Pomysł wystawy zrodził w 2019 r. i nawiązuje do projektu ekscentrycznego kolekcjonera, hr. Ignacego Karola Korwin-Milewskiego, który pod koniec XIX wieku poprosił najwybitniejszych polskich malarzy swojej epoki o stworzenie autoportretów. Muzeum Narodowe w Warszawie odkupiło od spadkobierców jego imponującą kolekcję obejmującą m.in. słynne „Babie lato” Józefa Chełmońskiego i „Stańczyka” Jana Matejki.
– My również poprosiliśmy 10 artystek i 10 artystów o stworzenie swoich autoportretów, nie narzucając żadnych ograniczeń – powiedział Tomasz Jeziorowski, kurator wystawy „Autoportrety”.
Na zaproszenie MNW odpowiedzieli: Paweł Althamer, Mirosław Bałka, Agnieszka Brzeżańska, Rafał Bujnowski, Barbara Falender, Izabella Gustowska, Zuzanna Janin, Łukasz Korolkiewicz, Katarzyna Krakowiak-Bałka, Zbigniew Libera, Rafał Milach, Jarosław Modzelewski, Agnieszka Polska, Katarzyna Przezwańska, Karol Radziszewski, Joanna Rajkowska, Wilhelm Sasnal, Jadwiga Sawicka, Aleksandra Waliszewska i Artur Żmijewski.
Wszystkie prace z wystawy „Autoportrety” są prezentowane po raz pierwszy. Twórcy nie byli ograniczeni żadnymi warunkami wstępnymi w zakresie techniki wykonania czy sposobu (re)prezentacji, nie zostały im także narzucone wymiary ani układ kompozycyjny. Jedynym wymaganiem była unikatowość dzieła.
Artyści i artystki wybrali zróżnicowane formy i media sztuk wizualnych, m.in. malarstwo, rysunek, rzeźbę, fotografię, wideo, instalację i instalację dźwiękową. Dzieła reprezentują więc szerokie spektrum najnowszych nurtów sztuki, poruszają temat redefinicji roli artysty, dzieła sztuki i samej instytucji muzeum.
Twórcy prowadzą subtelną grę z własnym wizerunkiem. W części prezentowanych prac widać wręcz próbę ucieczki od tradycyjnie pojmowanego autoportretu poprzez zaznaczenie pozornej nieobecności autora. Artyści w sposób dosłowny odwracają się od widza, przyglądają położeniu gwiazd w dniu swoich narodzin, bądź akcentują fizyczność ciała w kontrze do wartości metafizycznych. Pokazują, że autoportret można stworzyć np. odgłosami codzienności lub przestrzenią, którą wypełnia ciało. Ukryta bądź nieobecna twarz stwarza poczucie uniwersalności wizerunku, nakłania do uważności i refleksji oraz osobistej interpretacji.
„Autoportrety” to projekt realizowany wspólnie ze Stowarzyszeniem Przyjaciele MNW – organizacją pożytku publicznego, która stale wspiera działalność Muzeum. Stowarzyszenie, zachęcone przez Łukasza Gawła, dyrektora MNW w latach 2020-24, zebrało wśród swoich sympatyków, partnerów i członków pieniądze na zakup dzieł – m.in. podczas charytatywnych aukcji dzieł sztuki i uroczystych kolacji dobroczynnych – a następnie przekazało kolekcję do zbiorów Muzeum. Wspólnie ze Stowarzyszeniem Przyjaciele MNW patronat nad wydarzeniem objął Impact.