Z polskiej edycji najnowszego raportu Global Entrepreneurship Monitor (GEM), przygotowanej przez Polską Agencję Rozwoju Przedsiębiorczości (PARP) i Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach, wynika, że aż 83 proc. Polaków uważa, że założenie firmy w naszym kraju jest proste. Natomiast tylko 43 proc. jest zdania, że własny biznes to dobry sposób na zrobienie kariery. Eksperci raportu podkreślają, że głównie strach przed porażką powstrzymuje Polaków przed założeniem własnej działalności gospodarczej.
Okazje biznesowe
Eksperci raportu zwracają uwagę, że jeszcze w 2019 r. 44 proc. badanych dostrzegało okazje biznesowe, ale nie zakładało działalności gospodarczej w obawie przed niepowodzeniem. Obecnie wskaźnik ten wynosi 49 proc.
Z raportu wynika ponadto, że prawie połowa dorosłych Polaków uważa, że ma odpowiednie umiejętności i wiedzę do prowadzenia własnego biznesu. Ok. 75 proc. badanych dostrzega szanse na rozpoczęcie działalności gospodarczej w swoim otoczeniu. Niestety, ponad połowa z nich nie podejmuje tego wyzwania. Anna Tarnawa, lider polskiego zespołu badawczego GEM, kierownik sekcji badań i strategii w PARP, tłumaczy, że wynika to m.in. z niechęci do podejmowania ryzyka i wciąż dobrej sytuacji na rynku pracy. Jak dodaje, wspomniany strach przed porażką wzmocniła pandemia.
— Przyczyniły się do tego kolejne wydarzenia dotyczące wojny w Ukrainie, kryzysu energetycznego i dynamicznego wzrostu cen. Przyniosły one niepewność co do przyszłość i spadek realnych dochodów do dyspozycji. Nie bez znaczenia są także uwarunkowania rynku pracy. Z jednej strony mamy niskie bezrobocie, zaś z drugiej strony rosnące koszty zatrudnienia i coraz większą presję na dostosowanie się do najnowszych regulacji i trendów. Na tym tle opcja pracy najemnej wydaje się być znacznie bezpieczniejszym wyborem. Pytanie, czy korzystnym dla gospodarki w długim okresie – podkreśla Anna Tarnawa.
Plany kadrowe
Autorzy raportu zwracają ponadto uwagę na wskaźnik GEM dotyczący przedsiębiorczości we wczesnym jego stadium. Pokazuje on, jaki procent Polaków w wieku produkcyjnym jest na etapie zakładania działalności gospodarczej lub prowadzenia firmy nie dłużej niż 3,5 roku. Obecnie wynosi on zaledwie 2,5 proc. - pod tym względem plasujemy się na ostatnim miejscu na świecie. Podobnie wygląda sytuacja, jeśli chodzi o plany początkujących przedsiębiorców dotyczące zatrudniania nowych pracowników. Na tym tle o niebo lepiej wypadają właściciele firm obecnych na rynku od ponad 3,5 roku. Stanowią oni ok. 13 proc. osób w wieku produkcyjnym (pod tym względem plasujemy się na 7. miejscu na świecie). Natomiast jeśli chodzi o ich plany zwiększania zatrudnienia, nie odstają od średniej europejskiej.
Warto podkreślić, że aż 71 proc. właścicieli młodych firm uruchomiło własny biznes nie dlatego, że chciało kontynuować tradycje rodzinne lub zmieniać świat na lepsze, ale wynikało to z konieczności zarabiania przez nich pieniędzy w obliczu ograniczonej liczby dostępnych na rynku miejsc pracy.
Potrzeba uproszczeń i edukacji
Paulina Zadura, dyrektor departamentu analiz i strategii w PARP, podkreśla, że nadal główną barierą prowadzenia działalności gospodarczej w Polsce są wysokie koszty pracy i energii. Jak zaznacza, w porównaniu do poprzednich czterech lat warunki rozwoju przedsiębiorczości w naszym kraju się nie poprawiły. W ubiegłym roku wartość Krajowego Wskaźnika Uwarunkowań Przedsiębiorczości, badanego w raporcie GEM, wyniosła dla Polski 4 pkt. W 2020 r. i 2021 było to 4,2 pkt., natomiast w 2022 r. i rok później odpowiednio 3,8 pkt. i 4,2 pkt. Paulina Zadura zaznacza, że wartość tego wskaźnika jest wciąż niska. Nie ma wątpliwości, że jest jeszcze wiele do zrobienia, aby warunki sprzyjające powstawaniu i rozwijaniu firm uległy poprawie.
— Jeśli chcemy budować konkurencyjną gospodarkę, musimy nie tylko upraszczać formalności związane z prowadzeniem działalności gospodarczej, ale przede wszystkim edukować i wspierać przedsiębiorców, aby lepiej radzili sobie ze stojącymi przed nimi wyzwaniami — uważa Przemysław Zbierowski, prof. Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach, członek polskiego zespołu badawczego GEM.