Rok 2022 był na rynku nowych technologii czasem wyzwań i wymóg poszerzenia raportowania o informacje ESG bynajmniej nie był jedynym z nich. Firmy prowadziły swój biznes w cieniu wojny na Ukrainie, mocno odczuwały skokowy wzrost inflacji i towarzyszącą mu presję płacową. W poprzednich latach dostawcy oprogramowania i integratorzy IT przerzucali rosnące koszty na swoich klientów przez podwyższanie cen usług IT. Jednak w 2022 r. uznali dalsze zwiększanie cen za coraz mniej rozsądne biznesowo.
Dobrym prognostykiem dla firm pragnących pozyskać technologiczne wsparcie dla raportowania ESG był wyraźny w 2022 r. trend zmniejszania się konkurencyjności cenowej na rynku IT. Był to efekt napływu w minionym roku do Polski i Europy informatyków z Ukrainy, Białorusi, a nawet z Rosji, którzy mogą świadczyć usługi IT w konkurencyjnej cenie na całym świecie. Czynnik ten nieco zmniejszył presję płacową w sektorze IT, a tym samym ograniczył dalszy wzrost cen.
Na rynku nowych technologii panuje umiarkowany optymizm co do 2023 r. Ryzyko ograniczania budżetów na nowe wdrożenia IT w Polsce oceniane jest jako niewielkie, choć z drugiej strony obawy firm przed inwestowaniem w nowe wdrożenia czy modernizację są widoczne. Zjawisko to nie przyjmuje jak na razie większej skali. Natomiast rosnące zainteresowanie narzędziami IT wspierającymi raportowanie ESG jest czynnikiem wzmacniającym koniunkturę.
Kolejni dostawcy systemów biznesowych IT występują z pierwszymi propozycjami specjalistycznych narzędzi dla firm rozwijających praktykę zbierania danych ESG, np. SAP z ofertą SAP Sustainability Control Tower. Ich działania mają na celu przede wszystkim poszerzenie funkcji dotychczas użytkowanych przez biznes systemów o raportowanie ESG.
Zbieranie danych
Raportowanie ESG to w Polsce temat stosunkowo nowy. W konsekwencji rozwiązania technologiczne odpowiadające potrzebom przedsiębiorstw w tym zakresie są raczej tworzone i użytkowane indywidualnie, przez poszczególne spółki. Nie wypracowano natomiast rozwiązań standardowych, możliwych do szerokiego zastosowania.
Główną trudnością, z jaką musi się zmierzyć system wspierający raportowanie ESG, jest ogromna ilość danych niefinansowych do zebrania. Tymczasem przedsiębiorstwa zainteresowane tego rodzaju rozwiązaniem oczekują, że będzie to narzędzie łatwe do wdrożenia, proste w użyciu i elastyczne, czyli dające im możliwość zrealizowania, w miarę potrzeb, migracji do chmury.
Zbieranie i konsolidacja danych w celu tworzenia i aktualizowania raportów ESG to – zdaniem Rafała Hummela, lidera grupy ds. raportowania ESG w E&Y – żmudne i ryzykowne zadanie. Dlaczego? Bo dane ESG należy cyklicznie konwertować do uniwersalnego formatu. Nie jest to łatwe, gdy są one pozyskiwane z różnych baz danych, jak również ze źródeł zewnętrznych. Postępujące w ten sposób firmy wkładają w raportowanie dużo wysiłku, a i tak w efekcie końcowym uzyskują obraz, w którym bez większego trudu można dostrzec różne nieścisłości, a nawet błędy.
Firmom z ambicjami tworzenia raportów ESG konsultanci E&Y radzą, by w pierwszym kroku powołali zespół ds. zielonej transformacji. Jego podstawowym zadaniem będzie zidentyfikowanie źródeł danych do raportowania, a następnie określenie sposobów ich pozyskiwania. Taki zespół powinien mieć zdolność ocenienia pochodzenia i jakości danych oraz tego, czy wychodzą one naprzeciw wymaganiom regulacyjnym. Kolejną, ważną kompetencją tego zespołu będzie utrzymywanie sprawnej komunikacji z pracownikami poszczególnych działów przedsiębiorstwa, którzy będą z nim współpracować i przekazywać duże ilości szczegółowych informacji.
Raczkujące rozwiązania
Prawdopodobnie docelowo większość krytycznych dla biznesu aplikacji i systemów będzie wspierać raportowanie ESG. Nim jednak do tego dojdzie, firmy stają przed wyzwaniem zaprojektowania i wdrożenia potrzebnych im rozwiązań technologicznych i jak na razie wciąż nie mają dostępu do szerszej oferty systemowych rozwiązań. Oczekuje się, że tego typu narzędzia sprawią, że przygotowywanie raportów ESG nie pozostanie kwestią ręcznego zdobywania i zestawiania potrzebnych danych o m.in. zużyciu energii, zużyciu wody i surowców, praktyce zagospodarowania odpadów, standardach zarządzania kadrą czy współpracy z organizacjami społecznymi itd.
W firmach nie brakuje świadomości, że rozwiązania wspierające raportowanie ESG trzeba będzie zintegrować z całą architekturą już użytkowanych narzędzi IT. Dopiero wtedy możliwe stanie się zarządzanie procesami zmierzającymi do osiągnięcia celów ESG z pomocą narzędzi technologicznych.
Aplikacje i systemy użytkowane przez biznes wymagają, zdaniem Tomasza Radomskiego, doradcy w zakresie transformacji cyfrowej z firmy Apollogic wyspecjalizowanej w tworzeniu autorskich rozwiązań IT, wielu ulepszeń i modyfikacji. Dopiero wtedy mogą wspierać procesy automatycznego zbierania danych na potrzeby raportowania ESG. W praktyce zmiany lub ulepszenia powinny dotyczyć przede wszystkim obecnie użytkowanych systemów ERP i CRM.
Polski Fundusz Rozwoju przygotował zestawienie firm, a właściwie startup-ów, które służą biznesowi pomocą w dostosowaniu użytkowanych przez nie systemów IT do standardów raportowania w zakresie odpowiedzialności społecznej, ładu korporacyjnego i środowiska. Wśród oferowanych przez nie rozwiązań można znaleźć: system służący monitorowaniu i optymalizacji zużywania energii, oprogramowanie ułatwiające zarządzanie gospodarką odpadami, system uwierzytelniania dwuskładnikowego. Jeden ze start-upów (Greenomy) trafia w rynkowe potrzeby jak strzelec w punkt – deklaruje wdrożenie platformy do przygotowywania raportów ESG na podstawie firmowych danych. Jednak przy bliższym zbadaniu tej propozycji okazuje się, że chodzi nie tyle o gotowe do wdrożenia rozwiązanie, ile raczej o deklarację intencji zbudowania takiego systemu. Inny udostępnia zestaw narzędzi IT ułatwiający m.in. angażowanie pracowników w ekoinicjatywy czy współpracę z organizacjami pozarządowymi.
Pieśń przyszłości
Nieco ponad 10 proc. polskich firm IT podchodzi strategicznie do kwestii ESG, podczas gdy około 45 proc. w ogóle nie podjęło działań wynikających z chęci zmiany dotychczasowego ich nastawienia do otoczenia społecznego. Zaledwie 5 proc. przedsiębiorstw branży technologicznej w Polsce mierzy swój ślad węglowy. Dwie trzecie polskich przedsiębiorstw IT nie ma kodeksu etyki, a 60 proc. z nich nie wdrożyło żadnych działań antykorupcyjnych – wynika z raportu „Szanse i zagrożenia – odpowiedzialność społeczna i środowiskowa firm IT” firmy doradczej INSPIRED oraz InCredibles Sebastiana Kulczyka.
Większość polskich dostawców i integratorów IT prowadzi w zakresie ESG działania nieusystematyzowane. W konsekwencji również ich oferta narzędzi IT wspierających praktykę i raportowanie czynników zrównoważonego rozwoju jest cząstkowa i wciąż nie odpowiada na rosnące potrzeby.
– Trudno nie odnieść wrażenia, że większość polskich przedsiębiorstw technologicznych myśli o środowisku naturalnym niejako przy okazji szukania oszczędności – przyznaje Marta Lesiewska, Founder & Consultant INSPIRED, inicjatorka powstania wspomnianego raportu.
– Symptomatyczne jest tu wynoszenie na ekologiczne sztandary możliwości pracy zdalnej, gdy w dobie pandemii stała się ona standardem i koniecznością, a nie świadomie prośrodowiskową inicjatywa – dodaje.
Pozytywnym objawem jest to, że badane firmy technologiczne deklarują, że w przyszłości będą rozwijać strategię ESG, szczególnie w zakresie ochrony klimatu, ładu korporacyjnego oraz wpływu na otoczenie społeczne, podejmując integralny rozwój systemów IT analizujących i raportujących dane o stopniowo poszerzanych aktywnościach w zakresie zrównoważonego rozwoju.