Do końca stycznia Polska zamknęła 20 z 29 obszarów negocjacyjnych z Unią Europejską (UE), jednak najtrudniejsze, mające skutki dla budżetu ogólnego UE - "Rolnictwo", "Polityka regionalna i koordynacja instrumentów strukturalnych" oraz "Finanse i budżet" - ma jeszcze przed sobą. Polska deklaruje chęć zakończenia negocjacji do końca 2002 roku tak, by w 2004 roku znaleźć się w pierwszej grupie nowych członków UE.
Negocjacje w tych trzech obszarach komplikuje dodatkowo propozycja Komisji Europejskiej (KE), przedstawiona 30 stycznia, na temat finansowych aspektów rozszerzenia Wspólnoty. Propozycja poziomu dopłat bezpośrednich dla rolników oraz transferów funduszy strukturalnych okazała się rozczarowująca dla państwa kandydujących, szczególnie dla Polski.
Zgodnie z propozycją KE w pierwszym roku członkostwa rolnicy z krajów kandydujących mieliby uzyskiwać 25% należnych dopłat bezpośrednich po czym miałoby następować ich stopniowe zwiększenie w dwóch etapach (roczny wzrost o 5% do 2006 roku, potem zaś w szybszym tempie tak, aby poziom dopłat się wyrównał do 2013 roku). Całkowita wysokość należnych dopłat ma być obliczana w oparciu o tzw. okres referencyjny, zaproponowany przez KE.
Dla Polski KE zaproponowała, aby podstawą wyznaczenia kwot produkcyjnych była średnia z lat 1995-1999, charakteryzujących się niższym poziomem produkcji niż wcześniej. Określenie tych lat jako okres referencyjny oznaczałoby więc utrwalenie obecnej sytuacji, w której Polska jest importerem netto produktów rolnych z UE.
Niski poziom dopłat bezpośrednich dla polskich rolników może być rekompensowany zwiększeniem środków na wsparcie rozwoju obszarów wiejskich, w szczególności poprzez tworzenie nowych miejsc pracy poza rolnictwem, zwiększając jednocześnie konkurencyjność polskiej produkcji rolnej.
Propozycje KE obejmują zwiększenie w latach 2004-2006 poziomu współfinansowania programów polityki rozwoju obszarów wiejskich do 80% kosztów realizowanych projektów oraz znaczne uproszczenie stosowanych procedur, ułatwiających wykorzystywanie środków.
Na wsparcie finansowe na poziomie 80% mogą liczyć programy takie jak: wcześniejsze emerytury dla rolników, zalesienie terenów rolniczych, tworzenie grup producentów czy też pomoc techniczna.
Oprócz propozycji finansowych w dziedzinie „Rolnictwo”, Komisja Europejska podała również poziom przepływów funduszy strukturalnych, na które mogą liczyć nowe państwa członkowskie po wejściu do UE. W roku 2004, wszystkie 10 państw kandydujących może się spodziewać 7,067 mld euro, w 2005 8,15 mld euro oraz 10,35 mld euro w 2006 roku. Według przybliżonych szacunków, Polska dostanie blisko połowę tych środków.
Jedna trzecia tych środków będzie przeznaczona na fundusz spójności, w ramach którego prowadzone są duże projekty infrastrukturalne, w ochronie środowiska i transporcie.
Uruchomienie środków pomocowych odbędzie na podstawie Ram Wsparcia Wspólnoty (Community Support Framework), które powstaną w oparciu o Narodowy Plan Rozwoju. Plan ten przygotowuje obecnie Ministerstwo Gospodarki i powinien być gotowy do końca tego roku.
W momencie uzgodnienia danego projektu inwestycyjnego przy współfinansowaniu z funduszy pomocowych, Komisja wypłaca zaliczkę w wysokości 7% wartości realizowanego programu. Każda następna płatność dokonuje się na podstawie przedstawionych rachunków, co oznacza, iż poniesione koszty są refundowane.
Trzecia część propozycji finansowej KE zajmuje się obszarem negocjacyjnych „Budżet i finanse”, a w szczególności wielkości składki Polski do unijnego budżetu. Szacunkowy wkład Polski do budżetu UE wyniesie ok. 2 mld euro rocznie.
Premier Leszek Miller powołał niedawno międzyresortowy zespół, pod przewodnictwem wiceministra rolnictwa Jerzego Plewy, który do 15 lutego ma przeanalizować propozycję KE i rekomendować zajęcie szczegółowego stanowiska przez Polski rząd.
(...) Do dnia 21 grudnia 2001 roku Polska tymczasowo zamknęła negocjacje z Unią Europejską w 20 następujących obszarach negocjacyjnych: "Nauka i badania", "Telekomunikacja i technologie informacyjne", "Edukacja, kształcenie i młodzież", "Kultura i polityka audiowizualna", "Polityka przemysłowa", "Małe i średnie przedsiębiorstwa", "Wspólna Polityka Zagraniczna i Bezpieczeństwa", "Ochrona konsumentów i zdrowia", "Statystyka", "Stosunki zewnętrzne", "Unia celna", "Unia Gospodarcza i Walutowa", "Energia", "Polityka społeczna i zatrudnienie", "Swoboda świadczenia usług", "Kontrola finansowa", "Swobodny przepływ towarów", "Środowisko", "Prawo spółek", "Swobodny przepływ osób".
Obecnie trwają jeszcze negocjacje z Unią Europejską w 9 następujących obszarach negocjacyjnych: "Polityka konkurencji", "Rybołówstwo", "Polityka transportowa", "Swobodny przepływ kapitału", "Wymiar sprawiedliwości i sprawy wewnętrzne", "Podatki", "Polityka regionalna i koordynacja instrumentów strukturalnych", "Rolnictwo", "Finanse i budżet".
W ramach funduszy strukturalnych, w roku 2004, Polska może szacunkowo liczyć na 3,5 mld euro, w 2005 na 4 mld euro i 5 mld euro w 2006.
Karolina Słowikowska