W Zagłębiu Miedziowym obchody Barbórki to nie tylko wspólne świętowanie tradycji. To również okazja do szerszego spojrzenia na rolę górnictwa metali nieżelaznych w nowoczesnej gospodarce. Wydobycie miedzi, srebra i metali towarzyszących jest dzisiaj jednym z najbardziej przyszłościowych sektorów światowego przemysłu. Święto 4 grudnia przypomina, że miedź ma strategiczne znaczenie dla globalnej transformacji energetycznej.
Górnicze tradycje budowały pokolenia
Szczególne miejsce w świętowaniu zajmują karczmy piwne – pełne humoru, śpiewu i tradycyjnych konkurencji spotkania gwareckie. Tam pielęgnuje się górnicze braterstwo, wspomina dawnych towarzyszy i wzmacnia więzi wewnątrz środowiska. Niezwykle ważnym elementem tradycji są również górnicze symbole i insygnia: pyrlik i żelazko - najbardziej rozpoznawalny znak branży, barwy zieleni i czerni, czy ceremonialne militaria, takie jak szpada. Każdy górniczy mundur, każdy pióropusz, każdy rytuał ma swoje znaczenie, które przez lata, starsi gwarkowie przekazują młodszym kolegom.
Patronką górników jest św. Barbara - cudownie ocalona przed ścigającym ją ojcem, dzięki rozstępującej się skale. Ludzie narażeni na niebezpieczeństwa pracy pod ziemią, wierzą, że jej opieka chroni przed wypadkami, prowadzi przez ciemność i wspiera w trudnych chwilach. Drugą legendarną postacią jest Skarbek - duch podziemi, strażnik skarbów i surowy sędzia tych, którzy nie przestrzegają zasad górniczego etosu.
Barbórkowe zwyczaje i obchody w KGHM są czymś więcej niż tradycją - to żywe dziedzictwo, które buduje tożsamość społeczności Zagłębia Miedziowego. Aspekty duchowe i symbolika, stale obecne w życiu społeczności, budują głębokie poczucie przynależności, ale również przypominają o wartości tradycji w nowoczesnym świecie.
Dla mieszkańców regionu Barbórka to dowód, że górnictwo miedziowe było, jest i będzie jednym z fundamentów jego rozwoju.
Tradycja prowadzi w przyszłość
Rosnące zapotrzebowanie na miedź otwiera przed górnictwem miedziowym wyjątkowe perspektywy. Według prognoz Konferencji Narodów Zjednoczonych ds. Handlu i Rozwoju (UNCTAD) globalny popyt na ten surowiec, do 2040 r. wzrośnie o ponad 40 proc., głównie za sprawą transformacji energetycznej oraz rozwoju technologii cyfrowych. W Europie zapotrzebowanie na miedź wyraźnie przewyższa lokalną produkcję: przy konsumpcji rzędu 3,8 mln ton rocznie, unijna produkcja miedzi wynosi jedynie ok. 780 tys. ton. Globalne potrzeby sięgają 28 mln ton miedzi rocznie, a do 2034 r. wzrosną do 35 mln ton.
Najsilniejszym motorem wzrostu są technologie zeroemisyjne. Jedna turbina wiatrowa o mocy 3 MW wymaga około 4,7 ton miedzi, a elektrownia fotowoltaiczna – od 3,1 do 4,5 ton na każdy MW mocy. Samochody elektryczne zużywają nawet pięciokrotnie więcej miedzi niż pojazdy spalinowe. W związku z tym transformacja energetyczna UE, w perspektywie 25 lat, może wygenerować dodatkowy popyt rzędu 45 mln ton miedzi, a globalnie nawet 192 mln ton. Oznacza to konieczność ogromnych inwestycji w sektor wydobywczy.
W tej sytuacji Polska - największy producent miedzi i srebra w Europie - znajduje się na uprzywilejowanej pozycji. KGHM odpowiada za 48 proc. unijnej produkcji miedzi i dysponuje bogatymi złożami na Dolnym Śląsku, własnymi hutami, oraz zagranicznymi aktywami wydobywczymi. Rozwój krajowego górnictwa miedziowego to nie tylko wzmocnienie bezpieczeństwa surowcowego, lecz także korzyści gospodarcze i nowe miejsca pracy.
Miedź, srebro i ren budują nowy świat
Współczesna gospodarka bardziej niż kiedykolwiek potrzebuje metali krytycznych wydobywanych i produkowanych przez KGHM.
Miedź jest niezbędna w energetyce odnawialnej, samochodach elektrycznych, sieciach przesyłowych, magazynowaniu energii. Transformacja energetyczna, czyli odchodzenie od paliw kopalnych na rzecz odnawialnych źródeł energii, nie jest możliwa bez miedzi. Wynika to z jej właściwości: jest najlepszym przewodnikiem elektryczności i ciepła spośród metali używanych przemysłowo, a jednocześnie jest trwała, łatwa do formowania i w pełni poddaje się recyklingowi. Turbiny wiatrowe, panele fotowoltaiczne, elektrownie wodne i nowe linie przesyłowe - każdy element transformacji wymaga ogromnych ilości miedzi.
Srebro wykorzystuje się w panelach fotowoltaicznych, elektronice i precyzyjnych technologiach.
Ren to metal wysokiej wartości stosowany w silnikach lotniczych, turbinach i zaawansowanych technologiach.
KGHM to jeden z największych na świecie producentów srebra, które jest produktem ubocznym przerobu rudy miedzi. Podczas jego rafinacji odzyskiwane jest również złoto, a zagraniczne kopalnie, zwłaszcza Sierra Gorda w Chile, dostarczają molibden.
Surowce te określa się jako metale przyszłości lub metale krytyczne. Zapotrzebowanie na nie rośnie szybciej niż zdolność do ich pozyskania, dlatego górnictwo metali nieżelaznych zyskuje kluczowe znaczenie strategiczne. Metale te stają się też narzędziem geopolityki. W cieniu rywalizacji USA - Chiny, przewagę zyskuje kraj, który posiada własne surowce. To sprawia, że znaczenie KGHM rośnie - zarówno dla Polski, jak i całej Unii Europejskiej.
Najgłębszy szyb i nowe otwarcie
KGHM znajduje się w fazie dynamicznego rozwoju. Historycznym momentem jest decyzja o rozpoczęciu budowy trzech nowych szybów – Retków, Gaworzyce oraz GG-2 „Odra”. Szyb Retków, o planowanej głębokości ok. 1360 metrów, będzie najgłębszym szybem górniczym w Polsce. Powstanie dzięki wykorzystaniu zaawansowanych technologii i metod zamrażania górotworu, opracowanych specjalnie dla Zagłębia Miedziowego.
Nowe inwestycje na długie lata wzmocnią zdolności wydobywcze Polski i pozwolą KGHM utrzymać pozycję globalnego lidera w branży. Zapewnią surowce kluczowe dla gospodarki europejskiej, wygenerują tysiące miejsc pracy, a co równie ważne: zaangażują polskie firmy zgodnie z zasadą local content.
Specjaliści przyszłości
Dynamiczny rozwój projektów inwestycyjnych i rosnące zapotrzebowanie na metale krytyczne sprawiają, że KGHM na każdym etapie technologicznym: od poszukiwań geologicznych, przez wydobycie, automatyzację i robotyzację procesów, po hutnictwo i zaawansowaną rafinację potrzebuje wykwalifikowanych specjalistów.
Z tego względu górnictwo miedziowe staje przed wyzwaniem budowania nowego pokolenia specjalistów przyszłości – inżynierów, operatorów, geologów, mechaników, automatyków i ekspertów nowych technologii.
Tradycja Barbórki jest więc nie tylko celebracją przeszłości, ale i zachętą do kształcenia kolejnych pokoleń pracowników, którzy będą rozwijać fundamenty polskiej gospodarki przez najbliższe dekady.
Rosnący popyt na miedź tworzy sprzyjające warunki dla dalszej ekspansji. Dzięki nowym inwestycjom KGHM w trzy szyby Polska ma ogromne szanse nie tylko utrzymać pozycję lidera w Europie, ale też wzmacniać swoją pozycję w globalnej grze surowcowej.