Czy opóźnienia w realizacji Krajowego Programu Kolejowego nie sprawią, że i tym razem, podobnie jak w przypadku Wieloletniego Programu Inwestycji Kolejowych, część pieniędzy z Unii Europejskiej (UE) po prostu nam przepadnie? Mirosław Siemieniec, rzecznik PKP PLK, w oficjalnej odpowiedzi dla „PB” zapewnia, że nie -wszystkie fundusze unijne będą wykorzystane. Wnioski ze strategicznej analizy inwestycji, autorstwa państwowej spółki odpowiedzialnej za infrastrukturę kolejową, nie są jednak tak optymistyczne.
Ocena wewnętrzna...
„PB” dotarł do dokumentu, w którym PKP PLK oszacowały ryzyko „kwalifikowalności” poszczególnych projektów. Innymi słowy – oceniły, jak duże jest zagrożenie, że inwestycje jednak nie zostaną zrealizowane na czas, a tym samym wydatki nie będą mogły zostać pokryte przez UE.
Analizie poddano 76 projektów inwestycyjnych. Na koniec trzeciego kwartału 2020 r. aż w przypadku 46 ryzyko zostało uznano za niskie, 3 – średnie, 5 – wysokie, 20 – bardzo wysokie, a zaledwie 2 – krytyczne. Wbrew pozorom to niezbyt dobry wynik - w przypadku aż 27 projektów ryzyko utraty dotacji unijnych uznano za co najmniej wysokie, a większość tych projektów to największe inwestycje, realizowane przez PKP PLK. Przykładowo ryzyko krytyczne dotyczy dwóch projektów o łącznej wartości... ponad 5 mld zł.
... i zewnętrzna
Najistotniejsze jest jednak to, że autorem tej cenzurki są PKP PLK. Równolegle strategiczną analizę inwestycji prowadzi Centrum Unijnych Projektów Transportowych (CUPT), czyli instytucja odpowiedzialna za realizację polskich projektów transportowych, dofinansowywanych z funduszy UE. CUPT jest dużo bardziej krytyczne.
Projektów najlepiej ocenionych przez centrum (ryzyko niskie) jest zaledwie 23, czyli dwa razy mniej niż w przypadku samooceny PKP PLK. W przypadku całej reszty inwestycji, czyli aż 53, ryzyko zostało przez CUPT oszacowane jako wysokie (19 projektów), bardzo wysokie (25) lub krytyczne (9). Wartość dziewięciu najbardziej zagrożonych projektów to... ponad 16,6 mld zł!
1. Prace na linii kolejowej C-E 65 na odcinku Chorzów Batory – Tarnowskie Góry – Karsznice – Inowrocław – Bydgoszcz – Maksymilianowo; wartość 4,21 mld zł
2. Prace na linii kolejowej E59 na odcinku Poznań Główny – Szczecin Dąbie, wartość 2,74 mld zł
3. Budowa infrastruktury systemu ERTMS/GSM-R na liniach kolejowych PKP PLK w ramach NPW ERTMS; wartość 2,29 mld zł
4. Prace na linii kolejowej E20 na odcinku Warszawa – Poznań – pozostałe roboty, odcinek Sochaczew – Swarzędz, wartość 2,19 mld zł
5. Prace na linii średnicowej w Warszawie na odcinku Warszawa Wschodnia – Warszawa Zachodnia; wartość 2,06 mld zł
6. Prace na liniach kolejowych nr 97, 98, 99 na odcinku Skawina – Sucha Beskidzka – Chabówka – Zakopane; wartość 1,3 mld zł
7. Prace na linii kolejowej nr 8, odcinek Warka – Radom (Lot C, D, E); wartość 772 mln zł
8. Prace na linii kolejowej nr 7 Warszawa Wschodnia Osobowa – Dorohusk na odcinku Warszawa – Otwock – Dęblin – Lublin, etap II; wartość 554 mln zł
9. Prace na alternatywnym ciągu transportowym Bydgoszcz – Trójmiasto; wartość 537 mln zł
* W przypadku tych 9 inwestycji CUPT ocenia, że ryzyko braku refundacji wydatków ze środków UE jest “krytyczne”. PKP PLK twierdzi, że taki poziom ryzyka wiąże się tylko z projektami nr 1 oraz nr 7