Niebanalne rozwiązania mogą przyspieszyć wyjście MŚP z trudnej sytuacji. Kluczem do przetrwania może być opracowanie strategii innowacji
Pandemia wymusiła na wielu firmach transformację cyfrową. To — zdaniem ekspertów Ayming Polska — pierwszy krok do wychodzenia przedsiębiorstw z obecnego kryzysu, w czym pomogą innowacje. Firmy znad Wisły, które prowadzą działalność badawczo-rozwojową, nie należą jednak do czołówki światowych innowatorów.
Z raportu Ayming Polska „Droga do innowacji a COVID-19. Wyzwania dla CEO” wynika, że w ubiegłym roku tylko 60 proc. przedsiębiorstw z naszego kraju opracowało nowy produkt, a co piąta firma — nową usługę. Natomiast 38 proc. badanych przedstawicieli biznesu nie skorzystało z żadnej formy ochrony własności intelektualnej. Co jest wyzwaniem według szefów firm stawiających na innowacje? Zdobycie finansowania na nowatorskie projekty, opracowanie właściwej strategii innowacji i rozwijanie kultury innowacyjnej w przedsiębiorstwach.
Produkcja w dół
Eksperci Ayming Polska zwracają uwagę, że MŚP już ponad dekadę temu zmagały się z kryzysem gospodarczym, ale nie na taką skalę jak teraz. Według danych Głównego Urzędu Statystycznego (GUS) po marcu, w którym produkcja przemysłowa spadła o zaledwie 2,3 proc. rok do roku, w kwietniu nastąpiło spore załamanie. Produkcja poszybowała w dół aż o 24,6 proc., a kryzys dopadł 30 z 34 gałęzi przemysłu. Specjaliści podkreślają, że na początku pandemii najlepiej radzili sobie przedsiębiorcy, którzy wcześniej wdrożyli rozwiązania cyfrowe i elastycznie podchodzili do prowadzenia biznesu.
Wielu z nich wprowadziło do działalności nowatorskie pomysły, które pomogły firmom dostosować się do nowej sytuacji. Agnieszka Hrynkiewicz-Sudnik, dyrektor od podatków i innowacji w Ayming Polska, zauważa, że przedsiębiorcy dość optymistycznie oceniają poziom innowacyjności swoich firm. 42 proc. przedstawicieli biznesu wystawiło sobie notę 3 w skali od 1 do 5. Natomiast co trzeci badany przedsiębiorca dobrze ocenił ten aspekt swojej działalności gospodarczej.
— A jak wygląda praktyka? W 2019 r. najwięcej firm, czyli 62 proc., ulepszyło swój produkt, natomiast 60 proc. opracowało nowy. Ulepszonym procesem pochwaliło się 40 proc. ankietowanych, a zupełnie nowym — 31 proc. — podkreśla Agnieszka Hrynkiewicz-Sudnik.
Weryfikacja planów i wydatków
Przyznaje, że rozwój nowinek w naszym kraju z powodu pandemii może wyraźnie wyhamować. Jednak dla wielu przedsiębiorstw będzie on remedium na szybsze wyjście z kryzysu.
— Wielu przedsiębiorców musiało zweryfikować swoje plany i zmniejszyć wydatki. Przed pandemią aż 59 proc. badanych chciało zwiększyć budżety firmowe na B+R w ciągu najbliższych trzech lat, z czego co piąty respondent deklarował, że będą one zdecydowanie większe. Obecnie zdobycie zewnętrznego finansowania będzie dla wielu firm sposobem na podtrzymanie działalności B+R w czasach spowolnienia gospodarczego — zaznacza Agnieszka Hrynkiewicz-Sudnik.
Z raportu Ayming Polska wynika, że 93 proc. badanych przedsiębiorstw finansuje innowacje z własnych pieniędzy.Ponad połowa firm ma wydzielony budżet na projekty badawczo-rozwojowe. Co ciekawe, dla 70 proc. z nich jego wysokość jest wystarczająca. Jeśli chodzi o zewnętrzne finansowanie, przedsiębiorcy najczęściej sięgają po dotacje unijne. W 2019 r. ubiegało się o nie 40 proc. firm. Natomiast z ulgi podatkowej na B+R skorzystało 21 proc. badanych, a z pożyczek i kredytów — 23 proc.
Ulgi i dotacje
Zdaniem 67 proc. innowatorów wyższe ulgi podatkowe najbardziej przyczyniły się do zwiększenia nakładów na B+R w ich firmach. Natomiast łatwiejszy dostęp do dotacji doceniło 65 proc. respondentów.
— Ważną kwestią jest również uzyskanie finansowania na wdrażanie już wypracowanych innowacji. Rolą szefów firm jest wybór najbardziej korzystnego rozwiązania. Może to być sprzedaż wyników badań lub udzielenie licencji. Innym sposobem jest dotarcie do partnerów biznesowych, którzy będą zainteresowani wypracowanymi rozwiązaniami. Inny rodzaj komercjalizacji to wdrożenie ich we własnym zakresie w ramach prowadzonej działalności produkcyjnej. Zazwyczaj jest to najbardziej kosztochłonny sposób, a jednocześnie nierzadko najbardziej dochodowy. Przedsiębiorcom przysługuje wsparcie na ten cel zarówno w postaci ulgi B+R, jak i dotacji — podkreśla Marek Dalka, menedżer działu innowacji, ulg i dotacji w Ayming Polska.
Biznesowy drogowskaz
Wyzwaniem dla wielu przedsiębiorców jest stworzenie strategii innowacji. Ma ją 27 proc. badanych firm. Natomiast 34 proc. respondentów jest w trakcie jej przygotowania. Co trzeci przedsiębiorca nie widzi potrzeby posiadania takiego dokumentu. Autorami strategii innowacji są najczęściej przedstawiciele zarządów firm (85 proc. badanych), działów B+R (52 proc.) i finansowych (30 proc.). Co czwarte przedsiębiorstwo w przygotowaniu takiego dokumentu korzysta ze wsparcia podmiotów zewnętrznych.
— Wspomniana strategia pełni nie tylko rolę biznesowego drogowskazu. Przedsiębiorcy, którzy ją wdrożyli, bardziej świadomie korzystają z zewnętrznego finansowania innowacji. Niemal połowa firm posiadających strategię finansuje swoje działania badawczo-rozwojowe z pomocą krajowych dotacji. Natomiast 38 proc. przedsiębiorstw mających taki dokument rozlicza ulgę B+R — zaznacza Magdalena Burzyńska, dyrektor zarządzająca Ayming Polska.
Dodaje, że wspomniana strategia powinna zmieniać się adekwatnie do trendów rynkowych, oczekiwań konsumentów i rozwiązań wprowadzanych przez konkurencję. Kultura innowacyjna w polskich przedsiębiorstwach jest stosunkowo słabo rozwinięta, choć można zaobserwować pozytywne zmiany. 73 proc. firm przebadanych przez Ayming promuje wśród pracowników postawy innowacyjne, a 16 proc. pracuje nad systemem motywacyjnym w tej dziedzinie. U ponad połowy ankietowanych przybrał on formę gratyfikacji finansowej, a w co piątej firmie przełożeni stosują pochwały.
— Szefowie przedsiębiorstw powinni w taki sposób zarządzać firmami, aby pracownicy mogli uczestniczyć w procesie podejmowania decyzji i mieć ich przyzwolenie na popełnianie błędów. Jeśli szef przedsiębiorstwa nie zakomunikuje tego wyraźnie, to osoby odpowiedzialne za rozwijanie innowacji nie będą proponować własnych pomysłów i realizować zadań obarczonych ryzykiem — konkluduje Magdalena Burzyńska.
Podpis: Dorota Zawiślińska
