Walka z lichwą

Taktyka dmuchania na zimne zmroziła branżę pożyczkową. Zespół roboczy zarekomendował dwie zmiany w przepisach, które bezpośrednio uderzają w jej biznes. Po pierwsze, ustalenie limitu dla łącznych kosztów karnych opłat, które można nałożyć na dłużnika. Dzisiaj właściwie nie ma takich ograniczeń ani na rynku pożyczkowym, ani w bankach, co prowadzi do patologicznych sytuacji — bywa, że klient zalegający ze spłatą 30 zł za rachunek bankowy dostaje list z upomnieniem, którego koszt przewyższa wartość zadłużenia.

„Celem regulacji jest wyeliminowanie odsetek nadmiernych (lichwiarskich)” — pisząautorzy raportu i proponują ustalenie maksymalnego pułapu opłat na poziomie odsetek ustawowych.

— W przypadku naszego rynku, gdzie mamy krótkoterminowe pożyczki i średnia kwota pożyczki jest tak niska, ograniczenie wszystkich opłat z tytułu zaległości do czterokrotności stopy lombardowej to nic innego jak motywacja dla klientów opóźniających się ze spłatą, żeby dalej nie płacili — mówi Loukas Notopoulos, szef Vivus Finanse. Limit dla opłat za listowne monity dotkliwie uderza w interesy firm pożyczkowych — głównie działających w internecie, oraz w tzw. chwilówki, natomiast nokautujący skutek może mieć rekomendacja dotycząca górnego limitu dla łącznych kosztów pożyczki.

„Propozycja regulacji zakłada, by wszelkie koszty (…) nie przekraczały górnego limitu określonego w ustawie o kredycie konsumenckim” — zalecają autorzy raportu. Pułap ten wynosi czterokrotność stopy lombardowej.

— Wprowadzenie górnego limitu jest pomysłem z kategorii delegalizacji gier losowych w internecie. Jedynym efektem takiego posunięcia będzie zlikwidowanie legalnych pożyczek i zamknięcie firm działających w Polsce wraz ze wszystkimi tego konsekwencjami — twierdzi Loukas Notopoulos.

Brytyjski wzór

Autorzy raportu zalecają też objęcie branży pożyczkowej kuratelą UOKiK, wprowadzenie obowiązku rejestracji oraz wymogów kapitałowych dla firm zajmujących się taką działalnością.

— Rekomendacje te wychodzą naprzeciw naszym postulatom, choć uważamy, że umiejscowienie nadzoru w KNF byłoby właściwsze. Co do wskazań dotyczących limitu kosztów uważamy, że odpowiedzialny regulator najpierw powinien zbadać rynek, zewidencjonować i opisać działające na nim firmy, a później wprowadzać regulacje — mówi Andrzej Roter, szef Konferencji Przedsiębiorstw Finansowych.

Jako wzór do naśladowania podaje brytyjski Office of Fair Trade, który trzy lata temu też szykował się do walki z wysokim oprocentowaniem, ale po długich dyskusjach uznał, że limity cen pożyczek wcale nie przysłużą się w ostatecznym rozrachunku konsumentom, bo mogą ograniczyć im dostęp do pożyczek, doprowadzić do wycofania niektórych produktów z rynku lub w ogóle wyjścia firm z tego biznesu. Trzeba jednak dodać, że od kilku miesięcy dyskusja o konieczności wprowadzenia ograniczeń rozgorzała na Wyspach na nowo.

Jak to robią w innych krajach

POLSKA

ograniczenie wysokości oprocentowania do czterokrotności stopy lombardowej.

AUSTRALIA

od tego roku prowizje od kredytu poniżej 2 tys. UAD nie mogą przekraczać 20 proc. jego wartości, a oprocentowanie 4 proc. miesięcznie. Dla większych kredytów limit kosztów wynosi 48 proc. Zakazane są pożyczki poniżej 15 dni.

KANADA

limit rocznych kosztów to 60 proc. wartości kredytu.

CZECHY

przygotowania do wprowadzenia limitu oprocentowania pożyczki na poziomie trzykrotności oprocentowania kredytu bankowego.

IRLANDIA

200-procentowy pułap.

SŁOWENIA

górny poziom kosztów — 200 proc.

NIEMCY

dwukrotność średniego oprocentowania w sektorze bankowym.

FRANCJA

wysokość limitu ustalana jest kwartalnie.

Limity cenowe obowiązują również m.in. w wielu stanach USA, we Włoszech, w Szwajcarii i Finlandii

Źródło: „Wpływ wprowadzenia limitu na łączne koszty pożyczek na rynek i konsumentów”, uniwersytet w Bristolu