Obywatele Ukrainy mogą pracować w Polsce, jeśli są tutaj legalnie i posiadają ważny tytuł pobytowy lub przebywają tu od 24 lutego 2022 r. w związku z wojną, jaka się toczy za naszą wschodnią granicą i deklarują zamiar pozostania w naszym kraju. Oznacza to, że obcokrajowiec powinien posiadać zezwolenie na pobyt stały lub czasowy, paszport (w przypadku wjazdu i pobytu na terytorium naszego kraju w ruchu bezwizowym) lub zaświadczenie o korzystaniu z ochrony czasowej wydane przez Urząd do Spraw Cudzoziemców.
- W 2022 r. wprowadzono specjalne przepisy, które umożliwiają obywatelom Ukrainy legalne zatrudnienie w Polsce bez konieczności posiadania zezwolenia na pracę. Ci, którzy mają prawo do pobytu nad Wisłą, mogą podejmować pracę na takich samych zasadach, jak nasi rodacy – mówi Artur Gregorczyk, prezes zarządu firmy Legalito, która pomaga legalizować pobyt i pracę cudzoziemców.
Zgodnie z przepisami
Co musi zrobić przedsiębiorca, który chce zatrudnić obywatela Ukrainy? Zgodnie z prawem musi podpisać z nim umowę – cywilnoprawną lub o pracę. Zanim jednak to zrobi, powinien przedstawić mu jej tłumaczenie na język dla niego zrozumiały. Niekoniecznie musi to być ukraiński.
Tworząc treść umowy, pracodawca powinien pamiętać o kilku kwestiach. Po pierwsze, zgodnie z prawem wynagrodzenie wypłacane Ukraińcowi nie może być niższe niż minimalna pensja lub stawka godzinowa. Po drugie, przedsiębiorca musi zawrzeć z cudzoziemcem umowę w formie pisemnej, która uwzględnia warunki zawarte w powiadomieniu złożonym do urzędu pracy. Poza tym wymiary czasu pracy lub liczba godzin nie mogą być mniejsze niż wskazano w powiadomieniu.
Poza tym przedsiębiorca musi zgłosić pracownika do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (ZUS) – ma na to siedem dni. Obowiązkiem pracodawcy jest również zapewnienie podwładnemu odpowiedniego szkolenia BHP. Kluczowe znaczenie ma również obowiązek weryfikacji legalności pobytu obywatela Ukrainy w Polsce. Jeśli przyjechał on nad Wisłę 24 lutego 2022 r. lub później w związku z wojną w Ukrainie i korzysta z ochrony czasowej, jego zatrudnienie można zalegalizować wyłącznie na podstawie powiadomienia o podjęciu pracy. Przedsiębiorca w takim przypadku nie może zatrudnić obywatela Ukrainy w inny sposób, na przykład przesyłając oświadczenie o powierzeniu pracy.
Kto nie podlega obowiązkowi
Co w dalszej kolejności powinien zrobić właściciel firmy?
- Przedsiębiorca jest zobowiązany zgłosić zatrudnienie do powiatowego urzędu pracy (PUP) w ciągu siedmiu dni od rozpoczęcia pracy. Zgłoszenie odbywa się elektronicznie przez portal praca.gov.pl. Warto jednak pamiętać, że nie wszyscy obywatele Ukrainy podlegają temu obowiązkowi – mówi Artur Gregorczyk.
Z przepisów wynika bowiem, że cudzoziemcy, którzy osiadają tytuł do legalnego pobytu w Polsce i nie korzystają z ochrony czasowej, mogą zostać zatrudnieni zarówno na podstawie powiadomienia, oświadczenia o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi albo zezwolenia na pracę. Dotyczy to więc obywateli Ukrainy, którzy przebywają w Polsce na podstawie ważnej wizy i zezwolenia na pobyt. Warto jednak pamiętać o pewnej kwestii. Przedsiębiorca, który podpisał umowę z cudzoziemcem posiadającym zezwolenie jednolite musi poinformować urząd pracy o jego zatrudnieniu, jeśli decyzja w tej sprawie zawiera wymóg powiadomienia o tym tejże instytucji.
- Choć przepisy dotyczące pracy obywateli Ukrainy w Polsce wydają się być proste, w rzeczywistości łatwo się w nich pogubić – zwłaszcza że często się zmieniają. Właśnie dlatego warto skonsultować się ze specjalistą ds. legalizacji zatrudnienia cudzoziemców – uważa prezes zarządu Legalito.
Wsparcie ze strony specjalistów może ochronić przedsiębiorców przed ewentualnymi karami, a te mogą być dotkliwe.
- Nielegalne zatrudnienie wiąże się z wysokimi karami finansowymi – od 1 tys. do nawet 30 tys. zł. Powtórne naruszenie przepisów o zatrudnieniu cudzoziemców w ciągu dwóch lat skutkuje dodatkowymi sankcjami, takimi jak odmowa wydania zezwoleń na pracę czy kart pobytu dla przyszłych pracowników - przypomina Krzysztof Inglot, założyciel Personnel Service.