UOKiK karze, firmy płaczą i płacą

Rada Przedsiębiorczości, skupiająca największe i najważniejsze organizacje biznesowe, niedawno wyraziła dezaprobatę wobec metod działania Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (UOKiK). Zarzuciła mu m.in. długotrwałe prowadzenie postępowań, brak dialogu z kontrolowanymi przedsiębiorcami, żądanie zbyt wielu szczegółowych informacji, dawanie firmom zbyt mało czasu na przedstawienie dokumentów i odpowiedzi. Zdaniem rady takie praktyki „negatywnie wpływają na rzetelność postępowań i podważają zaufanie do tak istotnego urzędu jak UOKiK”.

Postanowiliśmy sprawdzić, jak o jakości postępowań prowadzonych przez regulatora świadczą statystyki. Okazuje się, że w latach 2015-19 łączne sumy kar nałożonych i wpłaconych do budżetu państwa niemal się zrównały. To oznacza, że sądy, do których firmy się odwołują, coraz częściej podtrzymują decyzje UOKiK.

Przeciwnik wagi ciężkiej

W ciągu pięciu lat suma nałożonych kar wyniosła 821 mln zł, a łączna kwota kar zapłaconych - 712 mln zł, czyli niemal tyle samo (patrz: infografika). Oczywiście kary zapłacone w danym roku nie są skutkiem bieżących postępowań, bo od decyzji urzędu do wpłaty upływa często kilka lat, podczas których toczy się postępowanie odwoławcze. Pięcioletni okres daje jednak pewne wyobrażenie o celności rozstrzygnięć UOKiK.

- Jestem zaskoczony, że UOKiK ma aż tak dużą skuteczność w dochodzeniu i egzekwowaniu w sądach kar finansowych. Myślałem, że wynosi ona około 65 proc., a okazuje się, że prawie 90 proc. - przynajmniej w tym okresie. Z punktu widzenia przedsiębiorców nie ma powodów do radości, ale trzeba oddać urzędowi sprawiedliwość. Wygląda na to, że celnie typuje obszary do kontroli, potrafi zebrać dowody i wykazać ich siłę w sądzie. W wielu sprawach sądy tylko obniżają wysokość sankcji finansowej, ale potwierdzają bezprawność działań firm – mówi Arkadiusz Pączka, ekspert Federacji Przedsiębiorców Polskich.

Zwraca uwagę, że kary idą w górę kar.

- Ten trend był szczególnie widoczny w 2020 r. [łączna kwota kar to blisko 31 mld zł - red.], nie licząc nawet gigantycznej sankcji, ponad 29 mld zł, dla Gazpromu, którą chyba należy oceniać w kategoriach politycznych. Czas pokaże ile z ubiegłorocznych wielkich kar utrzyma się w sądach. Niewątpliwie jednak przedsiębiorcy muszą mieć się na baczności bo UOKiK to silny urząd i groźny przeciwnik – podkreśla Arkadiusz Pączka.

Celem nie są same kary

Ostatnie wygrane potyczki UOKiK to sprawa z T-Mobile w Sądzie Najwyższym (kara 15,3 mln zł). Dwa procesy prawomocnie przegrał Orange, co kosztowało go ok. 40 mln zł. Polkomtel wrócił na tarczy z I instancji w sprawie o ok. 40 mln zł. Prawie 20 mln zł w dwóch sprawach prawomocnie przegrał Raiffeisen Bank, a 6,6 mln zł mBank. Aflofarm wygrał w I instancji spór o 26 mln zł, ale potem usłyszał niekorzystny wyrok i musi walczyć w powtórnym procesie.

– Zazwyczaj sądy podtrzymują wydane przez nas decyzje, zarówno co do meritum, jak i zastosowanych sankcji finansowych. Statystka pokazuje, że rzetelnie i celnie oceniamy nieprawidłowości, wymierzając kary finansowe – komentuje Tomasz Chróstny, prezes UOKiK.

Poznaj program webinaru “Amortyzacja środków trwałych”, 30 sierpnia 2021 >>

Podkreśla, że miarą skuteczności regulatora rynku nie są jednak tylko nałożone i wyegzekwowane sankcje finansowe.

- Zaprzestanie nielegalnej praktyki, usunięcie jej skutków to często wieloletnie procesy, których te statystyki nie obejmują, a to jest celem naszej działalności – mówi szef urzędu.

Jego zdaniem kary nakładane są w sposób transparentny, po uwzględnieniu wielu czynników, m.in. rodzaju niedozwolonego działania, długości jego trwania i szkody wyrządzonej rynkowi lub konsumentom.