Erste ma perłę w koronie

W przypadku dużych transakcji na rynku bankowym rzadko dochodzi do zaskoczeń. Zazwyczaj są to procesy długotrwałe, lista oferentów często jest znana, a zwycięzca typowany z dużym prawdopodobieństwem trafienia. Ze sprzedażą Santander Banku Polska jest inaczej. Tydzień temu Erste Group Bank z Austrii ogłosił chęć kupna 49 proc. Ledwie sprzedający, Banco Santander, potwierdził otrzymanie oferty, a już jest pozamiatane.
Według naszych ustaleń tempo sprzedaży zaskoczyło innych potencjalnych nabywców. Strona polska nie zdążyła nawet złożyć oferty. Jeszcze przed weekendem majowym sprawa była otwarta, a w poniedziałek, 4 maja, było po wszystkim. Austriacka grupa kupuje 49 proc. banku i połowę akcji Santander TFI. Wartość całej transakcji to 7 mld EUR - 6,8 mld EUR za bank i ok. 200 mln EUR za TFI. Erste w całości finansuje zakup z własnych zasobów. Płaci 584 zł za jedną akcję Santander Banku Polska, co oznacza, że w polskiej walucie transakcja dotycząca notowanej na GPW spółki jest warta 29,2 mld zł.

- Jest to w gruncie rzeczy prosty deal. Oferent potrzebuje pieniędzy, kupujący bardzo chce wejść na rynek. Dobrą robotę zrobił pośrednik, czyli JP Morgan. I po transakcji – mówi jeden z naszych rozmówców.

Kilkunastoletnie podchody

Szybkie tempo zamknięcia negocjacji jest częścią wieloletniej strategii grupy Erste wchodzenia na polski rynek – langsam aber sicher. Przejęcie banku nad Wisłą było dla Austriaków marzeniem od dobrych 25 lat. Erste to stosunkowo młoda grupa bankowa o dość typowych, jak na Europę Zachodnią, korzeniach mocno osadzonych w bankowości spółdzielczej. Podobne pochodzenie ma bratni Raiffeisen International Bank, Credit Agricole czy Rabobank w Holandii. Erste przepoczwarzył się w bank komercyjny dopiero w latach 90. ubiegłego wieku. W 1997 r. wszedł na wiedeńską giełdę, a rok później kupił pierwszy zagraniczny bank - na Węgrzech. W 2000 r. dokonał kolejnych dwóch niezwykle wartościowych transakcji, przejmując największe banki Czech i Słowacji. Pięć lat później kupił lidera rynku rumuńskiego – niedawno spadł na drugie miejsce. Grupa ma też aktywa w Chorwacji i Serbii.
Erste od zawsze patrzył na Polskę jako rynek, na którym musi być. Kryzys 2008 r. wymusił jednak schowanie marzeń do szuflady. Grupa wpadła w tarapaty i posiłkowała się rządową pomocą. W 2012 r. bank spłacił zobowiązania wobec podatników. Sprzedał bank w Ukrainie i znowu zaczął uważnie obserwować Polskę, gdzie po kryzysie Lehman Brothers trwała wyprzedaż banków. Erste był mocno zainteresowany przejęciem Aliora, potem brał udział w negocjacjach przy BGŻ, przyglądał się Eurobankowi. Żadnego targu jednak nie dobił. Andreas Treichl, kierujący Erste Group Bankiem od 1997 r., był zdecydowanym przeciwnikiem przepłacania za polskie banki, które uważał za wyceniane za wysoko. W 2019 r. odszedł z grupy. Peter Bosek, prezes od lata ubiegłego roku, postawił sobie cel - przejęcie dużego banku w Polsce.
Jest to pierwsza od dwóch dekad transakcja skutkująca wejściem na rynek zupełnie nowego inwestora. Fuzje i przejęcia z ostatnich lat przeprowadzały banki już działające na rynku. Poprzednikiem Erste, czyli zupełnie nowym inwestorem, był Banco Santander. Po kryzysie 2008 r. Hiszpanie odkupili od amerykańskiej grupy AIG konsumencki bank o tej samej nazwie. Później dokupili BZ WBK. AIG Bank, przemianowany później na Santander Consumer Bank, zostanie zresztą przy Hiszpanach. Jest to wyspecjalizowany podmiot o mocnej pozycji na rynku kredytów konsumpcyjnych, o stosunkowo niewielkich aktywach w wysokości 26 mld zł.

Co transakcja oznacza dla rynku

Erste jest jednym z dwóch liczących się austriackich banków. Drugim jest Raiffeisen International Bank – jego zupełne przeciwieństwo. RIP rozwija międzynarodowy biznes w bardzo agresywny sposób, czego skutki możemy obecnie obserwować: banki na Białorusi i w Rosji, z których albo nie potrafi, albo nie chce się wycofać. W Polsce Raiffeisen poniósł całkowitą klęskę. Otworzył u nas jeden z pierwszych prywatnych banków już w 1992 r. Potem dokupił Polbank EFG, tak mocno obciążony kredytami frankowymi, że w 2018 r. Austriacy musieli sprzedać cały biznes nad Wisłą – oprócz portfela kredytów walutowych, który obsługują do dziś.
Erste natomiast bardzo rozważnie prowadzi bankowy biznes, oparty na spójnej strategii, realizowanej na wszystkich rynkach. Grupa nie kojarzyła się w przeszłości z innowacyjnością, bo miała w tym obszarze spore zaległości, jednak mocno się podciągnęła i nadrobiła dystans do najlepszych na tym polu. Znakiem firmowym banku jest George – aplikacja do bankowości mobilnej, wymyślona w Austrii i z sukcesem wdrożona na lokalnych rynkach. W Czechach, na Słowacji i w Rumunii, gdzie przez lata dominował oddziałowy model obsługi, Erste bardzo mocno edukuje klientów i zachęca do przechodzenia do kanałów zdalnych, wykorzystując do tego George’a – ze sporym sukcesem.

Hasłem przewodnim grupy na wszystkich rynkach są oszczędności. Bank edukuje i zachęca klientów do utrzymywania poduszki bezpieczeństwa finansowego co najmniej na trzy miesiące. Prowadzi kampanie i akcje edukacyjne w zakresie gromadzenia i pomnażania oszczędności. Po stronie klientów firmowych mocno wspiera innowacyjne branże.
– Na rynek wchodzi stabilny gracz, który zostanie tu na długo. I to dla wszystkich jest dobre. Nie spodziewam się agresywnych promocji cenowych i przyciągania klientów za wszelką cenę, co zawsze destabilizuje rynek – mówi jeden z bankowców.
– Siłą Erste jest konsekwencja i długofalowa strategia rozwoju. Nie jest to tak znany globalny brand jak Banco Santander, jednak nie jest to też gracz egzotyczny, bardzo dobrze zna i czuje rynki w naszej części Europy – mówi jeden z naszych rozmówców.
Inny bankowiec podkreśla, że Erste stanowi strategiczne zagrożenie dla PKO BP i Pekao.

Co transakcja oznacza dla banku

Jednego i rynek, i pracownicy banku powinni spodziewać się po fuzji – rebrandingu. Grupa Erste nie ma wielkich ciągot do narzucania swojego logo lokalnym spółkom córkom – swoje szyldy utrzymały banki w Czechach, na Słowacji i w Rumunii. Trudno jednak oczekiwać, żeby nabywca utrzymał nazwę poprzedniego właściciela. Santander stosunkowo niedawno, bo w 2018 r., w sześć lat po zakupie, przemalował BZ WBK na swoje barwy. Była to jedna z bardziej udanych operacji wymiany szyldu, bo nowe logo i brand szybko przyjęły się na rynku. Erste nie będzie długo zwlekać z ich wymianą. Być może zastosuje wzorzec węgierski i nazwie polski nabytek Erste Bank Polska.
Na zmiany w zarządzaniu bankiem i w ofercie trzeba będzie zaczekać dłużej. Jedną z istotniejszych, wynikających wprost z warunków umowy sprzedaży Santander Banku Polska, będzie obsługa największych korporacji. Bank korzystał w tym zakresie ze wsparcia organizacyjnego i finansowego grupy, która ma w tym zakresie rozbudowane kompetencje. Z umowy inwestycyjnej wynika, że grupa Erste podpisała porozumienie o współpracy w tym obszarze z Banco Santander. Czas pokaże, jak to będzie wyglądać w praktyce. Wydaje się, że na tym polu może pojawić się szansa dla innych dużych banków działających w Polsce, np. BNP Paribas czy ING, którzy w przyszłości mogą przejmować największych lokalnych klientów Erste.
Pracownicy Santander Banku Polska raczej nie mają większych powodów do obaw, ponad typowy stres związany z okresem przejęcia władzy. Co więcej, po latach pracy dla właściciela, który w każdej chwili gotów był zawinąć się z Polski, przejście pod szyld grupy Erste może oznaczać gwarancję stabilności. Dla Santandera, coraz bardziej zapatrzonego w rynki latynoskie, Polska była jednym z wielu mniej istotnych biznesów. Dla Erste – biorąc pod uwagę wielkość przejmowanego banku i rynku – Polska będzie miała pozycję "home market".
– W wielu krajach Erste ma bardzo dobrą markę jako pracodawca. W Czechach jest postrzegany jako topowy na całym rynku, nie tylko w branży finansowej – mówi jeden z naszych rozmówców.
Charakterystyczną cechą Banco Santander był mocno korporacyjny sposób zarządzania, w ramach którego metropolia zawsze miała rację. Miało to negatywny wpływ na kreatywność i pomysłowość, które z kolei od zawsze charakteryzowały Santander Bank Polska. Widać to było szczególnie w obszarze bankowości mobilnej i internetowej.