Kolejarze kupują symulatory bez przetargu

Od stycznia 2019 r. zaczną obowiązywać przepisy dotyczące szkolenia maszynistów na symulatorach. Testy musi przejść 17,5 tys. osób. W najbliższych latach spółki kolejowe muszą także zatrudnić 4-5 tys. maszynistów, bo wielu obecnie prowadzących pociągi przejdzie na emeryturę. Problem w tym, że obecnie na rynku działa mniej niż 10 symulatorów, a według szacunków Urzędu Transportu Kolejowego, aby sprawnie przeszkolić kadry, musi ich być trzykrotnie więcej. Dlatego CS Natura Tour, spółka z grupy PKP, zamawia symulatory, na których będą mogli przetestować umiejętności m.in. maszyniści spółek z grupy.

— PKP Cargo, podobnie jak inne spółki z grupy PKP, zamierza skorzystać z oferty szkoleniowej CS Natura Tour. Nie planujemy natomiast zakupu własnych symulatorów lokomotyw, gdyż nie widzimy takiej potrzeby. Model współpracy z CS Natura Tour powinien zaspokoić potrzeby szkoleniowe naszych maszynistów — mówi Krzysztof Losz, rzecznik giełdowej spółki.

Wewnętrzny regulamin

CS Natura Tour zajmuje się zarządzaniem kolejowymi obiektami turystycznymi, świadczy usługi sprzątania i szkolenia. W jej struktury wchodzi podmiot, który wcześniej był w grupie PKP i nazywał się CS Szkolenie i Doradztwo. W latach 2013-16 kierował nim Krzysztof Mamiński, obecny prezes PKP. Zamówienie symulatorów z opracowaniem scenariuszy szkoleniowych, budową i adaptacją pomieszczeń do testów spowodowało zamieszanie wśród dostawców takich urządzeń. Jego wartość jest szacowana na 20 mln zł, a ogłoszone zostało na podstawie wewnętrznego regulaminu, z pominięciem przepisów przetargowych. „Niniejsze postępowanie nie jest postępowaniem uregulowanym Ustawą (…) Prawo zamówień publicznych” — napisano w specyfikacji.

Została ona zamieszczona na stronie internetowej Natura Tour, w zakładce „Dokumenty do pobrania”. Publicznego ogłoszenia o postępowaniu próżno szukać. Z informacji „PB” wynika jednak, że specjaliści kolejowi najwyżej docenili kompetencje Autocomp Management, która niedawno dostarczyła symulator dla Przewozów Regionalnych. Przedsiębiorcy, którzy zostali pominięci w postępowaniu, nie kwestionują jej kompetencji. Mają zastrzeżenia do procedury udzielenia zamówienia i niektórych zapisów specyfikacji, mogących — ich zdaniem — faworyzować wybranych wykonawców.

— Na początku roku dzwoniłem kilkakrotnie do pana Jacka Kosińskiego, członka zarządu CS Natura Tour, z prośbą o informacje. Nieoficjalnie wiedziałem bowiem, że odbywa się jakieś „postępowanie” dotyczące pozyskania symulatorów kolejowych. Dowiedziałem się jedynie, że odbywa się „konkurs” i procedura jest już rozpoczęta. „Konkurs” jest zamknięty, jedynie dla poważnych wykonawców, których wybiera Natura Tour. Zapraszałem pana Jacka Kosińskiego do CMGI w celu prezentacji naszych produktów, ale nie był zainteresowany. Przestałem się zajmować tym tematem. Uznałem, że skoro nie chce rozmawiać i zobaczyć, co robi polska firma, szkoda czasu — twierdzi Andrzej Wisz, prezes CMGI, która opracowała symulator kolejowy pojazdów specjalnych dla PKP Energetyka.

Jacek Kosiński jest w specyfikacji wymieniony jako osoba upoważniona do korespondencji w sprawie postępowania. Na pytania o procedurę jednak nie odpowiedział. Tymczasem CMGI rozważa jej oprotestowanie, bo po otrzymaniu z „PB” pytań i specyfikacji ponownie zainteresował się sprawą.

— Będę protestował przeciwko wybraniu wykonawcy z pominięciem prawa zamówień publicznych [PZP]. Gdy wydawane są pieniądze państwowe, nie można omijać prawa. Zapoznam się ze specyfikacją szczegółowo, ale już widzę, że wymagania opracowano pod jednego wykonawcę — mówi Andrzej Wisz.

Jego wątpliwości budzą wymogi wykazania się dostawami symulatorów kolejowych w ciągu trzech lat. Twierdzi, że spełniają je tylko trzy działające w Polsce firmy.

— W specyfikacji jest także zapis o dostawach symulatorów transportu lądowego, który eliminuje dwie z nich i zostaje tylko Autocomp — twierdzi Andrzej Wisz.

Bez zaproszenia

Rozczarowania nie kryje TK Telekom z grupy Netia, kilka lat temu kupiony od PKP Polskich Linii Kolejowych. Niedawno, wraz z Sim Factor, także mającym zastrzeżenia do postępowania, dostarczył symulator dla Kolei Dolnośląskich.

— TK Telekom z grupy Netia we współpracy z polskimi firmami produkuje w Polsce bardzo nowoczesne i konkurencyjne cenowo symulatory kolejowe, które zbierają znakomite opinie od polskich kolejarzy. Dlatego zupełnie nie potrafimy sobie wytłumaczyć, dlaczego spółka zależna PKP prowadzi duże postępowanie, nie zapraszając do udziału w nim czołowego polskiego producenta, zdolnego do dostarczenia nowoczesnego rozwiązania w dużo niższej cenie niż konkurenci — twierdzi Karol Wieczorek, rzecznik Netii.

Z informacji „PB” wynika, że specjaliści tego dostawcy wysłali do PKP pismo, w którym zgłaszają zastrzeżenia. Porównują postępowanie na symulatory do afery Sensus Group. To spółka związana ze służbami specjalnymi, którą poprzedni zarząd PKP wybrał z wolnej ręki do przeprowadzenia szkoleń z ochrony i bezpieczeństwa podczas Światowych Dni Młodzieży. Wybór wzbudził kontrowersjie których efektem było postawienie zarzutów byłemu zarządowi grupy.

Wszystko w porządku

Przedstawiciele PKP zapewniają, że postępowanie jest transparentne. Zanim dokonano wyboru wykonawcy, specjaliści ze spółek kolejowych oraz niezależni eksperci wskazali pięć podmiotów mających kompetencje niezbędne do realizacji zadania. Wysłali do nich zaproszenie do złożenia ofert. Odpowiedziały trzy firmy, ale kolejowi specjaliści wybrali propozycję Autocompu, doceniając jego rynkowe doświadczenie. Stanisław Parczewski, dyrektor działu B+R w firmie Autocomp Management, podkreśla, że firma produkuje symulatory od 1995 r. — jest ich największym producentem w Polsce, a znaczną cześć sprzedaje za granicą. Startuje np. w przetargu na dostawy dla kolei indyjskich, a do tej pory dostarczyła ponad 150 symulatorów rożnego typu.

Przedstawiciele PKP poinformowali również „PB”, że nie zdecydowali się na postępowanie w procedurze PZP m.in. ze względu na konieczność szybkiej realizacji kontraktu i dostosowania potencjału szkoleniowego do przepisów, które mają obowiązywać od 2019 r. Mikołaj Turowski, odpowiedzialny za komunikację w PKP, zapewnia, że grupa będzie mogła skomentować postępowanie na symulatory dopiero dziś.

OKIEM EKSPERTA

Nie dla wszystkich

GRZEGORZ LANG, ekspert Federacji Przedsiębiorców Polskich

To, że spółka w 100 proc. należy PKP, więc pośrednio do skarbu państwa, nie sprawia, że podlega PZP. Aby podmiot podlegał przepisom tej ustawy, musi spełniać jeden z trzech warunków. Musi być utworzony w szczególnym celu zaspokajania potrzeb o charakterze powszechnym, niemających charakteru przemysłowego ani handlowego, i nie działać w zwykłych warunkach rynkowych — jego celem nie jest wypracowanie zysku i nie ponosi on strat wynikających z prowadzonej działalności. Natura Tour zarządza ośrodkami wczasowymi i oferuje usługi na rynku, a także — prowadzi ośrodek szkoleniowy. Działa dla zysku. Drugi warunek mówi o tym, że zamówienie jest udzielane w celu wykonywania jednego z rodzajów działalności sektorowej, np. do obsługi sieci w zakresie transportu kolejowego. Prowadzenie szkoleń lub wynajmowanie symulatorów nie jest „obsługą sieci”. Związek jest zbyt luźny. Działalność sektorową musi także wykonywać sam zamawiający. Ustawa tego dosłownie nie mówi, ale już dyrektywa — tak. Natura Tour nie wykonuje działalności sektorowej. Natomiast przewoźnicy z grupy PKP, realizujący usługę publiczną , jeśli będą chcieli wynająć symulator, będą zobowiązani do stosowania PZP, o ile osiągnięte zostaną określone progi wartości zamówień. Trzeci warunek dotyczy zamawiania niektórych robót budowlanych finansowanych publiczne, ale w tym przypadku nie ma zastosowania.

Dziś PKP przesłały "PB" oficjalnie stanowisko dotyczące postępowania na zakup symulatorów. Zamieszczamy je poniżej:

Utworzenie Centrum Symulatorów Jazdy jest częścią większej inicjatywy – budowy Centralnego Ośrodka Szkolenia Kolei, działającego w ramach spółki CS Natura Tour. To projekt, w który zaangażowały się kluczowe spółki z Grupy PKP: PKP Cargo, PKP Intercity, PKP Szybka Kolej Miejska w Trójmieście, PKP Linia Hutnicza Szerokotorowa, CS Natura Tour (firma organizująca m.in. szkolenia dla spółek Grupy PKP) i Polskie Koleje Państwowe S.A. Dzięki temu przedsięwzięciu kolejowe spółki uzyskają możliwość doskonalenia zawodowego dla maszynistów i szkolenia kandydatów na maszynistów na odpowiedniej liczbie w pełni profesjonalnych, pełnozakresowych symulatorach pojazdów kolejowych.

Z uwagi na fakt, że zakup symulatorów ściśle wiąże się z kwestią bezpieczeństwa, powołany został specjalny zespół ekspercki, którego celem było uzgodnienie liczby urządzeń, ich rodzajów i optymalnych dla wszystkich uczestników projektu lokalizacji poszczególnych symulatorów na terenie całego kraju, a także tryb wyboru dostawcy tego typu urządzeń. W związku z tym, że spółka CS Natura Tour nie jest zobowiązana do stosowania prawa zamówień publicznych, wyłonienie dostawców wzorowane jest na formie dialogu konkurencyjnego i opiera się na regulaminie. Dla transparentności postępowania w regulaminie znalazły się elementy ustawy o zamówieniach publicznych.

Zespół ekspertów wskazał pięć podmiotów, do których zostało wysłane zaproszenie do wzięcia udziału w postępowaniu, natomiast do dalszego postępowania zgłosiły się trzy firmy, a ostateczną ofertę złożył tylko jeden podmiot.

Mając na uwadze, że projekt dotyczy tak dużych i mających istotne znaczenie spółek kolejowych celem tak przeprowadzonego postępowania było – po pierwsze – rozpoczęcie współpracy z podmiotem, który zaoferuje najlepsze pod względem technicznym i użytkowym rozwiązania – po drugie – wybór dostawcy, który stworzy całą sieć kompatybilnych ze sobą symulatorów, gwarantujących jednolitość procesu nauki i weryfikacji wiedzy, czy umiejętności osób szkolących się.

Na barkach maszynistów spoczywa olbrzymia odpowiedzialność – za życie ludzkie i mienie. Stąd też tak ważne jest, aby doskonalenie wykonywanych czynności zawodowych oraz weryfikacja posiadanej wiedzy i umiejętności odbywały się w oparciu o nowoczesne i spełniające najwyższe standardy bezpieczeństwa urządzenia.