Po akcesji zmienił się krąg krajów, z którymi polscy przedsiębiorcy mogą handlować na preferencyjnych zasadach.
1 maja przestały obowiązywać preferencyjne umowy zawarte przez Polskę. Nasz kraj musi teraz stosować postanowienia porozumień zawartych przez UE.
Zmiany dotyczą przede wszystkim zakresu krajów i regionów. System preferencji jest przy tym bardzo rozbudowany i praktycznie dotyczy większości państw świata. Natomiast zasady dokumentowania pochodzenia towarów i jego ustalania są zbliżone do tych, jakie występowały w Polsce. Niezależnie od tego postanowienia dotyczące poszczególnych umów mogą różnić się szczegółami. Dlatego też istotne jest, aby przed podjęciem decyzji o współpracy z kontrahentem zagranicznym, przedsiębiorca dokonał analizy umowy preferencyjnej z danym krajem lub regionem.
Unia zawarła jednostronne porozumienia (preferencje udzielane są przez UE jednostronnie) i typowe porozumienia preferencyjne (wzajemne, ustanawiające strefy wolnego handlu). Są one oparte na pochodzeniu towarów korzystających z preferencji taryfowych (porozumienia dotyczące unii celnej z Turcją, Andorą i San Marino nie są do nich zaliczane). Każde z nich posiada podstawę prawną w rodzaju preferencyjnego porozumienia lub specjalnych postanowień w rozporządzeniu komisji (WE) nr 2454/93 z 02.07.1993 r.
Co daje Unia
Do najważniejszych porozumień jednostronnych należą:
- Ogólny System Preferencji (GSP), z którego korzystają różne kraje, wobec których Polska dotychczas nie stosowała tego typu preferencji, np. Rosja, Ukraina, Białoruś,
- system ACP dotyczący krajów Afryki, Karaibów i Pacyfiku,
- pozostałe preferencyjne postanowienia dotyczące:
— krajów i terytoriów zamorskich (OCT),
— Ceuty i Melilli,
— zachodnich Bałkanów (Serbia i Czarnogóra, Albania, Bośnia i Hercegowina).
Porozumienia bilateralne
Od 1 maja przestały istnieć umowy o wolnym handlu zawarte przez Polskę z UE, Litwą, Łotwą, Estonią, Czechami, Słowacją, Węgrami, Słowenią. Niektóre umowy z krajami EFTA, Rumunią, Bułgarią, Izraelem, Chorwacją, Wyspami Owczymi i Turcją zastąpiły porozumienia, których stroną jest wspólnota.
Na podkreślenie zasługuje fakt, że pojawiły się umowy o wolnym handlu z nowymi krajami. Należą do nich umowy z Macedonią, Algierią, Egiptem, Jordanią, Libanem, Marokiem, Palestyną, Syrią, Tunezją, Chile, Meksykiem, Republiką Południowej Afryki.
W zakresie unijnych porozumień dwustronnych na uwagę zasługują umowy o unii celnej z Turcją, Andorą, San Marino. W dwóch pierwszych przypadkach nie są one pełne. Unia celna z Turcją nie obejmuje wyrobów z węgla i stali, a także nieprzetworzonych towarów rolnych, z Andorą — dotyczy tylko towarów przemysłowych.
EOG z wyjątkami
Po 1 maja Polska została włączona do umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym (EOG) pomiędzy Unią Europejską i niektórymi krajami EFTA, czyli Norwegią, Islandią i Lichtensteinem (trwają prace ratyfikacyjne zmierzające do przyjęcia nowej umowy o EOG).
Należy zwrócić uwagę, że Szwajcaria nie jest stroną tego porozumienia. Preferencyjny handel odbywa się tu na podstawie dwustronnej umowy z tym krajem.
Co z pochodzeniem
W kontekście preferencyjnych umów, przy określaniu pochodzenia towarów eksportowanych ze wspólnoty, należy ją traktować jako całość. Nie ma znaczenia liczba krajów członkowskich zaangażowanych w wytworzenie produktów. Eksporterzy towarów z UE i władze celne muszą dysponować kompletnymi informacjami przy ustalaniu pochodzenia towarów. Muszą one określać szczegóły dotyczące użytych materiałów pochodzących i niepochodzących w procesie wytworzenia.
Dlatego też dla celów eksportu z Unią Europejską konieczne jest dostarczenie eksporterowi tzw. deklaracji dostawcy, zgodnie ze wzorem określonym w rozporządzeniu rady (WE) nr 1207 z 11 czerwca 2001 r.
Jolanta Wąsowska dział doradztwa podatkowego PricewaterhouseCoopers