79 proc. Polaków kupuje online – raport „E-commerce w Polsce 2023” potwierdza, że popularność zakupów przez internet stale rośnie. Przyzwyczajeni do wygody z konieczności podczas pandemii polubiliśmy tę wygodę i kupowanie w sieci jest codziennością.
Często jednak bywa, że wygoda oznacza koszty – w tym przypadku nie tyle te finansowe, bo kupowanie w internecie z zasady jest tańsze, ile koszty znacznie istotniejsze dla wszystkich (również tych niekupujących w sieci). Chodzi oczywiście o ekologię. Rosnący sektor e-commerce ciągnie za sobą zagrożenia, które na szczęście zostały szybko zauważone. Już od pewnego czasu wdrażane są działania, które mają na celu ograniczenie negatywnych skutków naszego dążenia do wygodnego życia. Mamy w tym udział my sami jako konsumenci, coraz częściej poszukujący produktów i usług, które są nie tylko wygodne i dostępne z domowego zacisza, ale również przyjazne dla środowiska.
Z tych powodów wyzwania związane ze zmniejszeniem śladu węglowego, ograniczeniem ilości odpadów opakowaniowych czy efektywnym wykorzystaniem zasobów naturalnych stają na czele agendy wielu firm działających w sektorze e-commerce. W tym kontekście “zielony e-commerce” nie jest już tylko modnym sloganem, ale realną potrzebą i oczekiwaniem rynkowym.
Krajobraz eko-szkód e-commerce
Podkreślmy, że zakupy online są bardziej ekologiczne niż offline. W 2021 r. naukowcy niemieckiego Oeko Institute obliczyli ślad węglowy, jaki pozostawia para budów kupiona przez internet w porównaniu z tą samą parą kupioną w sklepie stacjonarnym. Jak się okazało, zakupy w sieci wygenerowały trzy raz mniej dwutlenku węgla. Optymalizacja łańcucha dostaw i coraz większa efektywność energetyczna sprawiają, że w tym przypadku wygodny równa się bardziej ekologiczny. Co nie znaczy – bez kosztów dla środowiska.
Doceniając te różnice między online a offline, przyjrzyjmy się, jak rzeczywiście e-commerce wpływa na środowisko. A wpływa w trzech głównych obszarach – opakowań, transportu i systemu zwrotów (mocno powiązanego z pierwszymi dwoma).
Transport towarów zakupionych online jest odpowiedzialny za znaczną część ogólnej emisji CO2. Według przewidywań do 2030 r. emisje dwutlenku węgla wynikające z logistyki e-commerce sięgną około 25 mln ton CO2.
Drugi aspekt to opakowania. Według danych UKE w 2022 r. do rąk polskich odbiorców trafiło ponad 921 mln przesyłek, co daje ponad 2,5 mln paczek dziennie. Dodajmy – paczek owiniętych w folię, karton czy taśmę, które po rozpakowaniu trafiają do kosza.
Ogromnym problemem są też zwroty towarów, które wymagają zarówno dodatkowych emisji przy transporcie, jak i nakładów na przyjęcie, kontrolę, ponowną sprzedaż i kolejną wysyłkę. Co istotne – jest kategoria zwrotów, które nie trafiają już do innych klientów, ponieważ ogromna konkurencja cenowa sprawia, że nie opłaca się ich przepakowywać. Szacuje się na przykład, że w 2021 r. na wysypiska w USA trafiło ponad 4 mld ton zwróconych przedmiotów w oryginalnych opakowaniach sklepów! Dodajmy przy tym, że transport takich zwrotów wygenerował wtedy 27 mln ton emisji dwutlenku węgla.
Klient eko-świadomy
Według raportu „E-Commerce w Polsce 2023” rośnie odsetek osób, dla których ekologia w zakupach online jest istotna. 42 proc. badanych klientów deklaruje, że wpływ formy dostawy na środowisko ma znaczenie. Dla 67 proc. liczy się wykorzystanie ekologicznych opakowań, a 58 proc. docenia możliwość korzystania z opakowań wielorazowych, wykorzystywanych podczas zwrotu towaru.
Eliminacja śladu węglowego i transport samochodami elektrycznymi są dla ogółu mniej istotne, ale tu ważny jest podział opinii wg wieku klientów. Aż 46 proc. osób poniżej 24. roku życia zwraca uwagę na ślad węglowy, ta grupa najbardziej również docenia transport elektryczny. Te osoby będą wyznaczały trendy w przyszłości, co pozwala sądzić, że oba te czynniki będą miały coraz większe znaczenie dla wyborów konsumentów w kolejnych latach.
W odpowiedzi na rosnącą świadomość ekologiczną konsumentów i potrzebę ochrony środowiska firmy e-commerce coraz częściej sięgają po “zielone” opakowania. To trend, który ma na celu zmniejszenie negatywnego wpływu opakowań na planetę poprzez stosowanie materiałów biodegradowalnych, kompostowalnych czy wykonanych z recyklingu. Przykładem może być wykorzystanie opakowań wykonanych z tektury z recyklingu lub z bioplastiku, które po zużyciu mogą być łatwiej przetworzone lub rozłożą się w środowisku naturalnym bez szkody dla ekosystemu.
Jednym z przykładów firm, które podjęły kroki w kierunku zielonych opakowań, jest Ringana – firma specjalizująca się w naturalnych produktach kosmetycznych i suplementach, która wprowadziła innowacyjny system zwrotu opakowań. Klienci są zachęcani do odsyłania pustych opakowań produktów, za co otrzymują punkty lojalnościowe. Dzięki temu opakowania mogą być ponownie wykorzystane lub odpowiednio zrecyklingowane, co znacząco redukuje ilość odpadów.
Eko-logistyka
Optymalizacja logistyki w e-commerce jest kluczowym elementem minimalizowania negatywnego wpływu branży na środowisko. Jedną z praktyk jest optymalizacja tras dostaw, co pozwala na redukcję liczby przejechanych kilometrów i, co za tym idzie, zmniejszenie emisji spalin. Firmy wykorzystują zaawansowane oprogramowanie do planowania dostaw, które pomaga w identyfikacji najbardziej efektywnych tras oraz w harmonogramowaniu dostaw w taki sposób, aby maksymalizować załadunek pojazdów. Dzięki temu możliwe jest zmniejszenie liczby pustych przejazdów, co jest korzystne zarówno dla środowiska, jak i dla ekonomii przedsiębiorstwa.
Kolejnym krokiem w kierunku ekologicznej logistyki jest wykorzystanie pojazdów z napędem elektrycznym lub hybrydowym. Choć wciąż jest to wyzwanie związane z dostępnością i kosztami, coraz więcej firm decyduje się na inwestycje w zieloną flotę. Taka zmiana nie tylko redukuje emisję szkodliwych substancji, ale także przyczynia się do poprawy jakości powietrza w miastach.
Jednym z podejść do minimalizacji marnotrawstwa jest sprzedaż produktów, które mają bliski termin ważności, posiadają drobne wady estetyczne lub zostały zwrócone przez klientów, po obniżonych cenach. Dzięki temu produkty te znajdują nowych nabywców zamiast trafiać na wysypisko. Platformy takie jak Too Good To Go pozwalają na sprzedaż nadwyżek żywności przez restauracje i sklepy, co jest przykładem tego, jak technologia może wspierać zmniejszanie marnotrawstwa.
Inną strategią jest wprowadzenie programów recyklingu produktów, które zachęcają konsumentów do zwracania starych lub zużytych produktów w zamian za zniżki na nowe zakupy. Takie inicjatywy nie tylko pomagają w utrzymaniu materiałów w obiegu, ale także budują świadomość ekologiczną wśród konsumentów.
Transformacja ekologiczna
Biznesy e-commerce na całym świecie podejmują kroki w kierunku zrównoważonego rozwoju. Transformacja ta obejmuje zarówno globalnych gigantów, jak i mniejsze przedsiębiorstwa, które stawiają na innowacje i ekologiczne praktyki w swojej działalności.
Amazon, jako jeden z liderów rynku e-commerce, zobowiązał się do osiągnięcia zerowej emisji netto CO2 do 2040 r., co jest częścią inicjatywy “Climate Pledge”. Firma inwestuje miliardy dolarów w zieloną energię, w tym w zakup 100 000 elektrycznych pojazdów dostawczych oraz wdraża innowacyjne rozwiązania w zakresie opakowań, by te były bardziej ekologiczne i mniej obciążające dla środowiska.
Alibaba, chiński gigant e-commerce, również podejmuje działania na rzecz zrównoważonego rozwoju. Celem jest m.in. zmniejszenie emisji dwutlenku węgla na paczkę o 50 proc. w stosunku do roku 2016. Firma rozwija systemy inteligentnej logistyki, które optymalizują trasy dostaw oraz inwestuje w pojazdy elektryczne i energooszczędne technologie magazynowe.
Allegro w listopadzie 2023 r. postanowiło zrezygnować z papierowych paragonów w swoim oficjalnym sklepie, działającym jako jeden z podmiotów na platformie. Firma oferuje też ekologiczne materiały do pakowania dla sklepów korzystających z jej usług. Rośnie też liczba automatów paczkowych One Box, wyposażonych w czujniki jakości powietrza, system cichego domykania skrytek oraz oświetlenie uruchamiane czujnikiem ruchu.
Same automaty paczkowe są postrzegane przez klientów jako najbardziej ekologiczna forma dostawy. Lider na polskim rynku – firma InPost – przekonuje o prawdziwości tej tezy, pozwalając np. obliczyć ślad węglowy dostawy do paczkomatu lub przesyłki kurierskiej
Mniejsze firmy e-commerce również mają swój udział w rozwoju zielonego e-commerce. Wiele z nich koncentruje się na lokalnych dostawach, minimalizując tym samym emisje związane z transportem. Przykładem mogą być sklepy oferujące produkty lokalnych producentów, które są dostarczane bezpośrednio do konsumentów przez rowerowych kurierów.
Transformacja ekologiczna biznesów online to zatem proces, który obejmuje zarówno duże, jak i małe przedsiębiorstwa. Dzięki inwestycjom w zieloną energię, optymalizację logistyki, innowacje w opakowaniach oraz dzięki koncentracji na produktach ekologicznych, e-commerce staje się coraz bardziej zrównoważony. Choć wyzwania pozostają, postępy w tej dziedzinie są obiecujące i wskazują na możliwość harmonijnego współistnienia rozwoju gospodarczego z ochroną środowiska.