"SIEGE" - film z oblężonego miasta

Marcin Dobrowolski
opublikowano: 2015-09-14 13:28

Piątego września 1939 r. Warszawę opuścił rząd, korpus dyplomatyczny i akredytowani przedstawiciele zagranicznych mediów. Wszystko wskazywało na to, że pierwsze oblężenie stolicy zaatakowanego przez Niemcy państwa pozostanie bez zagranicznej dokumentacji dziennikarskiej.

Jednak już dwa dni po wspomnianej wyżej ucieczce do Warszawy udało się dostać Julienowi Bryanowi - dokumentaliście i fotografikowi amerykańskiemu. Doświadczenia wojenne zdobył już na froncie francusko-niemieckim podczas I wojny światowej, kiedy też prowadził ogłoszony później w druku dziennik frontowy. Jako kierowca ambulansu spotykał się na co dzień z cierpieniem żołnierzy i ludności cywilnej, co z pewnością miało wpływ na późniejsze decyzje zawodowe. Został filmowcem dokumentalistą - podróżował po świecie zwracając przede wszystkim uwagę na jakość życia zwykłych ludzi. 

Dziecko w ruinach Warszawy
Dziecko w ruinach Warszawy
Julien Bryan

Po przybyciu do walczącej stolicy udał się z prośbą o akredytację do najwyższej władzy cywilnej pozostającej w mieście - prezydenta Stefana Starzyńskiego. Ten nie tylko wyraził zgodę na pozostanie w Warszawie zagranicznego dziennikarza, ale również przydzielił mu samochód z kierowcą oraz tłumacza, by mógł sprawnie rejestrować sposób prowadzenia przez Niemców wojny skierowanej przeciw wojskowym i cywilnym zasobom narodu. 

Ze wsparciem Starzyńskiego i nieodłączną Leicą 35 mm, ruszył Bryan na ulice stolicy. Filmował codzienne życie pod ostrzałem - kobiety zbierające warzywa w ogródkach, przygotowania od obrony barykad, dzieci płaczące na ruinach domów. Jednemu ze swoich polskich znajomych powiedział wtedy: "Gdyby Spartanie odżyli, to przed wami, Polacy, pochyliliby czoła."
Większość jego prac to kadry czarno-białe, ale zdarzają się też kolorowe fotografie na popularnej w USA taśmie Kodachrome. 

Bryan pracował w oblężonym mieście przez dwa tygodnie. Jako obywatelowi amerykańskiemu udało mu się je opuścić 21 września, jeszcze przed kapitulacją Warszawy. Wyjechał z niezwykle bogatym materiałem dokumentalnym, który wykorzystał do zmontowania filmu "Siege" przedstawiającego zupełnie nowy rodzaj wojny. Film otrzymał nominację do Oscara w 1941 roku w kategorii najlepszego krótkometrażowego filmu dokumentalnego.

Julien Bryan wrócił do Warszawy jeszcze trzykrotnie. W 1946 wykonał pierwsze powojenne kolorowe zdjęcia stolicy. Bardzo ciepło witany był również w 1959 r. i ostatni raz, w 1974 r. Powstał wtedy film dokumentalny i wywiad z reżyserem. 

Julien Bryan zmarł 20 października 1974 r.