PCC musi zapłacić osoba otrzymującą pożyczkę. Przedawnienie obowiązku zapłaty podatku mija jak zwykle po pięciu latach. Ale może on ponownie się odrodzić w przypadku ujawnienia pożyczki, np. wyjaśniając urzędowi skarbowemu źródła swoich dochodów, w tym właśnie pożyczkę, którą sfinansował zakup domu. Urząd ma prawo wtedy skorzystać z istniejącego od 1 stycznia 2007 r. przepisu (art. 7 ust. 5 pkt 1 ustawy o PCC) i nałożyć 20-procentowy PCC. Tak było w sprawie rozpatrywanej przez WSA w Warszawie. Podatnik w postępowaniu prowadzonym przez organ podatkowy w 2009 r., dotyczącym podatku dochodowego od osób fizycznych za 2003 r., powołał się — uzasadniając sfinansowanie zakupu mieszkania — na fakt otrzymania pożyczki od ojca w 2003 r., której nie zgłosił do opodatkowania w ustawowym terminie 14. dnia od zawarcia umowy pożyczki.

W uzasadnieniu wyroku trybunał stwierdził, że przedawnienie nie jest konstytucyjnie chronionym prawem podmiotowym podatnika. Podkreślił przy tym, że ponowne powstanie obowiązku podatkowego na podstawie ustawy o PCC zależy od podatnika. Tylko powołaniesię przez niego samego na dokonanie w przeszłości czynności prawnej objętej tym podatkiem aktualizuje dyspozycję jego ponownego nałożenia. Podatnik, zawierając umowę pożyczki, musiał się z tym liczyć — podkreślił TK.

OKIEM EKSPERTA

I słuszny, i kontrowersyjny

PAWEŁ NOCZNICKI

doradca podatkowy menedżer Stone & Feather Tax Advisory

Wprowadzenie stawki przekraczającej dziesięciokrotnie normalnie obowiązującą stawkę PCC od pożyczki może wzbudzać wątpliwości natury moralnej i naruszać poczucie sprawiedliwości. I z tej perspektywy wyrok trybunału można by uznać za kontrowersyjny. Z drugiej strony należy wskazać, że celem wprowadzenia tych przepisów było zapobieganie sytuacji, w której podatnik, zachowując się nielojalnie wobec państwa poprzez uchylenie się od zapłaty podatku od pożyczki, jednocześnie może dążyć (powołując się później na taką pożyczkę) do unikania zapłaty podatku od dochodów nieujawnionych (według stawki 75 proc.). Taka sytuacja stanowiłaby podwójną korzyść dla nierzetelnego podatnika, a obowiązek zapłaty podatku w tej sytuacji w wysokości 2 proc. nie motywowałby wystarczająco do zapłaty tego podatku wcześniej (w terminie). Z tej perspektywy wyrok TK należy uznać za słuszny.