Wyboista droga do kapitału

Bankructwo SK Banku i kilka innych tegorocznych spektakularnych upadłości emitentów obligacji (głównie mniejszych firm) mogą budzić obawy, że rynek odwróci się od tego typu instrumentów w stronę kredytów bankowych. Eksperci przekonują jednak, że firmy coraz częściej będą sięgać po niebankowe instrumenty finansowe, a inwestorzy coraz chętniej — choć ze zwiększoną świadomością ryzyka — będą je finansować. W Europie już 30 proc. zachodnioeuropejskich firm korzysta z niebankowych źródeł finansowania, wynika z raportu kancelarii Allen & Overy.

— Coraz więcej firm sięga po inne niż bankowe, kredytowe źródła kapitału. Na przykład obligacje korporacyjne, pomimo nadal dość płytkiego rynku, cieszą się coraz większym zainteresowaniem wśród potencjalnych emitentów, jak też inwestorów. Pozwala to wnioskować, że w perspektywie kilku lat alternatywne źródła finansowania mogą przeważyć nad bankowymi — mówi Piotr Lesiński, partner w kancelarii Allen & Overy.

Rząd pomoże alternatywnym

Banki na razie mają tak dużą nadpłynność, że marże kredytów — zwłaszcza dla tych największych korporacji — są naprawdę niskie. To zmniejsza apetyty na alternatywne finansowanie. Ale wiele może się zmienić wraz z realizacją zapowiedzi rządowych, zakładających m.in. podatek bankowy, oraz po wprowadzeniu nowych wymogów kapitałowych w styczniu przyszłego roku.

— Realizacja programu wyborczego rządu powodująca nałożenie dodatkowych obciążeń na banki może zakończyć się spadkiem dostępności kredytów, które będą przyznawane bardziej selektywnie i będą droższe. Wtedy firmy będą szukały innych źródeł finansowania, głównie emisji obligacji — mówi Mirosław Dudziński, dyrektor regionalny Fitch Ratings.

Kluczowy jest wzrost PKB

Finansowanie alternatywne to emisje obligacji — zarówno publiczne, jak i obejmowane przez wąskie grono inwestorów prywatnych, bezpośrednie finansowanie, na przykład w formie private equity, czy finansowanie niebankowe (np. mezzanine lub finansowanie bezpośrednio od spółekmatek). Największy odsetek rynku zajmują obligacje — rynek obligacji korporacyjnych wzrósł po trzecim kwartale tego roku o 30 proc. rok do roku, do 60 mld zł, wylicza Fitch. Ciekawą niszą są prywatne emisje obligacji, które charakteryzują się wyższym poziomem ryzyka przy wyższych marżach. Wartość tego segmentu jest szacowana na 5 mld zł rocznie, a potrzeby emitentów są na tyle duże, że tego typu emisji powinno być corazwięcej. Podmioty, które nie chcą szukać kapitału na giełdzie, mogą zwrócić się do private equity. Tego typu inwestycje wynosiły 250 mln EUR na koniec 2014 r., wynika z danych EVCA. Podmioty na wcześniejszym etapie rozwoju sięgają po venture capital (który — według Roland Berger — zainwestował 26 mln EUR na koniec 2014 r.), lub do aniołów biznesu — choć te mają marginalną pozycję, inwestując rocznie 30 mln zł (szacunek Jacka Adamskiego, szefa Lewiatan Business Angels). To wciąż mało.

— Rynek niewątpliwie ma olbrzymi potencjał wzrostu, o czym świadczy np. porównanie relacji do PKB w Polsce i w innych krajach. Wykorzystanie tego potencjału jest jednak ograniczone przede wszystkim ze względu na powolny wzrost pojemności rynków kapitałowych (stabilny sektor TFI, ograniczenie roli OFE, niewielki kapitał typu joint venture) oraz utrzymującą się strukturalną nadpłynność sektora bankowego — mówi Tomasz Mierzejewski z biura finansowania inwestycyjnego PKO BP. Kluczowy dla rozwoju alternatywnych form finansowania jest wzrost sektora finansowego, umożliwiającego sfinansowanie potrzeb przedsiębiorstw, oraz wzrost firm, które wraz z rozwojem będą miały zwiększone potrzeby kapitałowe.

— Rozwój całej gospodarki przyczyni się do zwiększenia rozmiarów lokalnych przedsiębiorstw oraz do napływu kapitału do portfeli inwestorów instytucjonalnych — mówi Marcin Mosiądz, specjalista ds. papierów dłużnych z Banku Zachodniego WBK.

Zalety emisji obligacji nad kredytem:

Podwyższone ryzyko projektu i emitenta, zwłaszcza przy finansowaniu konkretnych projektów inwestycyjnych, sprawia, że finansowanie poprzez emisję obligacji jest niejednokrotnie jedynym rozwiązaniem dla spółek.

W przypadku spółki o dobrym standingu często wygodniejszym rozwiązaniem jest przeprowadzenie emisji organizowanej przez podmiot oferujący (dom maklerski), co wiąże się z niższym stopniem rygoryzmu, obostrzeń umownych, oczekiwanego poziomu zabezpieczeń niż w przypadku kredytu.

Często można ustalić spłatę balonową, gdzie należność główna płatna jest na końcu, a nie w ratach.

Piotr Wojnar, kancelaria BSWW Legal

Dla kogo venture capital i private equity:

Młode firmy bez historii kredytowej i zabezpieczeń nie mają dostępu do finansowania bankowego. Inwestor venture capital nie żąda zabezpieczeń i nie pobiera odsetek. Zapewnia też doradztwo strategiczne, sieć kontaktów, pomoc w dotarciu do docelowych klientów itp.

Private equity rozwiązuje problem sukcesji, gdy właściciel chce wycofać się z biznesu, zapewnia kapitał na wykup menedżerski, wspiera budowanie strategii niezależnego podmiotu wydzielanego ze spółkimatki, pomaga finansować przejęcia spółek zagranicznych oraz zapewnia kompetencje w zakresie przejęć, wspomaga kapitałowo firmy, które bardzo szybko rosną i potrzeby gotówkowe są tak duże, że nie wystarczają na obsługę kredytu.

Barbara Nowakowska, PSIK

146 Tylu emitentów obligacji korporacyjnych notowanych w złotych jest obecnie na rynku Catalyst...

7...a papiery tylu obligacji korporacyjnychnotowane są w euro.