Rząd nie może dać w tym momencie samorządom większych pieniędzy, ale próbuje wygospodarować borykającym się z brakiem finansowania instytucjom przestrzeń do oszczędności. Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji (MAiC) przygotowało założenia do ustawy o utworzeniu wojewódzkich centrów usług wspólnych, które umożliwi wprowadzenie do struktur narzędzi popularnych w biznesie.
— Jeśli samorządy wykorzystają te narzędzia, w ich kieszeniach zostanie 1 mld zł rocznie. Wygospodarowane w ten sposób oszczędności sprawią, że samorządy będą miały więcej pieniędzy na realizację zadań własnych — mówi Magdalena Młochowska, wiceminister MAiC. Zmiany będą dotyczyły 63,5 tys. podmiotów. Wśród nich są m.in. szkoły, domy pomocy społecznej, urzędy pracy, biblioteki, domy kultury, teatry i muzea.
Teraz większość bibliotek musi mieć własnego księgowego i osobę ds. kadr. Po zmianach te funkcje będzie można skonsolidować na poziomie województwa. Ustawa obejmie obszar transportu czy zamówień publicznych. — W najbliższych tygodniach przedstawimy założenia ustawy — mówi Magdalena Młochowska.
Innym sposobem ograniczania kosztów lokalnych włodarzy ma być zwiększanie zachęt do łączenia się jednostek samorządowych. Dotychczasowe nie wystarczyły. Zachęty opierają się głównie na udziałach samorządów we wpływach z podatku PIT, jednym z podstawowych źródeł ich dochodów własnych.
— Będziemy chcieli dokończyć prace legislacyjne przed kolejnymi wyborami samorządowymi, by wybory w 2014 r. były przeprowadzane już w nowych jednostkach — mówi Magdalena Młochowska.
Ministerstwo proponuje też wiele drobnych zmian formalnych i biurokratycznych w ustawie o podatkach i opłatach lokalnych, czynnościach cywilno prawnych czy podatku rolnym, które — zdaniem MAiC — powinny przynieść samorządom znaczące oszczędności finansowe.
— Nie możemy oszacować ich skali, bo nie znamy dokładnie struktury dochodów podatkowych — mówi Magdalena Młochowska.
Polski sektor samorządowy wydał w 2011 r. 181,6 mld zł, co trzeci publiczny złoty. Zadłużenie samorządów systematycznie rośnie i na koniec 2011 r. wyniosło ponad 60 mld zł. Za trzy kwartały 2012 r. budżety jednostek samorządowych zamknęły się nadwyżką w wysokości 7,1 mld zł, przy planowanym deficycie w wysokości 13,5 mld zł.