Bezpośrednie inwestycje zagraniczne (BIZ) na świecie spadły w 2018 r. o 13 proc., do 1,3 bln USD – wynika z raportu UNCTAD. Po trzecim z rzędu gorszym roku BIZ są na najniższym poziomie od globalnego kryzysu gospodarczego. Główną przyczyną jest mniej inwestycji firm z USA. Po wprowadzeniu reformy systemu podatkowego pod koniec 2017 r. w pierwszym półroczu 2018 amerykańskie koncerny przetransferowały zyski swoich zagranicznych spółek do USA. W całym ubiegłym roku zainwestowały za granicą 64 mld USD wobec 300 mld USD rok wcześniej.
Region trzyma fason
Napływ BIZ do krajów rozwiniętych, do których zalicza się Polska, spadł o 27 proc., do najniższego od 2004 r. poziomu. Do Europy trafiło o połowę mniej inwestycji, łącznie poniżej 200 mld USD. Straciła m.in. Wielka Brytania i Irlandia, która zanotowała odpływ 66,5 mld USD. Polska zanotowała wzrost BIZ – do prawie 11,5 mld USD wobec niecałych 9,2 mld USD rok wcześniej, ale jest to wciąż mniej niż w latach 2014-17. Na Węgrzech inwestycje prawie się podwoiły, a w Czechach minimalnie spadły, pozostając jednak na wysokim poziomie — niemal 9,5 mld USD. Do USA napłynęło więcej inwestycji niż do Europy – 252 mld USD, ale o 9 proc. mniej niż rok wcześniej.
Fuzje zamiast fabryk
Chociaż napływ kapitału spadł, to więcej było fuzji i przejęć (M&A). Ich wartość urosła o 18 proc., do 816 mld USD. Przyczyna była taka sama, jak spadku inwestycji amerykańskich firm. Koncerny z USA wykorzystały na przejęcia płynność zagranicznych spółek spowodowaną mniejszymi zobowiązaniami podatkowymi (w związku z transferem zysków). Dokonały akwizycji za rekordowe 253 mld USD. Łączna wartość M&A stanowiła 62 proc. całkowitych BIZ, co jest najwyższym wynikiem od czasów bańki internetowej z 2000 r.
Ostrożny wzrost
UNCTAD prognozuje, że w tym roku inwestycje w gospodarkach rozwiniętych odbiją dzięki reformom podatkowym. Nadzieję na wzrost daje duża liczba i wartość inwestycji typu greenfield, czyli od podstaw. W 2018 r. ogłoszono ich 17,5 tys., o 7 proc. więcej, a ich wartość wyniesie 981 mld USD, o 41 proc. więcej niż w 2017 r. To, zdaniem ekspertów UNCTAD, sygnał, że firmy będą inwestować. W tym roku BIZ mogą wzrosnąć o 10 proc., do 1,5 bln USD.
Szacunek jest dość ostrożny, ale klimat nie sprzyja inwestycjom. W 2018 r. 55 krajów wprowadziło 112 regulacji mających wpływ na BIZ. 34 proc. z nich ma charakter restrykcyjny, co jest najwyższym poziomem od 20 lat. Ograniczenia dla zagranicznych inwestorów dotyczą przede wszystkim kwestii bezpieczeństwa narodowego dotyczącego infrastruktury krytycznej, podstawowych technologii i innych wrażliwych kwestii. Aż 22 duże transakcje fuzji i przejęć – dwukrotnie więcej niż w 2017 r. - zostały zablokowane lub wstrzymane ze względów politycznych.
Lekiem mają być specjalne strefy ekonomiczne, które są tematem przewodnim tegorocznego raportu UNCTAD. W 147 krajach działa ich 5,4 tys., w ostatnich pięciu latach przybyło 1,4 tys., a w planach jest stworzenie jeszcze 500. Polska należy do krajów z największą liczbą stref – UNCTAD zidentyfikował ich 21 (w rzeczywistości jest ich 14). Najwięcej jest w USA – 262, na Litwie 16, w Chorwacji 11, a w Bułgarii 9.
Napływ BIZ do Polski w mln USD
2013 2734
2014 14269
2016 15271
2017 15690
2018 9179
2019 11476
Ile polskie firmy inwestują za granicą w mln USD
2013 -1346
2014 2898
2015 4996
2016 11600
2017 2760
2018 864
Gdzie napłynęło najwięcej inwestycji... (wybrane kraje)
Miejsce w rankingu Kraj Napływ BIZ w 2018 r. , mld USD
1. USA 251,81
2. Chiny 139,04
3. Hongkong 116,00
4. Singapur 78,00
5. Holandia 69,66
6. Wielka Brytania 64,49
9. Hiszpania 44,00
10. Indie 42,29
12. Francja 37,29
14. Niemcy 25,71
15. Włochy 24,28
20. Rosja 13,33
…i kraje regionu
Czechy 9,48
Węgry 6,39
Łotwa 879
Litwa 905
Polska 11,48
Rumunia 5,89
Słowacja 475
Ukraina 2,35
Źródło: UNCTAD