Wybuch pandemii COVID-19 odbił się również na branży venture capital (VC) i sektorze startupowym. Mimo że 2020 r. przyniósł rekordową wartość inwestycji zarówno w USA, jak też na rodzimym podwórku, to wskaźniki dotyczące liczby przeprowadzanych transakcji w poszczególnych kwartałach wyraźnie pokazują nerwowe dla inwestorów momenty (dane w tabeli). Pod względem wzrostu liczby inwestycji przeprowadzonych w 2020 r. Polska wypadła lepiej od Europy czy USA, notując 16-procentowy przyrost w stosunku do 2019 r. Świat zakończył rok na minusie — według danych PwC i CB Insights w Europie liczba transakcji spadła o 6 proc. r/r, a w USA o 9 proc.
Oczywiście pod względem wartości inwestycji w start-upy trudno Polskę zrównywać z krajami zachodnioeuropejskimi czy USA, gdzie rundy są nieporównywalnie wyższe. Według danych PFR Ventures i rodzimego funduszu Inovo w Polsce łączna wartość inwestycji w start-upy w 2020 r. wyniosła rekordowe 2,127 mld zł, czyli 1,7 razy więcej niż w 2019 r., natomiast w USA aż 130 mld USD (dane CB Insights), co daje 14-procentowy wzrost.
Inwestorzy na świecie częściej decydowali się na finansowanie projektów o ustabilizowanej sytuacji rynkowej, które dojrzały już do pozyskiwania większych rund inwestycyjnych, niż start-upów będących w fazie seed. Także w Polsce rekord wartości inwestycji zagwarantowały transakcje z udziałem trzech spółek, jednych z najbardziej rozwiniętych w kraju: Booksy — 266 mln zł, Brainly — 302 mln zł i polsko-fińskiej Iceye — 331 mln zł.
O zwiększonej liczbie inwestycji zdecydował w Polsce dopływ publicznych pieniędzy (ponad połowa rodzimych funduszy VC zarządza publiczno-prywatnym kapitałem). Pieniądze z puli publicznej trafiają w sporej części do start-upów na wczesnym etapie rozwoju (duża liczba rund o mniejszej wartości), natomiast głównymi finansującymi polskie start-upy w rundach B, C czy D są zagraniczne podmioty.
— Wzrost liczby transakcji w I kw. 2020 r. wynikał z rozpędu, jakiego nabrały fundusze zasilane kapitałem PFR Ventures jeszcze w 2019 r. Wyhamowanie spowodowane obawą przed tym, jak COVID-19 i lockdown wpłyną na branżę start-upów, przyszło w II kw. W następnych dwóch kwartałach zespoły powróciły do inwestowania, a rynek odnotował kolejne wzrosty: o 33 i 186 proc. w porównaniu z takim samym okresem 2019 r. Dużą rolę odegrały pieniądze publiczno-prywatne w funduszach wspieranych przez PFR Ventures, NCBR i BGK. W 2020 r. były obecne w 252 na 310 transakcji — mówi Aleksander Mokrzycki, wiceprezes PFR Ventures.
Fundusze pod pieczą PFR dokonały w 2020 r. o blisko 80 proc. więcej transakcji niż w 2019 r., co było spowodowane uaktywnieniem nowej puli publicznych pieniędzy na inwestycje VC w I kw. W 2021 r. PFR Ventures spodziewa się wzrostów, ale już znacznie mniejszych.
„Pomimo niepewnego otoczenia rynkowego 2020 r. był bez wątpienia najlepszy w historii polskiej sceny startupowej” – tak Tomasz Swieboda, partner w Inovo Venture Partners, komentował wyniki niedawno opublikowanego wspólnie z PFR Ventures raportu „Transakcje na polskim rynku VC w 2020”.
Venture capital pod naporem koronawirusa - liczba transakcji w 2020 r. w porównaniu z 2019 r. (w proc.)
| Zmiana liczby transakcji VC (r/r) | I kwartał | II kwartał | III kwartał | 2020 r. |
| USA (dane PwC/CB Insights) | -13 | -18 | –11 | – 9 |
| Europa (PwC/CB Insights) | –15 | – 9 | –3 | –6 |
| Polska (PFR Ventures i Inovo) | 63 | –54 | 33 | 16 |