Początkowo rząd planował podnieść wskaźnik waloryzacji świadczeń emerytalno-rentowych do 13,8 proc. Ostatecznie zdecydował się go zwiększyć, gdy okazało się, że inflacja dla gospodarstw domowych emerytów i rencistów za 2022 r. osiągnęła 14,4 proc.
Główny Urząd Statystyczny ogłosił, że od 1 marca 2023 r. świadczenia dla niektórych osób będą wyższe o 14,8 proc., czyli 250 zł. Marlena Maląg, minister rodziny i polityki społecznej, podpisała komunikat, w którym podano ten oficjalny wskaźnik. Dla porównania, w ubiegłym roku waloryzacja emerytury osiągnęła poziom 7 proc.
Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej planuje przeznaczyć na waloryzację ponad 44 mld zł. W tym roku na konta emerytów i rencistów wpłyną też 13. i 14. emerytury, co oznacza, że łączne wsparcie finansowe dla seniorów wyniesie ok. 70 mld zł.
Komu wzrośnie emerytura
Wskaźnik waloryzacji emerytury to mechanizm zwiększania nominalnej wartości świadczeń w danym roku z powodu utraty ich realnej wartości. Jego wysokość zależy od tego, jakie były ceny towarów i usług konsumpcyjnych oraz poziom wzrostu przeciętnego wynagrodzenia w poprzednim roku kalendarzowym (do obliczeń stosuje się co najmniej 20 proc. tej wartości).
Rząd zdecydował się na przyjęcie w 2023 r. waloryzacji procentowo-kwotowej. Co to oznacza? Emerytury niższe od emerytury minimalnej, która w 2022 r. wynosiła 1388,44 zł brutto, wzrosną o 14,8 proc. Natomiast świadczenia w wysokości od emerytury minimalnej do ok. 1700 zł brutto zostaną podwyższone o 250 zł miesięcznie. Z kolei emerytury, które są wyższe niż 1700 zł brutto, wzrosną o 14,8 proc.
Warto zwrócić uwagę, że od 1 marca seniorzy otrzymujący obecnie emeryturę wynoszącą więcej niż 2200 zł brutto, przekroczą próg 2500 zł brutto, czyli 30 tys. rocznie, objęty zwolnieniem z podatku dochodowego w ramach kwoty wolnej od podatku. To oznacza, że zapłacą podatek uzależniony od wysokości ich emerytury. W jakiej wysokości? Emeryci otrzymujący 2200 zł brutto świadczenia miesięcznie zapłacą od 1 marca 3 zł zaliczki na PIT. Z kolei dla emerytur 2300 zł brutto wyniesie ona 17 zł, dla 2400 zł – 31 zł, 2500 zł – 44 zł, 2600 zł – 58 zł, 2700 zł – 72 zł, 3000 zł – 113 zł, 3500 zł – 182 zł, natomiast 4000 zł – 251 zł.
Jak działa kalkulator emerytalny
Kalkulator emerytalny umożliwi sprawdzenie, jak podwyżka przełoży się w praktyce na wysokość tegorocznego świadczenia otrzymywanego przez seniorów. Obliczenia dokonuje w klarowny sposób, uwzględniając najnowszy wskaźnik waloryzacji.
W szarym okienku po lewej stronie należy wpisać wartość brutto swojego świadczenia za 2022 r. Następnie emerytalny kalkulator automatycznie poda wysokość brutto i netto wypłaty w 2023 r., wysokość podatku PIT oraz wysokość składki zdrowotnej.
Przykładowo, osoba, która w ubiegłym roku pobierała emeryturę w wysokości 1900 zł brutto, od marca otrzyma - jak wylicza kalkulator emerytalny - 2181zł brutto, czyli 1985 zł na rękę. Nie zapłaci w ogóle zaliczki za PIT, a wysokość jej składki zdrowotnej wyniesie 196 zł.
Jak wylicza kalkulator waloryzacji, prognozowana wysokość emerytury seniora, któremu w 2022 r. przysługiwało świadczenie w wysokości 1400 zł brutto, wyniesie teraz 1650 zł brutto. Kwota netto emerytury osiągnie poziom 1502 zł. Nie zostanie obowiązkowa zaliczka na rzecz PIT, a ubezpieczenie emerytalne będzie kosztowało seniora 149 zł.
Zgodnie z szacunkami przedstawianymi przez kalkulator emerytalny osoba, która dostaje 2400 zł brutto, czyli przekroczyła próg, otrzyma 2755zł brutto, czyli 2476zł na rękę. PIT będzie kosztował ją 31 zł, a ubezpieczenie emerytalne 248 zł.
Czy waloryzacja będzie dotyczyła trzynastek i czternastek
Waloryzacja w 2023 r. obejmie także 13. i 14. emeryturę. Ta pierwsza, wypłacana ostatniego dnia marca ze świadczeniami za kwiecień danego roku, będzie podwyższona z 1338,44 zł brutto do 1588,44 zł brutto, czyli 1445,48 zł netto.
Identycznie będzie w przypadku czternastki (wypłacanej przez ZUS we wrześniu i październiku), o ile zostaną utrzymane zasady, które obowiązywały w 2022 zł.
Trzynastka jest zwolniona z podatku dochodowego. Potrącone zostaje jedynie 9 proc. składki na ubezpieczenie zdrowotne.
Co czwarty Polak to emeryt lub rencista
Obecny system emerytalny, finansowany z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, funkcjonuje od 1 stycznia 1999 r. Wiek przejścia na emeryturę to 60 lat dla kobiet i 65 dla mężczyzn. Wysokość świadczenia dla osób po osiągnięciu wieku emerytalnego jest uzależniona od kwoty składek, które wpłacał ubezpieczony.
W 2021 r. emerytury i renty pobierało prawie 9,3 mln osób, czyli o 0,4 proc. mniej niż w 2020 r. - jak wynika z raportu GUS opublikowanego w listopadzie ubiegłego roku. Seniorzy korzystający ze świadczeń stanowili 24,4 proc. populacji Polski. Najwięcej jest wśród nich emerytów – 6 mln.
Najwyższy odsetek beneficjentów systemu emerytalnego odnotowano w województwie śląskim - 26,8 proc., natomiast najniższy w województwie pomorskim - tu emeryci i renciści stanowią 20,4 proc. mieszkańców.
ZUS wypłacił w 2021 r. świadczenia emerytalno-rentowe w łącznej wysokości 277 mld zł. To kwota wyższa o 6,4 proc. w porównaniu do 2020 r.