Świat oszczędzał przez błąd w Excelu

W 2011 r. Kenneth Rogoff, jeden z najbardziej rozpoznawalnych ekonomistów na świecie (profesor Uniwersytetu Harvarda, były dyrektor departamentu analiz w MFW), wspólnie z ekonomistką Carmen Rainhard opublikowali bestsellerową książkę „This time is different”. Przekonywali w niej, że wysokie zadłużenie publiczne jest groźne dla gospodarki. Przedstawiali swoje wyliczenia, według których kraje z długiem powyżej 90 proc. PKB rozwijały się znacznie wolniej niż te, gdzie dług był niski. Przekonywali, że kraje te od II wojny światowej do 2009 r. rozwijały się w średnim tempie -0,1 proc. rocznie, tymczasem kraje z długiem na poziomie 30-90 proc. rosły w tempie 2,8 proc. Książka była popularna nie tylko w USA, ale także na świecie. Prawdopodobnie zainspirowała wielu polityków i motywowała ich do dokonywania cięć budżetowych, by zbijać dług publiczny. Wygląda jednak na to, że wyliczenia nie do końca były rzetelne. Takiego zdania jest trójka amerykańskich ekonomistów z uniwersytetu w Massachusetts: Thomas Herndon, Michael Ash i Robert Pollin. W rozprawie naukowej twierdzą, że Rogoff i Reinhard popełnili rażące błędy w wyliczeniach. Dotarli bowiem do arkusza kalkulacyjnego w Excelu, na którym opierali się autorzy książki. Trójka ekonomistów w rozprawie wykazuje m.in., że Rogoff i Reinhard opuszczali w wyliczeniach wybrane lata dla niektórych krajów. Najbardziej jaskrawy przypadek dotyczy Nowej Zelandii. Z obliczeń — nie wiedzieć czemu — wypadły cztery lata silnego wzrostu w tym kraju. Jeśli dodać te cztery lata, okazuje się, że gospodarka Nowej Zelandii rosła średnio o 2,6 proc., a nie -7,6 proc., jak twierdzili Rogoff i Reinhard. Ponadto autorzy książki obliczeń dokonywali na podstawie średniej arytmetycznej, a nie ważonej. Tymczasem według trójki oponentów, przy takich kalkulacjach należy stosować ten drugi model (każdy kraj ma swoją wagę). Jeśli naprawić ten błąd, ostateczny wynik dla krajów z wysokim długiem jest o 1,5 pkt proc. wyższy, niż wykazali Rogoff i Reinhard. Łącznie, zdaniem Herndona, Asha i Pollina, kraje z długiem powyżej 90 proc. od wojny rozwijały się średnio w tempie 2,2 proc. rocznie, a nie kurczyły o 0,1 proc.