Zamieszczony na stronie Rządowego Centrum Legislacji projekt nowelizacji ustawy o zmianie ustawy o zdrowiu publicznym oraz niektórych innych ustaw przygotowało Ministerstwo Finansów.
Jak wyjaśnił resort w uzasadnieniu projektu, głównym celem zmian jest uproszczenie poboru opłaty od środków spożywczych oraz wyeliminowanie zidentyfikowanych ograniczeń i wątpliwości interpretacyjnych, związanych ze stosowaniem obowiązujących przepisów dotyczących tej opłaty.
Zgodnie z projektem obowiązek wniesienia opłaty zostanie przeniesiony z podmiotów dokonujących sprzedaży detalicznej lub sprzedających napoje do punktów sprzedaży detalicznej – na producentów, importerów oraz podmioty nabywające wewnątrzwspólnotowo napoje. Według MF w znacznym stopniu ułatwi to ustalenie podmiotu obowiązanego do zapłaty, co ma również znaczenie dla zapewnienia skutecznej kontroli systemu.
W ocenie resortu finansów istotną zmianą będzie powiązanie obowiązku zapłaty opłaty z pierwszą sprzedażą napoju, a nie jak jest obecnie – z „wprowadzeniem napoju na rynek krajowy”. Pojęcie „pierwsza sprzedaż” ma obejmować m.in: sprzedaż, darowiznę, użycie na potrzeby prowadzonej działalności gospodarczej, wydanie, przekazanie lub wykorzystanie na potrzeby reklamy. Dzięki temu, jak podkreśla MF, zostaną wyeliminowane wszystkie luki wynikające z obowiązujących przepisów.
Resort finansów zaproponował jednoznaczne wskazanie, że opłata od środków spożywczych jest obliczana od łącznej ilości cukrów zawartych w napoju – dodanych i naturalnych, czyli od ilości cukrów wskazanej w informacji o wartości odżywczej umieszczanej na opakowaniu jednostkowym napoju.
Projekt wskazuje, że opłatą cukrową objęte są wszystkie koncentraty niezależnie od ich postaci (płynnej, półpłynnej, stałej, syropu). „Z uwagi na znacznie wyższą zawartość cukru w skoncentrowanym produkcie w stosunku do wyrobu gotowego do spożycia, proponuje się uzupełnienie regulacji o odrębną wysokość opłaty za litr lub kilogram koncentratu” - zauważyło MF. Poinformowało, że biorąc pod uwagę obowiązującą maksymalną wysokość opłaty 1,20 zł za litr napoju, także w postaci koncentratu, opłata naliczana od koncentratów, które zawierają znacznie więcej cukru niż napój gotowy do spożycia, jest nieproporcjonalnie niska w stosunku do zawartości cukru w skoncentrowanym produkcie.
Opłatą mają być też objęte suplementy diety w postaci napojów i syropów, z wyjątkiem tych, które sprzedawane są w opakowaniach nieprzekraczających 200 ml, oferowanych co do zasady przez apteki, wspomagających leczenie farmakologiczne. MF zaznaczyło, że obecnie opłacie nie podlegają suplementy diety. Według ministerstwa wiele dużych firm w okresie wprowadzania opłaty cukrowej zgłosiło wytwarzane syropy do prowadzonego przez Głównego Inspektora Sanitarnego Rejestru produktów objętych powiadomieniem o pierwszym wprowadzeniu do obrotu jako suplementy diety. Dzięki temu uniknęło opłaty cukrowej od produktów, które do czasu wprowadzenia opłaty funkcjonowały w obrocie jako zwykła żywność lub ze względu na obecność witamin i składników mineralnych – jako żywność wzbogacona.
Ponadto opłata obejmie napoje zawierające co najmniej 20 proc. soku oraz do 5g cukrów, które jednocześnie zawierają substancje słodzące, kofeinę lub taurynę.
Zgodnie z projektem opłacie nie będą natomiast podlegać napoje, które są mieszaniną wody i soku owocowego lub warzywno-owocowego lub owocowo-warzywnego albo warzywnego, z zastrzeżeniem, że nie dodano do tego napoju cukrów, substancji słodzących, kofeiny ani tauryny.
Opłata nie obejmie także nektarów z pigwy, rokitnika, aronii, czarnej porzeczki, agrestu lub wiśni, w których zawartość cukrów jest równa lub mniejsza niż 13 g w przeliczeniu na 100 ml napoju, oraz nie dodano do nich substancji słodzących, kofeiny ani tauryny. MF wyjaśniło, że w przypadku takich nektarów nie jest możliwe spełnienie warunku, który obecnie zwalnia z opłaty cukrowej (zawartość co najmniej 20 proc. soku i do 5g cukrów). „Jednocześnie nektary te zawierają w swoim składzie cenne składniki, takie jak polifenole, antyoksydanty, witaminy, składniki mineralne” - tłumaczy propozycję MF.
Projekt wprowadza także możliwość zwrotu opłaty cukrowej w przypadku dostawy wewnątrzwspólnotowej albo eksportu od napojów, od których opłata została zapłacona w Polsce.
Zmiana ma wejść w życie pierwszego dnia miesiąca następującego po upływie 6 miesięcy od dnia jej ogłoszenia.
MF wyliczyło, że w pierwszym roku budżet państwa zyska ponad 10 mln zł, a NFZ około 113,6 mln zł, natomiast w kolejnych latach odpowiednio 20 mln zł i 227,23 mln zł rocznie. Ministerstwo zaznaczyło, że obecnie ok. 60 proc. napojów energetycznych nie podlega opłacie, z uwagi na dodatek 20 proc. soku oraz obniżoną zawartość cukru (do 5g) na rzecz substancji słodzących tzw. słodzików.