Sama energetyka jako istotny element infrastruktury krytycznej jest bardzo ważna dla prawidłowego rozwoju i stabilnego funkcjonowania całej gospodarki. Przemiana i cyfryzacja systemów musi iść w parze z zapewnieniem należytego poziomu bezpieczeństwa.
Wymaga to utworzenia nowego sposobu funkcjonowania, zgodnego z technologią XXI w. Zmiany i dostosowanie konieczne jest zarówno w sposobie zarządzania procesami, jak również kompetencjami ludzi.
Główne zagrożenia
Sektor energetyczny jako jeden z najważniejszych pozostaje również w sferze zainteresowań różnego rodzaju grup cyberprzestępczych. Ich działania mogą destabilizować gospodarkę danego kraju, jak również być narzędziem wspierającym rozwój różnego rodzaju konfliktów hybrydowych.
Zakres zagrożeń w tym obszarze jest zróżnicowany: od ataków typu ransomware mających na celu zablokowanie dostępu do wykorzystywanych danych przez ataki na łańcuchy dostaw, aż po bardziej wyrafinowane, takie jak spear-phishing, czyli ataki profilowane.
Mają one, poprzez wcześniejsze przygotowanie, doprowadzić do uzyskania znaczących korzyści finansowych lub innych oczekiwanych przez adwersarza działań.
Dodatkowo bardzo istotną kwestią są ataki hybrydowe – tj. fizyczne ataki na daną infrastrukturę połączone z działaniami cybernetycznymi.
Bieżące wyzwania branży
Jednym z najważniejszych działań, które należy niezwłocznie podjąć, jest odpowiednie dostosowanie starzejącej się infrastruktury OT oraz zapewnienie jej należytego poziomu bezpieczeństwa.
Bolączką sektora energetycznego jest również niedobór specjalistów posiadających wiedzę i doświadczenie dotyczące sieci komputerowych. Pomijaną często kwestią są też szkolenia dla personelu z zakresu cyberbezpieczeństwa. Brak wyrobionych nawyków i umiejętności identyfikowania zagrożeń również staje się czynnikiem intensyfikującym zagrożenia.
Konsekwencje ataków cybernetycznych
Najbardziej widocznym i odczuwalnym skutkiem cyberataków na sektor energetyczny jest ich wpływ na setki, a czasem tysiące obywateli, którzy doświadczają przerw w dostawach prądu lub ciepła, co bezpośrednio zaburza ich komfort i poczucie bezpieczeństwa.
Kolejnym, nie mniej istotnym aspektem jest brak kontroli i możliwości zarządzania procesami. Dzieje się tak np. w sytuacji zniszczenia lub uszkodzenia urządzeń, mechanizmów.
Następstwem ataków cybernetycznych jest także konieczność podjęcia odpowiednich działań naprawczych. Wszystko to może mieć negatywne konsekwencje związane z przeprowadzeniem napraw, wdrożeń nowych zabezpieczeń, a przede wszystkim, przeznaczenia dodatkowych środków finansowych na minimalizację niepożądanych następstw.
Obszary do doskonalenia
- Przemyślane wprowadzanie i dostosowywanie regulacji oraz standardów – jest ono konieczne dla podniesienia poziomu ochrony infrastruktury energetycznej. W ostatnim czasie od strony legislacyjnej powstało wiele aktów, takich jak: Digital Operational Resilience Act (DORA), Artificial Intelligence Act (AI Act) czy Network and Information Systems Directive (NIS2).
- Umiejętne zarządzanie ryzykiem – należy regularnie przeprowadzać analizy ryzyka, aby na bieżąco identyfikować potencjalne zagrożenia i podejmować odpowiednie działania. Kluczowe znaczenie mają też audyty bezpieczeństwa oraz stały monitoring, które pozwalają wykrywać słabe punkty i skutecznie reagować poprzez wprowadzanie niezbędnych działań naprawczych.
- Edukacja wewnętrzna i społeczna. W dzisiejszych czasach, w których zagrożenia cybernetyczne stają się codziennością, należy pamiętać o budowaniu świadomości i uczeniu prawidłowego reagowania na potencjalne incydenty. Kluczem są dedykowane szkolenia dla pracowników z danych obszarów, jak również wsparcie w edukowaniu całego społeczeństwa. To człowiek jest najsłabszym ogniwem, ponieważ jest podatny na socjotechniki. Chcąc podnieść poziom bezpieczeństwa, należy zacząć od działań uświadamiających.
- Zwiększenie nakładów finansowych. Inwestycje w najnowsze technologie umożliwiające najwyższą ochronę systemów nie są opcją, lecz koniecznością. Bez nich skala nieplanowanych wydatków może całkowicie zaskoczyć, w przypadku gdy dojdzie już do zdarzenia.
Podsumowując, sektor energetyczny poprzez postępującą cyfryzację staje się coraz bardziej złożony i takie też stają przed nim wyzwania i zagrożenia. Sprostanie im będzie miało bezpośredni wpływ na bezpieczeństwo nie tylko danego podmiotu czy sektora gospodarki, ale również na bezpieczeństwo publiczne.
W obecnych czasach energetyka nie może istnieć i funkcjonować bez cyberbezpieczeństwa.
Partnerem publikacji jest PGE