Ministerstwo Finansów (MF) przygląda się zawodom biegłego rewidenta i księgowego, co może zaowocować zmianami prawa - ważnymi dla tych specjalistów, firm oferujących ich usługi oraz klientów. Na razie przyszłość, a właściwie ewentualne nowe uregulowanie obu profesji, jest przedmiotem wstępnych dyskusji na ten temat.
Podczas niedawnego spotkania Juranda Dropa, wiceministra finansów, z Kamilem Jesionowskim, prezesem Krajowej Rady Biegłych Rewidentów, oraz dr. hab. Stanisławem Hońko, prezesem Stowarzyszenia Księgowych w Polsce (SKwP), zapowiedziano, że nad przepisami dotyczącymi obu branż resort będzie pracować wspólnie z instytucjami zrzeszającymi te środowiska. Część z nich już wypowiedziała się np. na temat kierunków rozwoju zawodu księgowego. Swoje opinie wyrazili w trakcie poświęconych temu prekonsultacji przeprowadzonych przez MF. Wzięły w nich udział także organizacje przedsiębiorców, uczelnie i osoby fizyczne.
Okazuje się, że opinie na temat potrzeby uregulowania zawodu księgowego i zakresu czynności, które miałyby podlegać prawnemu unormowaniu, są bardzo rozbieżne.
Trzy warianty pod rozwagę
Pod ocenę uczestników prekonsultacji poddano trzy wizje. Jedna to możliwość włączenia tej profesji do katalogu zawodów regulowanych, co by oznaczało wykonywanie określonych czynności pod warunkiem posiadania wymaganego zezwolenia. Alternatywnym rozwiązaniem byłoby dobrowolne zdobycie uprawnień nadawanych przez wybraną instytucję, potwierdzających posiadane kwalifikacje i umiejętności. Osoby ubiegające się o taki certyfikat musiałyby przejść doskonalenie zawodowe i przestrzegać zasad etyki zawodowej. Przy czym czynności z zakresu księgowości miałyby prawo wykonywać także osoby nieposiadające takich uprawnień. Trzecie rozwiązanie polegałoby na pozostawieniu obecnego stanu prawnego bez istotnych zmian - i ten wariant zyskał największe poparcie w prekonsultacjach.
Większość organizacji branżowych skupiających księgowych, biura rachunkowe i doradców podatkowych opowiedziała się za obecnym stanem, przy czym zarząd główny wspomnianego SKwP proponuje pewnego rodzaju rozwiązanie kompromisowe – tak je określa. Jest za tym, aby włączyć księgowego do katalogu zawodów regulowanych i ustawowego wskazania jego czynności. Proponuje dwa poziomy uprawnień. Niższy status - księgowego - pozwałaby podpisywać deklaracje rozliczeniowe w imieniu podatnika, płatnika czy inkasenta. Wyższy, czyli zawodowego księgowego, uprawniałby do prowadzenia ksiąg rachunkowych i podpisywania sprawozdań finansowych. Osoby te miałyby przynależeć do dowolnie wybranej organizacji certyfikowanej przez MF, stosować zasady etyki zawodowej, podlegać odpowiedzialności dyscyplinarnej i się doskonalić.
„Zarząd główny SKwP wychodzi z założenia, że określenie w przejrzysty sposób ścieżki kariery w zawodzie księgowego może być dodatkową motywacją dla osób, które zastanawiają się nad podjęciem pracy w tym zawodzie” – czytamy w raporcie MF z wyników prekonsultacji.
Przede wszystkim kwalifikacje
Potrzebę pewnych zmian dostrzega też Kancelaria LTCA Zarzycki Niebudek Kubicz (LTCA) i Ogólnopolska Sieć Certyfikowanych Biur Rachunkowych (OSCBR). Jednak według ich wspólnego stanowiska należałoby postawić na profesjonalizację zawodu przez zdefiniowanie czynności księgowych, wprowadzenie obowiązków podnoszenia kwalifikacji zawodowych, ubezpieczenia OC i wdrożenia zasad etyki. W ocenie LTCA i OSCBR powrót do obowiązkowej certyfikacji i regulacja zawodu byłyby zbyt radykalnym rozwiązaniem, znacznie ograniczającym dostęp do tej profesji.
Krajowa Izba Biur Rachunkowych (KIBR) wskazuje na duże problemy z uregulowaniem tak zróżnicowanego zawodu. Jak zauważa, niełatwo jest np. wybrać czynności, które miałyby być zastrzeżone tylko dla księgowych. Podobne wątpliwości zgłasza Krajowa Izba Doradców Podatkowych (KIDP). Jej zdaniem jednolite zdefiniowanie zawodu księgowego utrudnia wyjątkowa różnorodność czynności związanych z prowadzeniem ksiąg i ewidencji podatkowych, ksiąg rachunkowych oraz innych dokumentów. Wskazuje ona także na brak podstawowych danych o liczbie podmiotów, które świadczą takie usługi jako biura rachunkowe oraz osób wykonujących takie czynności na podstawie umowy o pracę lub zlecenia.
Według KIDP zasadne wydaje się utworzenie rejestru przedsiębiorców prowadzących usługowo księgi rachunkowe, podatkowe i sporządzających deklaracje podatkowe, którzy będą przekazywać informacje o wypełnieniu obecnych wymogów ustawowych, czyli zaświadczenia o niekaralności lub kopie polis OC.
„KIDP odnosi się ponadto do postulowanego przez środowisko księgowych poszerzenia ich kompetencji o świadczenie usług doradztwa podatkowego - udzielania podatnikom, płatnikom i inkasentom, na ich zlecenie lub na ich rzecz, porad, opinii i wyjaśnień z zakresu ich obowiązków podatkowych i celnych oraz w sprawach egzekucji administracyjnej. Zdaniem KIDP taki pomysł stoi w sprzeczności z obowiązującym prawem, gdyż wykonywanie doradztwa podatkowego wymaga kwalifikacji potwierdzonych zdanym egzaminem” – informuje MF w podsumowaniu prekonsultacji.
Na kwestię kompetencji zwraca uwagę także Związek Pracodawców Business Centre Club (BCC), który nie uważa za stosowne, aby księgowi posiadali z założenia kwalifikacje do doradztwa. Wchodziliby wówczas w konflikt interesów z doradcami biznesowymi, prawnymi, podatkowymi, kredytowymi czy finansistami. Jednak zdaniem BCC, dla ustanowienia równych szans ani te profesje, ani zawód księgowego nie powinny być zamykane czy certyfikowane. Przedsiębiorcy powinni mieć prawo wyboru odpowiednio wykwalifikowanego specjalisty według własnego uznania i posiadanych rekomendacji.
Cząstkowa zmiana prawa
„BCC opowiada się za budową systemu certyfikacji nieobowiązkowej, która prowadzona przez podmioty o uznanym prestiżu będzie zaświadczała o wiedzy, umiejętności i etyce posiadaczy certyfikatu. W interesie przedsiębiorców leży przede wszystkim domaganie się uproszczeń, czytelności i jednoznaczności przepisów, a nie sankcjonowanie ich zagmatwania poprzez stawianie tezy, że dany zawód mogą wykonywać wyłącznie elity. Przedsiębiorczość jest działalnością swobodną i powinna być oparta na zasadach rynkowych” – podkreśla BCC w swojej opinii.
MF zapowiada, że sądy wyrażone w prekonsultacjach weźmie pod uwagę w dalszych pracach analitycznych. Jednak skoro przekazane opinie nie potwierdzają jednoznacznej potrzeby uregulowania czy profesjonalizacji zawodu księgowego, resort na razie zajmie się opracowaniem projektu zmian przepisów o rachunkowości. Celem jest usprawnienie obecnego systemu, w szczególności w zakresie regulacji dotyczących ubezpieczenia OC od wykonywanych usług księgowych.