Czym są i jak działają fundusze ETF?
ETF, czyli Exchange Traded Fund można traktować jako koszyk papierów wartościowych. Taki fundusz inwestuje w indeks, obligacje lub zbiór produktów. Wartość ETF z zasady więc podąża za cenami produktów bazowych. Jeśli przykładowo dany ETF bazuje na europejskich spółkach energetycznych, to jego wartość będzie rosła wraz ze wzrostem wartości tych spółek.
Udziały ETF-ów są przedmiotem obrotu giełdowego. Fundusz emituje papiery wartościowe, które są wykupowane przez inwestorów dysponujących kapitałem różnej wielkości. Z zebranych w ten sposób środków fundusz nabywa produkty bazowe.
Jakie są aktywa bazowe funduszy ETF?
Aktywa bazowe składające się na konkretny ETF mogą być przeróżne. Przykładowo Vanguard Growth ETF inwestuje w amerykańskie spółki z wysokim poziomem kapitalizacji. Z kolei iShares AEX UCITS ETF tyczy się 25 największych holenderskich spółek. Zasadniczo ETF-y inwestują w następujące instrumenty:
- Obligacje: fundusze ETF podążające za cenami wybranych obligacji.
- Surowce: w tym przypadku ETF naśladuje zmienność cen np. złota, srebra lub ropy naftowej.
- Akcje: dany fundusz ETF inwestuje w określone spółki giełdowe.
- Kryptowaluty: to względnie nowy rodzaj ETF-ów, który koncentruje się na bitcoinach oraz innych cyfrowych walutach.
Na rynku znaleźć można ETF-y indeksowe. To takie podążające za konkretnym indeksem. ETF tego typu może więc skupiać się np. na WIG20 lub na NASDAQ. Z kolei ETF-y sektorowe koncentrują się na konkretnych sektorach gospodarki, np. energetyce odnawialnej. Wyróżnić należy też ETF-y geograficzne skupiające się przykładowo na rynkach wschodzących.
Zróżnicowanie aktywów bazowych sprawia, że inwestycja w każdy poszczególny ETF ma odrębną specyfiką. Jeśli zainwestuje się w fundusz związany z obligacjami, to potencjał zysku, ale i ryzyko będzie mniejsze. Inna sytuacja ma miejsce, gdy postawi się na ETF będący miarą wyników akcji REIT lub surowców.
Gdzie można zainwestować w fundusz ETF?
W ETF-y można zainwestować na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie. Wybrać można przykładowo AMUNDI ETF na indeks S&P500, BETA ETF na indeks TBSP.Index lub ETF na indeks WIG20TR. Ten ostatni to po prostu odzwierciedlenie notowań 20 największych spółek emitowanych na GPW.
Dużo szerszą ofertę znajdzie się jednak poza polską giełdą. Symbole giełdowe związane z funduszami ETF są powszechnie notowane między innymi na NYSE, LSE i wszystkich innych dużych giełdach.
W jaki sposób zarządza się funduszami ETF?
Charakterystyczną cechą funduszy inwestycyjnych typu ETF jest zarządzanie pasywne. Osoby zarządzające takim funduszem czynią więc starania, by po prostu podążać za indeksem i aktywami bazowymi, na których się opierają.
Fundusze ETF są zarządzanie przez wielkie przedsiębiorstwa inwestycyjne. Przykładem jest tu amerykański BlackRock, który sprawuje pieczę nad funduszami ETF iShares. Sam tylko BlackRock umożliwia zainwestowanie w ponad 1000 ETF-ów. Jednym z najpopularniejszych jest iShares Core S&P 500 UCITS ETF. Takowy umożliwia zainwestowanie w 500 amerykańskich spółek z dużym poziomem kapitalizacji.
Jak skonstruowane są fundusze ETF?
Z założenia ETF-y mają podążać za instrumentami bazowymi. Sposoby osiągnięcia tego celu mogą nieco różnić się od siebie. Często sięga się po tzw. metodę replikacyjną. W takim przypadku zarządzający funduszem nabywają papiery wartościowe w odpowiednich proporcjach, by naśladować wartość indeksu giełdowego.
Jeśli ETF ma tyczyć się indeksu złożonego z np. tysięcy spółek, to nierzadko praktykuje się metodę próby reprezentatywnej. Wtedy to selekcjonuje się aktywa i nabywa tylko część aktywów wchodzących w skład konkretnego indeksu. Ta metoda ogranicza koszty i ułatwia zarządzanie funduszem.
W jaki sposób kupić jednostki funduszy ETF?
Jednostki uczestnictwa można kupić w trakcie trwania dowolnej sesji. Potrzeba do tego pośrednictwa brokera lub rachunku maklerskiego, który może być prowadzony przez dowolne biuro maklerskie.
Wystarczy kilkadziesiąt lub kilkaset złotych, by móc rozpocząć inwestowanie w fundusze ETF. Właśnie takie są kwoty minimalne potrzebne do zakupu pojedynczej jednostki wielu funduszy ETF.
Co wyróżnia ETF na tle innych instrumentów inwestycyjnych?
Poniekąd ETF-y działają tak, jak inne konwencjonalne fundusze inwestycyjne. Inwestor przekazuje zatem kapitał podmiotowi zarządzającemu, by w zamian otrzymać jednostki uczestnictwa. Odpowiedzialność za ich emisję ponosi fundusz stworzony przez Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych. Jednostka uczestnictwa jest udziałem w całkowitych aktywach funduszu.
Celem ETF-ów jest odzwierciedlenie zachowań indeksów giełdowych. Tymczasem FIO [Fundusz Inwestycyjny Otwarty] i FIZ [Fundusz Inwestycyjny Zamknięty] działają inaczej. W ich przypadku podmioty zarządzające realizują wybraną strategię. Mają wtedy nadzieje na osiągnięcie wyższego zysku niż przyjęty benchmark.
Istotne jest to, że udziały w funduszach ETF są przedmiotem obrotu giełdowego. Należy tu podkreślić, że papierem wartościowym jest jednostka uczestnictwa. Samo notowanie certyfikatów inwestycyjnych ETF przebiega tak samo, jak notowania akcji. Inwestorzy mogą nabywać i sprzedawać te papiery wartościowe podczas każdej sesji giełdowej. Poziom wyceny jest aktualizowany na bieżąco i charakteryzuje się wysoką płynnością.
Czy fundusze ETF wypłacają dywidendę?
Jednostki funduszy ETF są notowane na giełdzie tak jak akcje spółek akcyjnych. Pojawia się więc pytanie, czy inwestorzy mogą otrzymać dywidendę. Rzeczywiście jest to możliwe, choć odbywa się na nieco innych regułach.
De facto dywidendę odbiera sam fundusz. Wtedy to dany fundusz może wypłacić osiągnięty zysk swoim inwestorom. Dotyczy zwłaszcza amerykańskich ETF-ów. Trzeba tu jednak uwzględnić, że fundusz odbiera dywidendy w różnych momentach. Często więc osoby posiadające jednostki uczestnictwa ETF odbierają od funduszu skumulowane dywidendy np. dwa razy w roku. Fundusze nie zawsze wypłacają jednak dywidendy inwestorom. Uzyskane w ten sposób środki mogą bowiem zostać przeznaczone na reinwestycje.
Jakie są opłaty za inwestycję w ETF?
Z założenie fundusz ETF naśladuje indeksy. Stąd osoby zarządzające tymi funduszami nie muszą angażować wielu ludzi i zaawansowanej technologii do wyboru aktywów inwestycyjnych, co ogranicza koszty. W konsekwencji inwestorzy mogą liczyć na znacznie niższe opłaty.
Opłaty ponoszone na rzecz administrowania oraz zarządzania funduszem bywają wręcz symboliczne. Na rynku można znaleźć propozycje funduszy ETF, które rocznie od swoich klientów pobierają opłaty w wysokości ułamka procenta. To dużo mniej w porównaniu z tradycyjnymi funduszami.
W jaki sposób rozliczyć podatki?
Inwestycje w instrumenty finansowe oznaczają powstanie obowiązku podatkowego. Dotyczy to również funduszy inwestycyjnych ETF. Jeśli więc miejsce miała inwestycja, to należy się rozliczyć z Urzędem Skarbowym. Służy do tego formularz PIT-38.
Należy też pamiętać o konieczności rozliczenia podatkowego dywidendy, jeśli takową się otrzymało. Prawidłowy sposób rozliczeń zależy od paru czynników. Znacznie ma zwłaszcza to, czy inwestycja dotyczyła polskich, czy też zagranicznych ETF-ów.
Jakie zalety ma inwestycja w ETF?
Do największych zalet funduszy inwestycyjnych typu ETF należy:
- Dywersyfikacja ryzyka: nawet przy relatywnie niewielkiej inwestycji można oprzeć ryzyko inwestycyjne o szereg instrumentów inwestycyjnych.
- Niskie opłaty: w porównaniu do konwencjonalnych funduszy opłata roczna za ETF jest niska.
- Płynność: z zasady w każdym momencie trwania sesji można sprzedać lub kupić ETF-y.
- Szeroki wybór: w skali globalnej funkcjonuje kilka tysięcy funduszy inwestycyjnych typu ETF.
Inwestorzy cenią sobie ETF za przejrzystość. Dokładanie wiadomo, w co się inwestuje.
Z jakim ryzykiem wiążą się fundusze ETF?
Interesując się funduszem ETF należy zwrócić uwagę na następujące kategorie ryzyk:
- Możliwość wycofania się emitenta: fundusz może zostać wycofany z obiegu. Wtedy to emitent odkupuje od inwestorów tytuły uczestnictwa. Cena wykupu może się jednak okazać niższy od ceny zakupu.
- Ryzyko niedokładnego odwzorowania wartości instrumentów bazowych: takowe pojawia się, gdy dany ETF skonfigurowano z zastosowaniem metody reprezentatywnej próby.
- Zmienność kursów walut: walutą bazową wielu ETF-ów jest dolar. Może to jednak być też euro, juan, funt lub inna waluta. Z perspektywy polskiego inwestora oznacza to, że opłacalność inwestycji będzie w znacznej mierze uzależniona od zmian kursów walutowych.
- Ryzyko rynkowe: z założenia fundusze ETF gwarantują zdywersyfikowanie ryzyka. Wciąż jednak możliwy jest scenariusz, w którym to inwestycja przyniesie starty finansowe.
Poziom ryzyka w znacznej mierze zależy od tego, na jakich instrumentach bazowych opiera się wybrany fundusz ETD.
Jaki jest poziom bezpieczeństwa ETF-ów?
ETF-y należy określić mianem wyjątkowo bezpiecznych papierów wartościowych. Są one uregulowane i podlegają ścisłej kontroli. Przykładem jest tu dyrektywa UCITS. Takowa określa europejski system zarządzania i sprzedaży funduszy wspólnego inwestowania.
Inwestowanie w fundusze ETF jest zatem zestandaryzowane. Istotne jest to, że fundusze ETF są tworzone na czas nieokreślony. W pewnych przypadkach mogą one jednak zostać zamknięte. Przy inwestowaniu w zagraniczne ETF, np. te amerykańskie należy zachować ostrożność. W tym przypadku trzeba zwrócić szczególną uwagę na kwestie prawne i podatkowe.
Który ETF wybrać?
Samo inwestowanie w fundusze ETF jest proste i intuicyjne. Niezmiernie istotne jest jednak wybranie konkretnego funduszu. To od tej decyzji zależeć będzie szansa na osiągnięcie zysków. Spore znacznie ma już samo pochodzenie ETF-u. Na ogół największe możliwości przynosi amerykański rynek. Wielu inwestorów decyduje się jednak zainwestować na fundusze ETF pochodzące z kraju należącego do UE. Jest to prostsze pod względem podatkowym i bardziej przejrzyste z prawnego punktu widzenia.
Najważniejsze jest to, by dopasować fundusze ETF do swojej strategii inwestycyjnej i poziomu awersji do ryzyka. Zupełnie inna jest specyfika inwestycji w ETF oparty o obligacje niż ten bazujący na kryptowalutach. Trzeba również zastanowić się nad horyzontem czasowym inwestycji. Na ogół w ETF-y inwestuje się długoterminowo. Na rynku można jednak znaleźć też fundusze ETF typu short. To pozwala grać na spadek cen wybranych aktywów.
Wybór funduszu powinien też być podyktowany podejściem do kwestii dywidendy. Fundusze dystrybuujące dywidendę pozwalają inwestorowi systematycznie uzyskiwać środki finansowe. Fundusze akumulacyjne, czyli te bez wypłat dywidendy osiągają nieco lepsze wyniki w dłuższym terminie. Brak dywidend to również prostsze rozliczenia podatkowe.
Jak często inwestorzy korzystają z funduszy ETF?
Prostota, przejrzystość i szeroka dostępność sprawia, że fundusze ETF są obiektem dużego zainteresowania na całym świecie. Szczególnie chętnie korzystają z nich drobni inwestorzy.
W pewnym sensie ETF-y umożliwiają podejmowanie dużych wspólnych decyzji inwestycyjnych, które nie byłyby możliwe do wykonania przez pojedynczego inwestora.
Historia inwestowania w ETF sięga końcówki zeszłego stulecia. Obecnie łączna wartość rynku ETF-ów jest liczona w bilionach dolarów.
Czy warto inwestować w ETF?
W większości przypadków ETF-y traktuje się jako sposób na inwestowanie pasywne. Celem jest tu dywersyfikacja ryzyka i osiągnięcie zysków długoterminowych. De facto inwestycja w ETF pozwala zainwestować w wiele papierów wartościowych jednocześnie, nawet jeśli ma się do dyspozycji niewielki kapitał.
Pojawia się tu też swego rodzaju efekt skali. Fundusz po zebraniu środków od wielu inwestorów zaczyna dysponować wielkim kapitałem. To nierzadko pozwala mu wypracować przynajmniej satysfakcjonujący zysk, który następnie trafia do inwestorów.
Ponadto fundusze ETF to prosty sposób na inwestycję w koniunkturę panującą na danym rynku. Nie trzeba wtedy poświęcać czasu na analizy tego, które konkretne spółki osiągną wzrost wartości. W tym kontekście często cytuję się John C. Bogle, który niegdyś zapytał „Po co szukać igły w stogu siana, gdy można kupić cały stóg?”.
Jak zawsze należy pamiętać o tym, że inwestowanie jest związane z ryzykiem. Fundusze ETF nie są tu żadnym wyjątkiem nawet pomimo wysokiej dywersyfikacji. Każda decyzja dotycząca inwestycji w ETF powinna więc być dokładnie przemyślana.