W lipcu 2023 r. elektrownie fotowoltaiczne w Polsce wytworzyły 1942 GWh – wynika z danych europejskiego stowarzyszenia operatorów sieci przesyłowych ENTSO-E, udostępnionych przez serwis Energy-Charts.info. To rekord. Poprzednim tak rekordowym miesiącem był maj 2023, kiedy ENTSO-E odnotowało produkcję na poziomie 1881,5 GWh. Miesiąc później, w czerwcu, produkcja energii z PV wyniosła 1869,3 GWh. Jednocześnie znaczy to, że fotowoltaika zapewnia niemal 17 proc. udziału w krajowej produkcji energii elektrycznej.
Udział produkcji fotowoltaicznej w polskim miksie energetycznym wzrasta skokowo. Jeszcze w 2020 r. zapewniał niewiele ponad 250 GWh w najlepszym miesiącu. Rok później produkcja skoczyła do maksymalnie 750 GWh a w 2022 r. osiągnęła 1323 GWh. W sumie w pierwszych siedmiu miesiącach 2023 r. elektrownie fotowoltaiczne w Polsce wprowadziły do sieci energię w ilości 8,7 TWh. Daje to udział w produkcji energii elektrycznej w naszym kraju w tym okresie wynoszący 9,8 proc.
Rosnąca moc
Tak wysoka produkcja energii z fotowoltaiki sprawiła, że tylko w lipcu 2023 r. udział fotowoltaiki w krajowym miksie produkcji energii elektrycznej sięgnął 16,85 proc. Dobry wynik nie uwzględnia jednak energii wykorzystywanej przez samych prosumentów. Dla porównania, wobec 8,7 TWh z energii słonecznej dostarczonej do sieci miedzy styczniem a lipcem 2023, elektrownie węglowe wytwarzały miesięcznie 4,58 TWh w przypadku węgla kamiennego (39,8 proc. krajowej produkcji energii) i 2,41 TWh, czyli 20,9 proc. krajowej produkcji w przypadku elektrowni wykorzystujących węgiel brunatny. Farmy wiatrowe w skali miesiąca wytworzyły 1,16 TWh energii elektrycznej. To oznaczało udział w krajowym miksie wytwarzania na poziomie 10,1 proc. Łączny udział energii ze źródeł odnawialnych w lipcowym miksie energetycznym wyniósł 30 proc., a w pierwszych siedmiu miesiącach tego roku osiągnął poziom 26,7 proc.
Według danych Agencji Rynku Energii na koniec maja 2023 r. w Polsce działały elektrownie fotowoltaiczne o łącznej mocy 13 925,8 MW. Oznacza to wzrost w ciągu roku o 3,82 GW oraz o 1,73 GW wyłącznie w pierwszych pięciu miesiącach 2023 r.
W całkowitej mocy elektrowni fotowoltaicznych aż 70 proc. udziału mają najmniejsze instalacje o jednostkowej mocy do 50 kW - mikroinstalacje należące do prosumentów. Jest ich w naszym kraju już około 1,27 mln.
Słoneczne wykroczenia
Rosnąca liczba prosumentów rodzi jednak problemy. Według raportu Taurona zmiany ustawienia trybu pracy falownika i montaż dodatkowych paneli to najczęstsze nieprawidłowości w przydomowych zielonych elektrowniach. W skrajnych przypadkach liczba paneli jest czterokrotnie większa niż ta zgłoszona we wniosku, a ponadto zdarzają się instalacje pracujące bez zgłoszenia.
- Spółka monitoruje na bieżąco parametry jakościowe energii elektrycznej oraz stopień obciążenia poszczególnych elementów sieci. Na tej podstawie można wskazać prawdopodobne występowanie mikroinstalacji o zawyżonych parametrach lub generujące energię niezgodnie z umową - mówi Ewa Groń, rzecznik prasowy spółki Tauron Dystrybucja.
- To istotny problem, ponieważ instalacje te mogą powodować wyłączenia falowników u pozostałych prosumentów, a ponadto mogą być niebezpieczne w użyciu.
Kontrole Taurona sprawdzały przekroczenia mocy zainstalowanej, przekroczenia napięcia oraz przypadki nieuprawnionej generacji. Ich celem było wyeliminowanie niepoprawnych przyłączeń i nieprawidłowej pracy mikroinstalacji fotowoltaicznych.
- W pierwszym etapie, w oparciu o posiadane dane pomiarowe, do właścicieli ponad 5 tysięcy mikroinstalacji wysłaliśmy pisma z informacją o prawdopodobnych nieprawidłowościach oraz sposobie ich wyeliminowania – mówi Ewa Groń.
- W przypadkach, gdy zamontowana mikroinstalacja była niezgodna z przepisami prawa oraz zawartą umową, klient mógł zwrócić się do firmy o formalne uregulowanie tej sytuacji – dodaje.
W drugim etapie firma przeprowadziła blisko 880 kontroli mikroinstalacji bezpośrednio u klientów. W ich trakcie, od sierpnia do listopada 2023 r., energetycy wykryli 466 przypadków przekroczenia mocy przez klientów. W 50 przypadkach stwierdzili również przekroczenie napięcia. Inne nieprawidłowości to nielegalne zmiany na układach pomiarowo-rozliczeniowych, a więc zmiany zabezpieczenia przedlicznikowego oraz rozplombowanie układu pomiarowego.
Zmiany w układach pomiarowo-rozliczeniowych są szczególnie niebezpieczne ze względu na to, że nieuprawniona ingerencja w licznik, jego zabezpieczenia i instalację wewnętrzną klienta może powodować zwarcia a nawet pożary.
Niepokojące wyniki kontroli
- Sprawdzaliśmy poprawność montowanych mikroinstalacji przyłączonych do naszej sieci pod trzema względami: przekroczeń mocy zainstalowanej, przekroczeń napięcia przy równoczesnym generowaniu energii elektrycznej oraz wprowadzania energii do sieci bez zawartej umowy – mówi rzeczniczka prasowa Tauron Dystrybucji.
- W skrajnym przypadku stwierdziliśmy czterokrotnie więcej zainstalowanych paneli fotowoltaicznych niż to zostało zgłoszone, rozplombowanie układu pomiarowego i zmienione zabezpieczenie przedlicznikowe z 20A na 100A - wymienia.
W tym przypadku moc zainstalowana została zadeklarowana na 9,9 kW dostarczanej przez 30 paneli o mocy 0,33 kW każdy i zabezpieczona falownikiem 10 kW. W trakcie kontroli okazało się, że prosument zamontował 117 paneli, a falownik ma moc aż 25 kW. W ocenie spółki takie działanie jest niezgodne z prawem i destabilizuje pracę sieci energetycznej, a ponadto stwarza zagrożenie dla wszystkich mikroinstalacji pracujących w okolicy oraz urządzeń pozostałych osób zasilanych z danego obwodu.
W 2023 r. kontrole były prowadzone na terenie sześciu oddziałów spółki, w roku 2024 r. obejmą cały obszar działania Tauron Dystrybucji.