PB: Czy nastolatki powinny pracować w wakacje? Jakie są argumenty za i przeciw?
Piotr Palikowski: Wszystko zależy od tego, jak szeroką definicję pracy przyjmiemy. Jeśli uwzględnimy w niej również ciężką naukę i obowiązki szkolne, to naszym zapracowanym nastolatkom bezwzględnie należy się odpoczynek. Z drugiej strony każda forma zdobywania doświadczeń zawodowych może być korzystna. Uczy młodych struktury pracy, która jest podobna niezależnie od zawodu i branży. Wakacje są na tyle długie, że można połączyć praktyki, staże i inne zajęcia z regeneracją sił. To także doskonały czas na eksperymentowanie i sprawdzanie różnych branż.
Restauracja, sklep, gospodarstwo ogrodnicze. Gdzie najlepiej pracować w wieku 15-17 lat?
Nie ma jednoznacznej odpowiedzi na to pytanie, ponieważ każdy nastolatek ma swoje indywidualne cele, potrzeby i pomysły na siebie. Dla niektórych priorytetem jest szybki zarobek, podczas gdy inni szukają konkretnego doświadczenia, nawet jeśli na początku bez wynagrodzenia. Pierwsze zawodowe szlify można zdobyć zarówno podejmując formalne zatrudnienie, jak też pomagając w rodzinnym biznesie. Jedno nie ulega kwestii — warto coś poświęcić, aby się czegoś nauczyć. Jednak nie jestem raczej zwolennikiem zatrudniania bez wynagrodzenia lub za głodowe stawki. Najlepiej znaleźć równowagę między zarabianiem a rozwijaniem kompetencji.
Jak uniknąć złych warunków pracy, braku zarobków, pracodawców oszustów?
Moje rady dla młodych — przed podjęciem pracy koniecznie dokładnie przeczytajcie umowę. Zatrudnienie na czarno to absolutnie czerwone światło, znak, by się nie angażować i szukać dalej. Warto także zapoznać się z opiniami o danym miejscu, zarówno w lokalnym środowisku, jak też w mediach społecznościowych. Im więcej ostrożności, tym lepiej. Odrobienie zadania domowego polegającego na sprawdzeniu pracodawcy może uchronić przed wieloma nieprzyjemnymi sytuacjami.
.
Oprócz typowych prac wakacyjnych dla młodych są też programy praktyk i staży. Czym różnią się obie formy zatrudnienia?
Praktyki i staże różnią się od zwykłych zajęć głównie strukturą i celami. Są nie tylko pracą, ale także formą edukacji i rozwoju zawodowego. Dlatego powinny być starannie przygotowane, z jasno określonymi w umowie warunkami, takimi jak czas trwania, wynagrodzenie oraz zapewnienie opieki mentoringowej.
Czy to w porządku, że niektóre praktyki są darmowe?
Nie patrząc na wynagrodzenie, praktyki i staże powinny przede wszystkim oferować wartość edukacyjną. Jeśli jednak trwają dłużej niż miesiąc, zasługują na wynagrodzenie. Stażyście należą się pieniądze za pracę, ale również ubezpieczenie zdrowotne i inne niezbędne świadczenia. Inwestowanie czasu w takie programy może przynieść znaczące korzyści w przyszłej karierze zawodowej. Nie zmienia to faktu, że powinny wiązać się z gratyfikacją finansową, która daje dodatkową motywację.
Jedni pracodawcy nie płacą, inni oferują niskie wynagrodzenie. A byli nawet tacy — jak pewna ogólnopolska stacja telewizyjna — którzy wymagali od praktykantów opłat za możliwość odbycia praktyk. Co sądzić o takich pomysłach?
Dzisiaj trudno sobie wyobrazić sytuację, w której praktykant czy stażysta musiałby płacić za udział w programie. Co więcej, oferta wakacyjna dla studentów jest teraz tak bogata i różnorodna, że łatwo znaleźć płatny staż. To pokazuje, że rynek pracy zmienia się na korzyść młodych ludzi. Stawianie wymagań finansowych przed praktykantami to nie tylko anachronizm, ale również potencjalna strata dla pracodawców, którzy mogą przeoczyć wartościowych kandydatów. Dodatkowo takie postępowanie mogłoby poważnie nadszarpnąć wizerunek firmy.
Jakie problemy, skoro nie pieniądze, najbardziej gnębią wakacyjnych stażystów?
Jednym z najczęstszych wyzwań, przed którymi stają praktykanci i stażyści, jest brak odpowiedniej opieki i mentoringu. Uczniowie i studenci często są pozostawieni sami sobie, ponieważ pracownicy mają swoje obowiązki i brakuje im czasu na wsparcie młodych osób. Dobry program praktyk powinien zapewniać wsparcie doświadczonego mentora, który pomoże praktykantom w ich rozwoju zawodowym, dzieląc się wiedzą i doświadczeniem, a także oferując konstruktywną krytykę i wskazówki. Aby zbliżyć się do tego ideału, staże muszą być dobrze zorganizowane i strukturalnie przemyślane.
Dlaczego staże nie powinny ograniczać się do parzenia kawy?
Nie przykładajmy standardów sprzed dekady do dzisiejszej rzeczywistości. Staże od dawna oferują realne doświadczenie zawodowe, zamiast ograniczać się tylko do rutynowych zadań. Parzenie kawy? W nowoczesnym biurze każdy może przygotować sobie małą czarną sam. Kserowanie? Rzadkość dzięki systemom elektronicznego obiegu dokumentów. Telefony od klientów? Często odbierane przez boty. Automatyzacja procesów eliminuje proste czynności, więc stażyści angażowani są w coraz bardziej skomplikowane projekty. Dzięki temu zdobywają naprawdę wartościowe umiejętności i doświadczenia.
Jak pokolenie Z podchodzi do kariery i pracy w porównaniu z wcześniejszymi pokoleniami?
Różnice pokoleniowe często są tematem wystąpień i dyskusji na konferencjach biznesowych, ale nie przywiązywałbym do tego tematu zbyt dużej wagi. To w dużym stopniu operowanie na uogólnieniach i stereotypach. W każdym pokoleniu można znaleźć różnorodne postawy i wartości, więc lepiej unikać skupiania się na danych demograficznych. Kluczowe jest, aby pracodawcy szukali zaangażowanych i kompetentnych pracowników niezależnie od ich wieku.
Szukaj Pulsu Biznesu do słuchania w Spotify, Apple Podcasts, Podcast Addict lub w Twojej ulubionej aplikacji
dziś: Młodzi w pracy. Wakacyjna przygoda czy koszmar
gość: Piotr Palikowski — Polskie Stowarzyszenie Zarządzania Kadrami