Rząd bierze się za szarą strefę

Rząd chce ukrócić nielegalne zatrudnienie przez przypisanie pracodawcy, za każdy miesiąc takiej praktyki dodatkowego przychodu do opodatkowania - w wysokości minimalnej płacy. Bez znaczenia będzie, czy nieuczciwa firma faktycznie wypłaca wynagrodzenie i w jakiej wysokości. Takim „karnym” domiarem będzie też część przychodów nie ujawnionych organom państwowym. Ma to odpowiadać zarobkom pracownika zwolnionego z opodatkowania.

Straty pracodawcy

Pracownik nielegalnie zatrudniony oraz taki, który otrzymuje część wynagrodzenia „pod stołem”, w przypadku ustalenia takich okoliczności nie zapłaci PIT. Konsekwencje podatkowe obciążą pracodawcę. Poza tym z jego kosztów uzyskania przychodów zostaną wyłączone tak wypłacane wynagrodzenia. Nieuczciwy pracodawca nie zaliczy też do nich składek ZUS.

– Zmianę można ocenić pozytwnie, jednak trudno przewidzieć, jak wpłynie na rynek pracy. Pracodawcy przestanie się opłacać płacić pod stołem. Nie wiadomo jednak, dlaczego pracownik nielegalnie zatrudniony oraz ten, który otrzymuje nieoficjalnie część wynagrodzenia nie poniesie konsekwencji podatkowych, skoro otrzyma wypłatę – komentuje Jarosław Ziobrowski.

Adwokat zwraca uwagę, że obecnie zatrudnienie „na czarno” albo płacenie „pod stołem” nie zwalnia pracownika z obowiązku rozliczenia podatku dochodowego od osób fizycznych. Pracodawca ma prawo domagać się od niego równowartości wpłaconej składki ZUS, którą zgodnie z odrębnymi przepisami finansuje pracownik.

Po zmianach nielegalnie zatrudniony pracownik zachowa w pełni prawo do ubezpieczeń społecznych, chociaż nie będzie partycypował w opłacaniu swoich ubezpieczeń.

Obowiązki przy zatrudnieniu

Jarosław Ziobrowski przypomina, że każdy pracodawca ma obowiązek podpisać umowę o pracę, umowę zlecenia, umowę o dzieło lub jakąkolwiek inną z pracownikiem przed rozpoczęciem pierwszego dnia pracy. Trzeba to zrobić na piśmie. Przed dopuszczeniem pracownika do wykonywania powierzonych mu obowiązków należy potwierdzić, pisemnie, ustalenia co do stron umowy, jej rodzaju oraz warunków.

Do pracodawcy należy też zgłoszenie nowej zatrudnionej osoby do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego, a w czasie trwania stosunku pracy terminowe odprowadzanie składek na te ubezpieczenia.

– Wydaje się, że proponowane zmiany mogą skłonić pracodawców do zrobienia wewnętrznych audytów zawartych umów. Warto na przykład sprawdzić, czy faktycznie dokumenty te zostały podpisane – radzi adwokat.

Pozorna korzyść

Podkreśla też, że do pracy bez umowy dochodzi nie tylko z inicjatywy pracodawców, którzy w efekcie ponoszą mniejsze koszty działalności. Chcą tego także pracownicy, żeby np. ukryć dochód przed komornikiem czy uniknąć alimentów.

– Praca na czarno może się wydawać korzystna finansowo, bo pracodawca proponuje wyższe wynagrodzenie w szarej strefie od tego, które uzyskiwano by, pracując legalnie. Jednak z tym wiąże się też brak pewności, że firma je wypłaci oraz brak gwarancji zatrudnienia. Nie można także zapominać o braku możliwości uzyskania odszkodowania za wypadek przy pracy. Zawarcie umowy o pracę daje ochronę z ubezpieczeń wypadkowego, rentowego czy emerytalnego oraz zabezpiecza rodzinę w razie śmierci najbliższej osoby – podkreśla Jarosław Ziobrowski.

Jeśli pracownik pracuje na czarno nie z własnej woli może to zgłosić do Państwowej Inspekcji Pracy. Jeżeli natomiast tak zatrudnionej osobie pracodawca nie wypłaca wynagrodzenia, mimo wszystko warto złożyć pozew do sądu. Trzeba będzie wtedy udowodnić – mówi adwokat – że praca była rzeczywiście wykonywana oraz wysokość należnych kwot. W praktyce może być trudne. Dowodami może być np. korespondencja mailowa. Można też powołać kolegów z tej samej firmy.