Pora rozliczyć składkę zdrowotną za 2024 r.

Już w tym miesiącu osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą muszą rozliczyć składkę na ubezpieczenie zdrowotne za 2024 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych (ZUS) przypomina w komunikacie, że z tego obowiązku należy wywiązać się wraz ze złożeniem miesięcznej deklaracji za kwiecień, czyli do 20 maja.

Rodzaj składanej deklaracji zależy od tego, czy przedsiębiorca jest lub nie jest zarazem pracodawcą. Jeśli kogoś zatrudnia lub współpracuje ze zleceniobiorcą, za którego także opłaca składkę zdrowotną, właściwy jest formularz ZUS RCA. Natomiast przedsiębiorca działający jednoosobowo składa ZUS DRA.

Kartowicze zwolnieni

Przedsiębiorcy muszą dokonać rocznego rozliczenia daniny na Narodowy Fundusz Zdrowia (NFZ) bez względu na rodzaj podatku dochodowego od osób fizycznych (PIT), jakim są objęci. Nie ma znaczenia, że różnice w zasadach opłacania tej składki zależą od formy opodatkowania, czyli zasad ogólnych (według skali podatkowej), PIT liniowego i ryczałtu ewidencjonowanego. Jedynie osoby na karcie podatkowej nie rozliczają rocznie zdrowotnej daniny.

Jak informuje ZUS, dane do wyliczenia rocznej składki należy wykazać w deklaracji odpowiednio dla danej formy opodatkowania w bloku „Roczne rozliczenie składki na ubezpieczenie zdrowotne”. W ZUS DRA ma on oznaczenie XII, a w ZUS RCA - III.F. Organ zwraca przy tym uwagę, że 20 maja jest terminem opłacenia składki należnej za kwiecień 2025 r. wraz z ewentualną dopłatą składki rocznej, jeśli suma ubiegłorocznych wpłat okaże się niższa od należnej. W przypadku wyższej przedsiębiorca ma prawo do zwrotu nadpłaty – chyba że ma zaległości w zobowiązaniach składkowych lub pobrał nienależnie świadczenie z ubezpieczenia społecznego.

Podstawa wyliczeń

– Obowiązek rocznego rozliczenia wymaga wykazania w nim danych o uzyskanych w 2024 r. przychodach lub dochodach, czyli zależnie od formy opodatkowania, oraz ustalenia wynikającej z tego składki zdrowotnej należnej za cały rok – podkreśla Piotr Juszczyk, główny doradca podatkowy z inFaktu.

Roczną podstawę wymiaru daniny na NFZ stanowi dochód lub przychód z działalności gospodarczej za rok kalendarzowy w rozumieniu ustawy o PIT. Nie uwzględnia się więc zarobków, które nie podlegają opodatkowaniu PIT na podstawie ustawowych i odrębnych o nim przepisów, np. rozporządzeń. Trzeba przy tym pamiętać, że roczną podstawę wymiaru składki ustala się za rok składkowy, który trwa od 1 lutego danego roku do 31 stycznia roku następnego.

Na poprawność rocznego rozliczenia składki zdrowotnej ma oczywiście wpływ to, jak sporządzano miesięczne deklaracje. W razie stwierdzenia błędów można je skorygować. Korektę wysokości daniny na NFZ za poszczególne miesiące 2024 r. przedsiębiorca powinien złożyć najpóźniej do dnia, w którym wystąpi o zwrot rocznej nadpłaty. Jeśli nie wystosuje wniosku w tej sprawie, skorygowane dokumenty ma prawo przedłożyć do 1 lipca 2025 r.

Pełnego rocznego rozliczenia nie mają obowiązku dokonywać osoby, które w ubiegłym roku zawiesiły działalność gospodarczą.

– Przedsiębiorcy ci nie rozliczają składki zdrowotnej za okres zawieszenia, lecz proporcjonalnie za okres aktywności, nawet jeśli trwała tylko miesiąc. Jeśli ktoś prowadził działalność np. od stycznia do marca 2024 r. i potem ją zawiesił, musi dokonać rozliczenia za te trzy miesiące – mówi Piotr Juszczyk.

Decyzja o środkach trwałych

Jedną z ważnych tegorocznych zmian w opłacaniu składki zdrowotnej jest zasada, że dochód ze sprzedaży środków trwałych może być wyłączony z podstawy jej naliczenia. Dotyczy to również sprzedaży składników majątku o wartości do 10 tys. zł i amortyzowanych jednorazowo, a także niezaliczonych do środków trwałych z uwagi na ich przewidywany okres używania (rok lub krótszy) oraz stanowiących spółdzielcze prawo do lokalu użytkowego lub udział w takim prawie.

– Od tego roku przedsiębiorcy mogą wybrać, czy chcą uwzględniać przychód z odpłatnego zbycia tych składników majątkowych, czy nie. Potwierdzenia takiego wyboru dokonuje się w rozliczeniu rocznym składki na ubezpieczenie zdrowotne, składając oświadczenie o zaliczeniu tych przychodów i kosztów w rocznej podstawie jej wymiaru. Nie ma konieczności wcześniejszego informowania ZUS o takim wyborze – wyjaśnia Małgorzata Samborska, doradca podatkowy, partner w Grant Thornton.

Przedsiębiorcy, którzy zdecydują się nie uwzględniać przychodu z odpłatnego zbycia środków trwałych w podstawie oskładkowania, w dalszym ciągu mogą uwzględniać w kosztach podatkowych dokonywane odpisy amortyzacyjne.

– Nie mogą jedynie ujmować w kosztach niezamortyzowanej części poniesionych wydatków. To może oznaczać, że nie zawsze takie rozwiązanie jest opłacalne dla przedsiębiorcy – zauważa ekspertka Grant Thornton.