oraz szybki wzrost komercyjnych obiektów według prognoz PMR pozwolą na niemal trzykrotny wzrost dostępnej mocy elektrycznej - ze 173 MW obecnie do ponad 500 MW w 2030 r. Rosnące zapotrzebowanie na usługi AI wymusi na operatorach skalowanie nowych centrów danych, stymulując dalszy rozwój tego sektora. Firmy takie jak Beyond już dziś dostarczają kluczowe usługi kolokacji (bezpieczne przestrzenie dla serwerów) oraz chmury obliczeniowej (wynajem mocy obliczeniowej), tworząc fundament pod cyfrową ekspansję.
Wyzwania stojące przed Polską
Ten rozwój może zostać spowolniony przez wyzwania, z których największym jest ogromne zapotrzebowanie na energię wokół infrastruktury cyfrowej. Polska, będąca w trakcie powolnej transformacji energetycznej, musi przyspieszyć inwestycje w odnawialne źródła energii, na których skorzystają energochłonne centra danych. W przeciwnym razie nie weźmiemy udziału w globalnym wyścigu technologicznym. Staniemy się imitatorem rozwiązań tworzonych za granicą, a nie innowatorem w dziedzinie być może najważniejszej technologii XXI wieku.
Kluczowe będzie też tempo adaptacji nowych technologii przez polskie firmy. Te, które zdołają efektywnie zintegrować sztuczną inteligencję ze swoimi procesami – czy to w automatyzacji, zaawansowanym doradztwie, czy w rozwoju infrastruktury – zdobędą trwałą przewagę konkurencyjną. Te, które pozostaną przy tradycyjnych modelach biznesowych, ryzykują zepchnięciem na margines. Dyskusja o tym, jak uniknąć tego drugiego scenariusza, będzie z pewnością jednym z punktów nadchodzących Igrzysk Wolności. Debata „Jak budować przewagi konkurencyjne w oparciu o AI?” zgromadzi takich ekspertów, jak Paulina Sypniewska – dyrektor zarządzająca Griston Mgmt, Grzegorz Mazurek – rektor Akademii Leona Koźmińskiego, Wojciech Stramski – prezes Beyond.pl oraz Jarosław Sokolnicki – prezes 4Enlight.