Tak wynika z nowelizacji ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, podatku dochodowym od osób prawnych oraz o swobodzie działalności gospodarczej. Jest to zmiana wpisująca się w nurt obecny w wielu europejskich krajach, które ograniczają płatności gotówkowe, aby walczyć z szarą strefą. Niemniej, jak wynika z uzasadnienia do ustawy, głównym celem zmian ma być zwiększenie pewności obrotu gospodarczego oraz zapewnienie transparentności dokonywanych transakcji.
Nowelizacja przewiduje przede wszystkim ponadczterokrotną obniżkę progu, od którego istnieje obowiązek regulowania należności poprzez rachunek płatniczy. Obecnie obowiązek przeprowadzania transakcji w formie bezgotówkowej dotyczy płatności realizowanych w ramach prowadzonej działalności gospodarczej, których wartość bez względu na liczbę wynikającej z nich płatności przekracza kwotę 15 tys. EUR. Wraz z wejściem w życie zmian próg zostanie obniżony do 15 tys. zł. Jednocześnie zmiany obejmą zagadnienia dotyczące kosztów uzyskania przychodu. Od 1 stycznia 2017 r. podatnicy nie będą mogli zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów kosztu w tej części, w jakiej płatność dotycząca transakcji została dokonana bez pośrednictwa rachunku płatniczego lub też będą zmuszeni do zwiększenia przychodu w przypadku braku możliwości zmniejszenia kosztów.
Zgodnie z przepisami przejściowymi nowe regulacje będą mieć zastosowanie do płatności dokonywanych w roku podatkowym rozpoczynającym się po 31 grudnia 2016 r. Nie obejmą zatem transakcji dokonanych po 1 stycznia 2017 r. objętych rokiem podatkowym rozpoczętym w trakcie 2016 r. Jednocześnie nowelizacja nie będzie mieć zastosowania do płatności wynikających z transakcji zawartych przed 1 stycznia 2017 r., jeżeli ich wartość nie przekraczałaby dotychczas obowiązującego progu. Wprowadzane zmiany wpłyną również na podatników starających się o wcześniejszy zwrot podatku VAT. Poprzez zmniejszenie progu transakcyjnego będą oni zmuszeni do wykazywania w deklaracjach podatkowych kwot podatku wynikających z faktur objętych transakcjami już od 15 tys. zł.
Prawdziwym problemem wynikającym z mających niedługo wejść w życie regulacji może być wyeliminowanie z rynku rozliczeń polegających na wzajemnym umarzaniu wierzytelności w sytuacji kompensaty, kiedy obie strony transakcji są jednocześnie w stosunku do siebie wierzycielami oraz dłużnikami (datio in solutum). Zagrożone nowymi przepisami są przed wszystkim transakcje takie jak np. wymiana barterowa, wydanie nieruchomości w zamian za udziały, netting czy bezgotówkowy cash–pooling o wartości przekraczającej 15 tys. zł. W przypadku takich umów nie dochodzi bowiem do zapłaty w formie gotówkowej czy bezgotówkowej, ale do wzajemnego potrącenia zobowiązań. Wobec tego w świetle nowych przepisów istnieją wątpliwości, czy transakcje tego typu podatnik będzie mógł zaliczyć do kosztu uzyskania przychodu. W tym względzie w stosunku do planowanych lub zrealizowanych w przeszłości transakcji kompensacyjnych należy przeanalizować zapisy umowne i ewentualnie rozważyć wystąpienie z wnioskiem o interpretację indywidualną.