"Ustawa poprawi działanie sądów okręgowych i sądów apelacyjnych. Szybsze załatwianie spraw CHF to lepszy dostęp wszystkich obywateli do sądów i wstęp do cyfrowej transformacji wymiaru sprawiedliwości" - napisała w czwartek na platformie X pełnomocniczka MS zajmująca się tymi kwestiami Aneta Wiewiórowska-Domagalska.
Projekt ustawy o usprawnieniu postępowań CHF na stronach RCL. Ustawa poprawi działanie SO i SA. Szybsze załatwianie spraw CHF to lepszy dostęp wszystkich obywateli do sądów i wstęp do cyfrowej transformacji wymiaru sprawiedliwości https://t.co/cEpZchjyeJ @Adbodnar @MS_GOV_PL
— Aneta Wiewiórowska (@wiewiorowska) February 6, 2025
Jak wskazano w uzasadnieniu "projekt ustawy stanowi reakcję na obecną sytuację, w której – ze względu na wpływ do sądów w stosunkowo krótkim czasie bardzo licznych spraw dotyczących umów kredytu denominowanego lub indeksowanego do franka szwajcarskiego zawartych z konsumentami – w sposób istotny przedłużył się czas oczekiwania na rozpoznanie spraw przez sądy okręgowe oraz sądy apelacyjne".
"Celem projektu jest wyposażenie sądów w instrumenty, które pozwolą na rozładowanie zatorów wynikających z wpływu w krótkim czasie ogromnej liczby spraw dotyczących kredytów frankowych" - podkreślono w uzasadnieniu.
W ubiegłym roku podawano, że takich spraw jest w polskich sądach niemal 200 tys., z czego 40 proc. przypada na apelację warszawską. Nadal zbyt mały odsetek tych spraw kończy się ugodami.
Co zakłada projekt?
W projekcie zaproponowano m.in., aby obowiązek spłacania rat przez kredytobiorcę był wstrzymywany z mocy prawa z chwilą doręczenia bankowi pozwu - do czasu prawomocnego zakończenia postępowania. "Dla osiągnięcia pozytywnego skutku odciążenia sądów konieczne jest zapewnienie, aby rozwiązanie miało charakter automatyczny, czyli nie wymagało wydawania orzeczeń ani zarządzeń" - czytamy w uzasadnieniu.
Ponadto projekt przewiduje, że w procesie, w którym kredytobiorca dochodzi należności wynikających z nieważności umowy kredytu, bank będzie miał możliwość dochodzenia roszczenia wzajemnego na wypadek, gdyby umowa okazała się nieważna. Propozycja ta zmierza do dokonania rozliczenia roszczeń banku i konsumenta w jednym postępowaniu sądowym i jednym orzeczeniu.
Obecnie bowiem, jak wskazano po wytoczeniu przez kredytobiorcę sprawy o zwrot dokonanych wpłat, bank wytacza powództwo o zwrot wypłaconego kapitału. "Powoduje to dublowanie się postępowań" - zaznaczono.
W sprawach odnoszących się do kredytów frankowych nie mają też mieć zastosowania ograniczenia, np. terminowe, dotyczące korzystania z tzw. zarzutu potrącenia w procesie.
Inne z zapisów projektu odnoszą się do szerszych możliwości rozpoznawania takich spraw przez sądy na posiedzeniach niejawnych, ewentualności słuchania świadków w ramach posiedzeń zdalnych, a także umożliwienia przesłuchania strony przez złożenie zeznań na piśmie.
"Wyrok sądu pierwszej instancji zasądzający świadczenie pieniężne na rzecz konsumenta staje się wykonalny z chwilą ogłoszenia, a jeżeli został wydany na posiedzeniu niejawnym – z chwilą doręczenia pozwanemu" - głosi inny z przewidzianych przepisów.
Przewidziano także korzyści fiskalne dla stron, które zdecydują się na cofnięcie na przykład apelacji w takich sprawach w ciągu pół roku od wejścia w życie ustawy. Wówczas stronie będzie przysługiwał zwrot połowy opłaty. Wprowadzona ma zostać także ponowna weryfikacja (tzw. przedsąd) skarg kasacyjnych w sprawach frankowych przyjętych przez Sąd Najwyższy do rozpoznania jeszcze przed ujednoliceniem linii orzeczniczej dotyczącej spraw tych kredytów.
Projekt zawiera też ułatwienia odnoszące się do kierowania spraw do mediacji. Pojawia się możliwość kierowania do mediacji przez referendarza sądowego, a także jasny termin, do którego strona mogłaby sprzeciwić się mediacji. Przesądza się także, że mediacji nie prowadzi się tylko wtedy, gdy strona wyraźnie się temu sprzeciwi. "Brak stanowiska strony w terminie tygodnia nie będzie traktowany jako sprzeciw przeciwko prowadzeniu mediacji, lecz jako dorozumiana zgoda" - zdecydowano.
"Zwracam się z uprzejmą prośbą o zgłoszenie ewentualnych uwag do przedmiotowego projektu w terminie 30 dni od dnia jego udostępnienia" - napisał w czwartek wiceminister sprawiedliwości Arkadiusz Myrcha w piśmie kierującym projekt do konsultacji.
Z powodu szczególnego charakteru rozwiązań zmierzających do szybszego rozpoznawania określonej kategorii spraw, resort przedłożył projekt odrębnej ustawy epizodycznej, nie wprowadzając większości planowanych zapisów do Kodeksu postępowania cywilnego.
"Ze względu jednak na to, że nie można w sposób precyzyjny przewidzieć, jak szybko proponowane regulacje przyniosą zakładane efekty, nie określono z góry okresu obowiązywania ustawy. Zakłada się, że ustawa zostanie uchylona wtedy, kiedy przestanie być potrzebna" - zaznaczono w uzasadnieniu.
Zastrzeżono także, że planowana ustawa dotyczyć ma spraw umów kredytu denominowanego lub indeksowanego do franka szwajcarskiego zawartych z konsumentem, czyli nie będą nią objęte sprawy umów kredytowych we frankach zawarte przez osoby prawne lub osoby fizyczne działające jako przedsiębiorcy w ramach prowadzonej działalności gospodarczej.