Spółki z grupy Idea Banku zostały pozwane przez nabywców pokoi w condohotelach Plaza w Ostródzie oraz 4 Kolory we Władysławowie. Pozwano je jako pośredników, którzy mieli ponosić odpowiedzialność za nakłonienie ich do zakupu tych ryzykownych inwestycji. W obu przypadkach deweloperzy ogłosili upadłość, nie zostawiając pieniędzy na spłacenie inwestorów.
Jak poinformowała nas kancelaria radcy prawnego Anny Bufnal z Gdyni, pod koniec roku sąd oddalił apelację Idea Banku i Development System (poprzednio LC Corp Sky Tower) od wyroku wstępnego w sprawie dwojga takich inwestorów w condohotel Plaza, uznającego ich roszczenie za uzasadnione. W związku z tym kancelaria chce uzyskać w sądzie dla swoich klientów zwrot 100 proc. wpłaconych przez nich pieniędzy. Niezależnie od tego kancelaria reprezentuje poszkodowanych w obu wspomnianych inwestycjach condohotelowych w dwóch innych prowadzonych w analogicznej sprawie procesach grupowych — w obu występuje w imieniu ok. 20- -30 osób. Paradoksalnie instytucja pozwu grupowego zamiast być szybszą drogą, okazałą się wolniejsza, bowiem wyrok sądu apelacyjnego dotyczy sprawy indywidualnej rozpoczętej w późniejszym terminie.
— Nawet kilkaset osób mogło dać się namówić przekonującym pracownikom instytucji na ryzykowny biznes w condohotele. Interes wydawał się na tyle obiecujący i realny, że niektórzy zdecydowali się zapłacić po 200-400 tys. zł za jeden lokal, a kusili się nawet na kilka. Wielu z nich straciło oszczędności życia — mówi radca prawny Anna Bufnal reprezentująca pokrzywdzonych, a wśród nich osobę, która zainwestowała w trzy lokale condo.
Pośrednik za dewelopera
Katastrofę finansową obu inwestycji spowodowały upadłości ich deweloperów. W tej sytuacji, zdaniem prawników z kancelarii radcy prawnego Anny Bufnal, należało pozwać pośredników, którzy wywieralisilny nacisk na klientów, roztaczali przed nimi wizje pewnego i wysokiego zarobku, podczas gdy inwestycje cechowały się wysokim poziomem ryzyka i w konsekwencji nie zostały sfinalizowane.
— Na papierze pokazywano klientowi, że na wynajmowaniu mieszkania, apartamentu lub pokoju w condohotelu da się zarobić 5-7 proc w skali roku, nie licząc dodatkowych zysków ze wzrostu wartości nieruchomości. Interes wydawał się idealny: kupujemy mały apartament w hotelu za np. 280 tys. zł (razem z kosztami transakcyjnymi i wykończeniem), po czym oddajemy go operatorowi do wynajmu i inkasujemy w skali roku czynsz, który miał sięgać nawet 7 proc. zainwestowanego kapitału. W ostateczności osoby, które skusiły się na taką ofertę, zapłaciły, ale nigdy nie stały się właścicielami lokali — mówi Anna Bufnal.
Sprawy grupowe zostały zainicjowane w sądzie w 2015 r., jednak pierwsze realne rozprawy zaczęły się w 2019 r. Pozwanymi we wszystkich prowadzonych przez kancelarię sprawach są firmy z grupy kapitałowej Idea Banku pośredniczące w sprzedaży lokali inwestycyjnych we wspomnianych condohotelach: Lion’s Bank oddział Idea Banku, Home Broker, Open Finance oraz Lion’s House aktualnie funkcjonujący pod nazwą Development System.
— Dla obu spraw 2020 r. będzie prawdopodobnie przełomowy, bo zostaną wydane wyroki sądów pierwszych instancji — przypuszcza Tomasz Wichert z kancelarii radcy prawnego Anny Bufnal.
Biuro prasowe Idea Banku, pytane o plany na wypadek przegranej w sądzie, odpisało nam, że zgodnie z przyjętą polityką informacyjną bank z zasady nie komentuje wydarzeń hipotetycznych. Ponadto kwestie te dotyczą przede wszystkim działań spółek z grupy Idea Banku, a bank z zasady nie komentuje wydarzeń historycznych dotyczących tych spółek. Przy okazji podkreślono, że udział Idea Banku w projektach, o których mowa, nie byłby możliwy w aktualnym modelu biznesowym.
Ochrona konsumentów
W przypadku inwestycji we Władysławowie sprawą zajął się w 2014 r. również Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów. Do regulatora napływały liczne sygnały od konsumentów, którzy skarżyli się, że zostali wprowadzeni w błąd co do pewności zysków z inwestycji, nie byli też informowani o ryzyku finansowym, a także poddawani presji, by jak najszybciej zawierali umowy. Za naruszenie zbiorowych interesów konsumentów UOKiK nałożył na Home Brokera karę ponad 330 tys. zł. Sąd podtrzymał stanowisko urzędu, ale Home Broker odwołał się i sprawa jest obecnie w sądzie drugiej instancji. Także w przypadku condohotelu w Ostródzie do UOKiK w 2015 i 2016 r. wpłynęło od inwestorów ponad 90 skarg na działanie pośredników.
— Ustaliliśmy, że oferowanie apartamentów miało tam miejsce w latach 2012-14. Wszczęliśmy postępowanie wyjaśniające, ale ze względu na przedawnienie nie było możliwe podjęcie dalszych działań — poinformowała Anna Majchrzak z biura prasowego UOKiK.
W tej chwili UOKiK prowadzi dziewięć postępowań wyjaśniających w sprawie apart— i condohoteli. Sprawdza, jak konsumenci są informowani o ryzyku i czy inwestycje są zabezpieczone.
Ostrzeżenie o ryzyku
W 2019 r. KNF, UOKiK i Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej przygotowały kampanię informującą o ryzyku, które wiąże się z inwestycją w aparti condohotele. Organizatorzy kampanii podają, że aż 50 proc. Polaków pytanych o swój pomysł na oszczędzanie wskazuje nieruchomości, dlatego ostrzegają ich przed ofertami, w których padają obietnice bez pokrycia. Urząd KNF opublikował też w swoim komunikacie krótki poradnik.
OKIEM EKSPERTA
Paradoks pozwów grupowych
WOJCIECH KOZŁOWSKI, partner w kancelarii Dentons
Odpowiedź na pytanie, dlaczego szybciej uda się uzyskać rozstrzygnięcie w procesie indywidualnym niż grupowym, który miał być szybszym sposobem dochodzenia roszczeń, wynika z konstrukcji ustawy. Podobnie jak ustawa o odpowiedzialności urzędników została tak napisana, żeby żaden urzędnik na jej podstawie nie poniósł kary, tak samo ustawa o pozwach zbiorowych miała służyć temu, żeby na jej podstawie nie dało się nikogo, albo prawie nikogo, pociągnąć do odpowiedzialności. Taka była niewyrażona, ale rzeczywista intencja ustawodawcy i dlatego na podstawie tej ustawy nie da się niczego szybciej zasądzić. Procedura pozwów grupowych jest tak skomplikowana i tak czasowo nieefektywna, że odpowiedzialnie można radzić klientom raczej realizację roszczeń na drodze indywidualnej niż wikłanie się w pozwy grupowe. Oczywiście w pojedynczej indywidualnej sprawie sytuacja może być bardziej złożona, ale tu się nie wypowiadam, nie znając faktów danej sprawy
Urząd KNF radzi
Nie ma czegoś takiego jak pewny dochód czy gwarantowany zysk. Takie hasła to tylko marketing, aby przyciągnąć twoją uwagę. Każda forma inwestowania wiąże się z ryzykiem.
Sprawdź kontrahenta. Nie każdy jest specjalistą od inwestycji budowlanych. Zapytaj o doświadczenie i dotychczasowe inwestycje przedsiębiorcy. Sprawdź sytuację finansową i reputację tego, komu powierzasz swoje pieniądze.
Zweryfikuj, co kupujesz. Zostaniesz właścicielem apartamentu, pokoju czy działki? A może współwłaścicielem? A może tak naprawdę poza wniesieniem oszczędności i lukratywnym zyskiem rocznym nie będziesz miał żadnych praw właścicielskich? Zbadaj, jakie będą twoje prawa.
Przeczytaj, zanim podpiszesz. Zanim zainwestujesz swoje pieniądze, dokładnie zapoznaj się z umową. Jeśli nie rozumiesz jej treści — skonsultuj się koniecznie ze specjalistą. Jeśli i on nie potrafi przeanalizować tego dokumentu — lepiej niczego nie podpisywać.
Zysk 7-10 proc. A koszty? 10 proc. — taki dochód brzmi niezwykle atrakcyjnie. Czy wiesz jednak, jak jest obliczony? Może do jego przedstawienia ktoś przyjął wynajmowanie apartamentu przez 365 dni w roku? A może zysk nie uwzględnia kosztów administracji nieruchomości, podatków czy chociaż drobnych remontów? Zażądaj szczegółowych założeń przyjętych do podania wysokości zysków.