Podatkowy Polski Ład i jego różnego rodzaju zawiłości, nieobejmujące przy tym wyłącznie zobowiązań wobec fiskusa, sprawiły, że osoby prowadzące działalność gospodarczą na własny rachunek stanęły przed nie lada wyzwaniem – pozostać przy dotychczasowej formie opłacania podatku dochodowego od osób fizycznych (PIT) czy ją zmienić. Niektórzy przedsiębiorcy mogą na takim „rozstaniu” sporo zyskać, aczkolwiek wyliczenie korzyści nie jest wcale proste. W kalkulacjach trzeba wziąć pod uwagę wiele wskaźników – nowe zasady opłacania składki zdrowotnej, inne progi dochodowe skali podatkowej i wysokość tzw. kwoty wolnej, zmiany stawek ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych. Jest co analizować i liczyć, ale czasu na to zbyt wiele nie ma. Przejście na inny rodzaj opodatkowania, z którego podatnik miałby korzystać w roku podatkowym, jest możliwe tylko w określonych terminach.
– Kartowicze muszą to zrobić najwcześniej, jeszcze w styczniu – zwraca uwagę Joanna Szlęzak-Matusewicz, doradca podatkowy, partner w Taxeo Komorniczak i Wspólnicy.
Warto wiedzieć, że przedsiębiorcy, którzy chcieliby od tego roku opłacać PIT kartą podatkową, takiej możliwości już nie mają. Polski Ład znosi tę formę opodatkowania. Mogą z niej korzystać tylko podatnicy, którzy w zeszłym roku w ten sposób rozliczali się z fiskusem z prowadzonej działalności. Jeśli teraz z tego zrezygnują, odwrotu nie ma. Ponowne przejście na kartę nie wchodzi w grę.
Co wziąć pod lupę
– Decyzja o formie opodatkowania powinna być dobrze przemyślana, bo dotyczy całego roku podatkowego. Jeżeli podatnik dokona niewłaściwego wyboru, będzie mógł zmienić go dopiero z początkiem nowego roku kalendarzowego. Przedsiębiorcy powinni zatem wziąć pod uwagę wysokość przychodów przewidywanych w 2022 r. i koszty, jakie mogą ponieść, a także możliwość skorzystania z ulg i preferencyjnego rozliczenia przewidzianego dla małżonków i osób samotnie wychowujących dzieci – podpowiada doradca z Taxeo.
Jak podkreśla, zasadniczo optymalną będzie oczywiście ta forma opodatkowania, w której obciążenia podatkowe będą najniższe, przy czym optymalizować należy nie tylko podatek, ale też składkę zdrowotną.
– Od 2022 r. ta druga danina, jako że już nie podlega odliczeniu od podatku, stanowi w rzeczywistości dodatkowe obciążenie. W każdym razie podatnik, który staje przed wyborem formy opodatkowania na ten rok, powinien dokonać prostej symulacji obciążeń w trzech możliwych formach opodatkowania – mówi Joanna Szlęzak-Matusewicz.
Do rozważenia przedsiębiorcy mają zatem zasady ogólne, podatek liniowy i ryczałt ewidencjonowany. Kartowiczom pozostaje jeszcze porównanie, czy opłaci im się kontynuowanie dotychczasowego sposobu rozliczeń PIT.
„Trójpak” do wyboru
Zasady ogólne oznaczają opłacanie PIT od dochodu, czyli przychodu pomniejszonego o koszty uzyskania przychodu. Dochód ten podlega opodatkowaniu przy zastosowaniu skali podatkowej ze stawkami 17 proc. i 32 proc. Dodatkowo przedsiębiorcy zapłacą składkę zdrowotną w wysokości 9 proc. dochodu. Ta forma opodatkowania umożliwia skorzystanie m.in. ze wspomnianej kwoty wolnej (podniesionej do poziomu 30 tys. zł), tzw. ulgi dla klasy średniej czy preferencyjnego opodatkowania dla małżeństw lub osób samotnie wychowujących dzieci.
W liniowym PIT dochód również podlega opodatkowaniu, ale płacony jest według jednolitej stawki, wynoszącej 19 proc. Nie ma natomiast możliwości skorzystania ani z kwoty wolnej, ani z ulg. Podatnik objęty tym podatkiem także będzie opłacać składkę zdrowotną liczoną od dochodu, ale w wysokości 4,9 proc.
Poznaj program konferencji online “CFO Excellence 2022”, 20 stycznia >>
Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych zdecydowanie odróżnia się od wymienionych dwóch form opodatkowania. Przede wszystkim opodatkowaniu podlegają wyłącznie przychody. Koszty dla celów podatkowych w ogóle nie są brane pod uwagę. Jest kilka stawek tego zryczałtowanego PIT, a wahają się one od 2 proc. do 17 proc. w zależności od rodzaju prowadzonej działalności. Od tego roku część podatników będzie też mogła płacić niższy ryczałt. Dla usług zdrowotnych czy architektonicznych obniżono bowiem stawkę 17 proc. do 14 proc., a dla np. programistów z 15 proc. do 12 proc. To z pewnością stanowi zachętę, jednak, jak zauważają prawnicy, podatnik musi też ocenić, w jakim stopniu będzie obciążony składką zdrowotną, którą dla ryczałtowców ustalono według innych zasad niż dla pozostałych podatników.
Joanna Szlęzak-Matusewicz mówi, że w tym przypadku stawka zdrowotna ma charakter relatywnie stały. Wynosi miesięcznie ok. 300 zł, ok. 550 zł oraz ok. 950 zł w zależności od progów przychodów osiąganych przez podatnika.
Nowy plan podatkowy
Regułą w opodatkowaniu PIT jest to, że jego podstawową formę stanowią zasady ogólne (czyli skala podatkowa). W związku z tym startujący przedsiębiorca właśnie nią jest objęty z automatu. Jeśli woli wybrać inny sposób rozliczeń, musi złożyć naczelnikowi urzędu skarbowego pisemny wniosek. Zmian można dokonać również poprzez Centralną Ewidencję i Informację o Działalności Gospodarczej (CEiDG), obecnie dostępną na stronie www.biznes.gov.pl.
– Wystarczy wejść w zakładkę „zmień dane w CEIDG” i po wybraniu odpowiednich pól w kreatorze zmienić formę opodatkowania – podpowiada doradca z Taxeo.
Formalności należy dopełnić do 20. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym podatnik osiągnął pierwszy w roku podatkowym przychód albo do końca roku podatkowego, jeżeli pierwszy taki przychód został osiągnięty w grudniu. Jeżeli podatnik osiągnął przychód w styczniu, ma czas na zmianę zasad opodatkowania do 20 lutego. Krótszy termin obowiązuje wspomnianych kartowiczów. Jeżeli postanowią oni przejść na inną formę opodatkowania w 2022 r., zmiany muszą dokonać do 20 stycznia.
– Zmieniony sposób opodatkowania dotyczy całego roku, dlatego już dochody lub przychody styczniowe będą objęte nową formą – podkreśla Joanna Szlęzak-Matusewicz.
Wyjaśnia, że jeżeli jednak podatnik zamierza rozliczać się z fiskusem na dotychczasowych zasadach, nie musi składać żadnych dodatkowych oświadczeń ani wniosków. Dokonany wybór pozostaje aktualny także w latach następnych, chyba że podatnik utraci do niego prawo, co jest możliwe np. po przekroczeniu limitu przychodów uprawniających do ryczałtu, czyli kwoty odpowiadającej 2 mln EUR.
Przedsiębiorcy powinni mieć świadomość, że po zmianie formy opodatkowania muszą opłacić składkę zdrowotną według zasad powiązanych z danym podatkiem.
– Od 2022 r. ZUS należy rozliczać do 20 dnia każdego miesiąca, co pokrywa się również z datą zmiany formy opodatkowania. Podatnicy rozliczający się na skali i podatku liniowym za styczeń jeszcze będą mieli za podstawę 75 proc. przeciętnego wynagrodzenia za ubiegły rok. Dochód ze stycznia stanie się ich podstawą składki za luty. Przy ryczałcie ewidencjonowanym nie ma takiego miesięcznego przesunięcia i już za styczeń należy opłacić składkę według zmienionych reguł – wyjaśnia Piotr Juszczyk, główny doradca podatkowy w firmie doradczej inFakt.
Dodaje, że nie trzeba przy tym dokonywać odrębnego zgłoszenia.
– Dokumentem takim będzie ogólny dokument rozliczeniowy czyli DRA, a jeśli ktoś zatrudnia pracowników, dodatkowo RCA – mówi Piotr Juszczyk.
Ponadto dementuje plotki, że Polski Ład wprowadził zmiany nie tylko w składkach zdrowotnych, ale też i w ubezpieczeniach społecznych, pozbawiając przedsiębiorców możliwości korzystania z dotychczasowych preferencji.
– Takich zmian nie ma. Przedsiębiorcy nadal mogą korzystać z ulg w składkach innych niż zdrowotna. Ulga na start, ZUS preferencyjny oraz ZUS plus pozostają – uspokaja ekspert inFakt.