Piotr Wielgomas, wiceprezes rodzinnej firmy Dawtona działającej w branży rolno-spożywczej i właściciel działki rolnej w Zabłotni, która według władz Centralnego Portu Komunikacyjnego (CPK), ma strategiczne znaczenie dla inwestycji kolejowo-lotniskowych, postanowił zabrać głos w sprawie jej zakupu. W rozmowie z PB stanowczo odcina się od medialnych zarzutów o spekulację gruntami, na których ma powstać odcinek kolei dużych prędkości (KDP), prowadzący do lotniska planowanego w Baranowie, a w przyszłości także np. centra logistyczne i inne obiekty związane z rozwojem działalności wokół hubu lotniczego.
Sprawę sprzedaży przez KOWR za niespełna 23 mln zł ziemi ważnej dla CPK ujawniła Wirtualna Polska (WP). Przez media społecznościowe wciąż przetacza się burza. Piotr Wielogomas twierdzi, że fala hejtu wylewa się na niego, jego firmę, rodzinę i pracowników. Obawia się emocjonalnych reakcji klientów, bo - choć wielu kontrahentów Dawtony deklaruje wsparcie - zdarza się też np. nagłe odwoływanie spotkań z pracownikami. Biznesmen zapewnia, że rodzina i firma są dla niego ważniejsze niż działka i deklaruje chęć rozwiązania problemu.
- Urodziłem się w rodzinie, która miała zawsze ręce w ziemi. Jesteśmy rolnikami od pokoleń. Pole nie jest dla nas towarem do spekulacji, tylko narzędziem pracy – podkreśla Piotr Wielgomas.
Przygotowania do zakupu trwały wiele lat
Na początek szef Dawtony chce wyjaśnić okoliczności transakcji. Informuje, że 160 ha gruntu w Zabłotni rodzina Wielgomasów dzierżawiła od Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa (KOWR) od 2008 r. (patrz infografika).
- Próbowałem kupić tę ziemię pod uprawę kukurydzy od 2018 r., bo znajduje się około 10 km w linii prostej od naszego zakładu produkcji. Naszej rodzinie zależało na posiadaniu aktu własności, a nie dzierżawy, bo planowaliśmy długofalowe inwestycje w rozwijanie upraw – mówi Piotr Wielgomas.
Po pięciu latach ostatecznie udało się tego dokonać. Grunt został nabyty w końcówce 2023 r. Zielone światło dało wówczas Ministerstwo Rolnictwa, przez co ówczesny szef resortu – Robert Telus – został obecnie zawieszony w prawach członka PiS, który pod koniec 2023 r. przekazywał rządy obecnej koalicji.
Piotr Wielgomas proponuje wymianę
Czy KOWR i CPK mogą odzyskać strategiczny grunt? Piotr Wielgomas informuje, że 29 października otrzymał z KOWR pismo z zaproszeniem do rozmów na temat działki. Zapewnia, że jest gotowy usiąść do stołu w ciągu kilku dni.
- Nasza umowa jasno precyzuje warunki odkupu działki przez KOWR, czyli odsprzedaż za tę samą cenę i przesłanki do jej rozpoczęcia. Deklarujemy pełną współpracę z KOWR. Chcemy rozmawiać i na pewno znajdziemy rozwiązanie – twierdzi Piotr Wielgomas.
O tym, że najlepszym wyjściem byłoby wykazanie przez obecnego właściciela dobrej woli i zawarcie porozumienia, mówił także Maciej Lasek, pełnomocnik rządu ds. CPK, podczas briefingu zorganizowanego 29 października.
Piotr Wielgomas widzi kilka możliwości rozwiązania problemu.
- Najlepszym wyjściem byłaby zamiana działki w Zabłotni na grunt rolny o podobnej bonitacji i przeznaczeniu – mówi Piotr Wielgomas. Podkreśla też, że ważne jest to, by był zlokalizowany w pobliżu zakładów Dawtony, podobnie jak ten w Zabłotni.
- Odległość ma znaczenie choćby dlatego, że bliska lokalizacja surowców rolnych pozwala nam ograniczać ślad węglowy i skrócić łańcuch dostaw produktów rolnych – przekonuje Piotr Wielgomas.
Liczy, że KOWR znajdzie odpowiednią działkę w swoich zasobach.
- Jestem rolnikiem. Chcę uprawiać kukurydzę, a nie kłócić się o ziemię – zapewnia Piotr Wielgomas.
Zaznacza, że w Zabłotni zainwestował m.in. w rekultywację terenu, by nadawał się do lepszego wykorzystania w działalności rolniczej, oraz w systemy nawadniania pól uprawnych i chce odzyskać poniesione koszty. Informuje, że inwestycje zostały wycenione w planach na kilka milionów złotych i jest gotów poddać je ocenie rzeczoznawcy.
KOWR nie odpowiedział nam na pytania dotyczące propozycji wymiany.
Działka może być odkupiona w przyszłym roku
Wymiana działek to niejedyne możliwe rozwiązanie. Piotr Wielgomas twierdzi, że w grę wchodzi też przewidziane w umowie z KOWR odkupienie przez tę instytucję terenów rolniczych. Kontrakt daje taką możliwość w ciągu pięciu lat od nabycia, czyli do grudnia 2028 r. Jeden z alternatywnych warunków to zmiana przeznaczenia gruntu w planie miejscowym.
Przekonuje, że jeśli KOWR zechce odkupić grunt, będzie to możliwe już w przyszłym roku. Niezbędne jednak jest podjęcie kilku decyzji administracyjnych. Chodzi o przyjęcie przez rząd strategii dotyczącej rozwoju biznesu w otoczeniu CPK (PB napisał w sierpniu, że w IV kwartale ma trafić pod obrady Rady Ministrów). Dokument otworzy drogę do przyjęcia przez gminy planów ogólnych, co z kolei pozwoli zmienić przeznaczenie gruntów. Maciej Lasek poinformował podczas briefingu, że samorządy mają przyjąć plany do połowy przyszłego roku. Piotr Wielgomas twierdzi, że już samo przystąpienie przez gminę, w której położona jest jego działka, do sporządzania planu ogólnego, otworzy możliwość odkupu gruntu przez KOWR.
- Może do tego dojść już w lipcu 2026 r., jeśli gmina przystąpi do opracowania planu do końca czerwca. I nie za 400 mln zł, tylko za kwotę z dnia nabycia – deklaruje Piotr Wielgomas.
Przypomnijmy: 400 mln zł to, według WP, potencjalna wartość gruntu po zmianie przeznaczenia.
Decyzja lokalizacyjna jest niezbędna do wykluczenia
Trzecie rozwiązanie to wywłaszczenie Piotra Wielgomasa, ale tylko z części jego działki, potrzebnej do budowy linii kolejowej. To opcja brana pod uwagę także przez CPK. Wymaga jednak decyzji lokalizacyjnej. Filip Czernicki, prezes CPK, powiedział podczas środowego briefingu, że jeśli decyzja zostanie wydana, spółka może wystąpić z wnioskiem o wywłaszczenie terenu pod inwestycję celu publicznego, jaką jest budowa KDP. Koszt odszkodowania oszacował na od 6 mln zł do kilkunastu milionów złotych.
Piotr Wielgomas informuje, że z ryzykiem wywłaszczenia liczył się już w momencie zakupu działki od KOWR w 2023 r.
- Wiedziałem wtedy, że ma być budowane lotnisko i kolej dużych prędkości, ale ani wtedy, ani teraz nie było decyzji lokalizacyjnej, więc trudno było ocenić, którędy dokładnie mają przebiegać tory. Brałem pod uwagę możliwość wywłaszczenia, ale tylko z 15 ha, na których ma zostać zbudowana linia kolejowa – mówi Piotr Wielgomas.
Jego zdaniem odszkodowanie obliczone na podstawie wartości gruntu rolnego sięgnęłoby około 2 mln zł.
Biznesmen zaznacza, że kupując działkę rolną w 2023 r., nie wiedział o planowanych inwestycjach w centra logistyczne. Przypomina też, że pod koniec 2023 r. obecny rząd zapowiadał ograniczenie projektu CPK, a sceptycy uważali nawet, że budowa lotniska i KDP zostanie zaniechana.
- O tym, że planowana jest budowa na moim terenie centrów logistycznych, dowiedziałem się dopiero w 2025 r., po opublikowaniu przez CPK projektu strategii dla otoczenia. Wcześniej na mapach określających przeznaczenie działki w Zabłotni nie zaznaczono tego typu inwestycji – twierdzi Piotr Wielgomas.
Sprawa sprzedaży działki w Zabłoni przez KOWR w ostatnich dniach urzędowania rządu PiS w 2023 r. została ujawniona przez portal wp.pl. Przez liczącą około 15 ha część działki ma przebiegać linia Kolei Dużych Prędkości, a inna część gruntu może być przeznaczona m.in. pod inwestycje w komercyjne centra logistyczne. Filip Czernicki, prezes CPK, podczas środowego briefingu poinformował, że już w pierwszych tygodniach działania obecny zarząd CPK, na podstawie dokumentów w spółce, zorientował się, że mogło dojść do sprzedaży, ale wówczas transakcja nie była ujawniona w księgach wieczystych. KOWR natomiast potwierdził sprzedaż dopiero w kwietniu 2024 r. Następnie CPK ogłosił przetarg na wybór kancelarii prawnej, która w tej i innych sprawach z czasów rządu PiS oceni i opracuje materiał dowodowy w celu przekazania go prokuraturze. Ostatecznie trafiły do niej w lipcu 2025 r.
Dla CPK sprzedaż działki jest problemem, bo gdyby grunty zostały w zasobie skarbu państwa, spółka mogłaby je nieodpłatnie otrzymać od KOWR. Teraz port musi się liczyć z procesem wywłaszczeniowym i wypłatą odszkodowania.
Warto jednak także podkreślić, że wszczęcie procedury wywłaszczenia jest – oprócz zmiany przeznaczenia działki – jednym z warunków, dzięki którym KOWR może odkupić grunt w cenie z dnia nabycia. Pozostałe to odkrycie cennych złóż, plan lokalizacji OZE i zamiar zbycia przez prywatnego właściciela. W sprawie kluczowe znaczenie ma czas, na odkup jest pięć lat.
Spółka CPK planuje w 2032 r. otworzyć lotnisko w Baranowie. W tym samym czasie ma być gotowa KDP łącząca hub z Warszawą i Łodzią. Do 2035 r. szybka kolej ma dotrzeć także do Wrocławia i Poznania.
W otoczeniu lotniska i linii między Łodzią a Warszawą ma być zrealizowanych także wiele projektów komercyjnych, w ramach Airport City i Cargo City. W sierpniu spółka CPK podpisała z Polskim Holdingiem Hotelowym umowę w sprawie budowy hoteli. Inwestycja w I etapie ma pochłonąć 650 mln zł. W otoczeniu lotniska, obejmującym 108 tys. ha na terenie 18 gmin, planowane są też biura, centra logistyczne i obiekty użyteczności publicznej.
listopad 2008 r. Piotr Wielgomas rozpoczyna dzierżawę działki o powierzchni 160 ha w Zabłotni (Gmina Baranów) od Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa (KOWR).
2018 r. Do KOWR wpływa jego wniosek o wykup dzierżawionej działki.
2020/21 Trwa uzupełnianie dokumentacji.
kwiecień 2023 r. CPK informuje KOWR, że działka w Zabłotni ma strategiczne znaczenie dla inwestycji.
czerwiec 2023 r. KOWR rozpoczyna procedurę sprzedaży działki Piotrowi Wielgomasowi jako rolnikowi indywidualnemu.
sierpień 2023 r. Wody Polskie stwierdzają, że działka nie zawiera naturalnych cieków wodnych, co otwiera drogę do jej sprzedaży.
wrzesień 2023 r. CPK ponownie informuje KOWR, że działka ma strategiczne znaczenie.
1 grudnia 2023 r. Transakcja sprzedaży zostaje zawarta.
grudzień 2023 r. CPK pyta KOWR o zmianę własności działki w Zabłotni.
kwiecień 2024 r. KOWR informuje o sprzedaży.
marzec 2025 r. CPK publikuje projekt Strategii rozwoju obszaru otoczenia CPK, w którym wskazuje, że na działce w Zabłotni planowane są linia kolei dużych prędkości i strefa magazynowo-usługowa.
październik 2025 r. WP.pl informuje o sprzedaży działki przez KOWR, a CPK - o zgłoszeniu sprawy do prokuratury.